وسىدان تۋرا 135 جىل بۇرىن، ياعني 1885 جىلى قازاق اقىنى، جازۋشى، اعارتۋشى-پەداگوگ، الاش وردا ۇكىمەتىنىڭ بەلدى باسشىلارىنىڭ ءبىرى مىرجاقىپ دۋلاتۇلى دۇنيەگە كەلدى. بۇرىنعى تورعاي ۋەزىنىڭ، سارىقوپا وبلىسىنىڭ ءبىرىنشى اۋىلى (قaزipri ءووستاناي وبلىسى جانكەلدى اۋدانىنىڭ قىزبەل اۋىلىنداعى "دۋلات قونىسىندا" تۋعان. "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى الاش دەپ تۋعان اسىل ۇلدىڭ رۋحىنا باس يە وتىرىپ، شاعىن ءومىربايانىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنادى.
ەكى جاسىندا شەشەسى، ون ەكى جاسىندا اكەسى دۇنيە سالىپ، جەتىم قالادى دا كەيىنگى تاربيە قامقورلىعى اسقار دەيتىن وقىعان اعاسىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىندە بولدى. تورعاي قالاسىنداعى ەكى سىنىپتىق ورىس-قازاق مەكتەبىنە ءتۇسىپ، بەس جىل وقىپ، اۋىل مۇعالىمى دەگەن كۋالىك الىپ شىعادى. التى-جەتى جىل بويى ەل ىشىندە، اۋىل مەكتەپتەرىندە بالا وقىتادى.
1904 جىلى ومبى قالاسىنا اتتانىپ، ءوزىنىڭ بولاشاق ۇستازى احمەت بايتۇرسىنوۆپەن كەزدەسەدى. وعان ەرىپ قارقارالىعا بارىپ، ونداعى ۇلتتىق دەموكراتيالىق قوزعالىسقا بەلسەنە ارالاسادى. سول جەردەگى زيالى توپتىڭ وكىلى رەتىندە قازاق كونستيتۋتسيالىق دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ ورالداعى سەزىنە قاتىسادى، سونىڭ دەلەگاتتارى قاتارىندا 1906 جىلى پەتەربورعا بارادى.
1907 جىلى پەتەربوردا جالعىز ءنومىرى عانا شىققان «سەركە» گازەتىندە «جاستارعا» دەگەن ولەڭى باسىلدى. تۇڭعىش ولەڭدەر جيناعى 1909 جىلى قازان قالاسىندا «ويان، قازاق!» دەگەن اتپەن باسىلىپ شىعادى. قىزىلجاردا سوت كەڭەسىندە تىلماشتىق قىزمەت اتقارىپ، مۇعالىمدىك قىزمەتىن دە جالعاستىرادى. قازاق بالالارىنا ورىس تىلىنەن ءدارىس بەرەدى. سول كەزدە ودان ءبىراز ۋاقىت ماعجان دا ءدارىس الادى. 1910 جىلى قازانداعى كارىموۆتەر باسپاسىنان «باقىتسىز جامال» رومانى جارىق كورەدى. ا.بايتۇرسىنوۆپەن بىرگە قىر ولكەسىنىڭ اعارتۋشىلىق-دەموكراتيالىق باعىتتاعى تۇڭعىش بەيرەسمي باسىلىمى «قازاق» گازەتىنىڭ نەگىزىن قالايدى. الاش باسشىلارىمەن بىرگە جاڭا قۇرىلىس جاعىنا شىعىپ، قالعان ءومىرىن تۇگەلدەي تۋعان حالقىنىڭ مادەنيەتىن كوركەيتۋ ماقساتىنا ارناۋدى كوزدەگەن ول از ۋاقىت «اق جول» گازەتىنىڭ رەداكتسياسىندا، ودان كەيىن سەمەي وبلىسىنىڭ سوت ورگاندارىندا قىزمەت اتقارعان. «بالقيا» اتتى ءتورت پەردەلى پەسا جازدى.
1924 جىلى ورىنبوردا ەكى جىلدىق «قيراعات كىتابى» (حرەستوماتيالىق وقۋلىق), قىزىلوردادا «ەسەپ قۇرالىنىڭ» جاڭا باسىلىمى جارىق كوردى. كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە ەكى رەت قۋعىن سۇرگىنگە ۇشىراپ، تۇتقىندالعان.
1930 جىلى وگپۋ كوللەگياسىنىڭ ۇكىمى بويىنشا العاشىندا اتۋ جازاسىنا كەسىلىپ، كەيىن بۇل ۇكىم 10 جىل اباقتى جازاسىمەن الماستىرىلدى. بۇكىل ءومىرىن الاش مۇراتىنا ارناعان اسىل ەر 1935 جىلى قازاننىڭ 5-ءى كۇنى اق تەڭىز – بالتىق كانالىنىڭ بويىنداعى سوسنوۆەتس ستانساسىندا، لاگەردىڭ لازارەتىندە اۋىر ناۋقاستان قايتىس بولادى. دۋلاتۇلىنىڭ «قىلمىستى» ءىسىن جان-جاقتى تەكسەرە كەلىپ، قازاق كسر-ءنىڭ پروكۋرورى 1988 جىلعى قازاننىڭ 27-ءسى كۇنى تيىسىنشە نارازىلىق ءبىلدىردى دە، رەسپۋبليكا جوعارعى سوتىنىڭ كوللەگياسى سول جىلعى قاراشانىڭ تورتىندە ونىڭ ارداقتى ەسىمىن ءبىرجولا اقتادى.
ونىڭ اتىندا كوشەلەر، مەكتەپتەر، تۋعان جەرىندە مۇراجاي بار، ەسكەرتكىش ورناتىلعان.
