الداسپان
17.12.2017
الداسپان
«كاجەتسيا ستراننىم، چتو يستوريكي وبحوديات ۆنيمانيەم ۆوەننوە يسكۋسستۆو سرەدنەۆەكوۆيا... و ۆوەننوم يسكۋسستۆە سرەدنەۆەكوۆيا موجنو ليش دوگاداتسيا پو فراگمەنتام وبششيح رازگوۆوروۆ»، - پيشەت دجون بيلەر ۆو ۆۆەدەني ك كنيگە ومانا چارلز «ۆوەننوە يسكۋسستۆو ۆ سرەدنيە ۆەكا». دەيستۆيتەلنو، وب يستوريچەسكيح سراجەنياح مى يمەەم پرەدستاۆلەنيە رازۆە چتو پو گولليۆۋدسكيم بلوكباستەرام ي پاتريوتيچەسكيم فيلمام. تاكجە، ۆوزموجنو، نەكوتورايا ليتەراتۋرا ي ەپوسى پريوتكرىۆايۋت ..
20.07.2016
الداسپان
بيىل 1916 جىلعى ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسكە 100 جىل. كەڭەس وكىمەتى سيپاتىن وزگەرتكەن كوتەرىلىستىڭ بۇگىندە شىن اقيقاتى اشىلا باستادى. الايدا تاريحي وقيعانى ناسيحاتتاپ، سىرىن اشۋعا كىرىسكەن تاريحشىلار جاڭا ءبىر قيىندىققا تاپ كەلدى. بۇل – قوعامدا كەڭ تالقىلانا باستاعان قازاقستان تاريحىن مەكتەپتە جانە جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقىتۋ ماسەلەسى. وسى تاقىرىپ اياسىندا بەلگىلى تاريحشى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ پروفەسسورى تالاس ..
26.06.2016
الداسپان
بيىل – 1916 جىل ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىستىڭ 100 جىلدىعى. بۇل كوتەرىلىستىڭ قازاق تاريحىندا الاتىن ورنى ەرەكشە.
سەبەبى، بۇل تولقۋ ەڭ الدىمەن پاتشالىق رەسەيدىڭ وتارشىلدىق ساياساتىنا قارسى باسكوتەرۋ بولدى. قازاقتىڭ باتىر ۇلدارى قانىن توگىپ، ازاتتىق ءۇشىن كۇرەستى. بۇل كوتەرىلىستەن قازاق نە ۇتتى؟ قارا جۇمىسقا الىنعان قازاقتاردىڭ تاعدىرى قالاي ءوربىدى؟ ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قاتىسقان قازاقتار كىمدەر؟ وسى سۇراقتار توڭىرەگىندە جۋىردا عانا «تورعاي كو..
14.03.2016
الداسپان
بيىك توبەنىڭ قاق ورتاسىندا تۇرعان داۋقارانىڭ قۇلپىتاسىنداعى ارابشا جازۋدى جۋرناليست قازىبەك قابجانوۆ وقىپ، سۋرەتكە تۇسىرگەن ەدى.
«باتىس قازاقستان قۇلپىتاستارى» كىتابىندا «دانا. كاz» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى قازىبەك قۇتتىمۇراتۇلى بىلاي دەپ جازىپتى: «بقو، قاراتوبە اۋدانى، ەگىندىكول اۋىلدىق وكرۋگىنە قاراستى جىگەرلەن ەلدى مەكەنىنىڭ كۇنباتىس جاعىندا 2-3 كم قاشىقتىقتا بيىك توبە باسىنا ورنالاسقان كونە، جاڭا زيراتتار ارالاسقان قورىم. مۇندا كىشى ءجۇ..
22.01.2016
الداسپان
كۇركىرەگەندە – كۇن تۇتىلعان،اقىرعاندا – اي تۇتىلعان اينالايىناتا قازاقتىڭ قۇرساعىندا جەتىلىپ،تۋلاپ تۋعان: «اي، جانىبەك، ويلاساڭ،قيلى-قيلى زامان بولماي ما؟سۋدا جۇزگەن اق شورتان قاراعاي باسىن شالماي ما؟مۇنى نەگە بىلمەيسىڭ؟!»دەپ شامىرقانعان اسان قايعى;«ءتاڭىرىنىڭ ءوزى بەرگەن كۇنىندەحان ۇلىنان ارتىق ەدى مەنىڭ نەسىبەم!ازاۋلىدا اعا بولعان ەرلەر كوپ ەدى.ايتسە دە، الامانعا ات بايلاعانى جوق ەدى!»دەپ قابارعان ­دوسپانبەت;«تەبىنگىنىڭ استىنان الا بالتا سۋ..
12.01.2016
الداسپان
«كوكشە باتىر» – «قىرىمنىڭ قىرىق باتىرى» توپتاماسىنا ەنگەن حالىقتىق جىرلاردىڭ ءبىرى. قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ورتالىق عىلىمي كىتاپحاناسى مەن م.و.اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ قولجازبالار قورىندا جىردىڭ بىرنەشە نۇسقالارى ساقتالعان.
«ەر كوكشە» جايىندا كەڭەستىك ءداۋىردىڭ وزىندە-اق كوپتەگەن عىلىمي ماقالالار مەن زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى جازىلدى. شەجىرەدە ۋاق رۋىنىڭ ەر كوكشەدەن تارالعانى ايتىلادى. قادىرعالي جالايىردىڭ شەجىرەسىندەگى، «ن..
30.12.2015
الداسپان
تۇرiك ەلىنىڭ جيھانگەر قولباسشىسى كۇلتەگىن (685 ج. تۋعان – 731 ج.. II. 27 كۇنى قايتىس بولعان). ورحون وزەنi بويىنداعى وتۇكەندە تۋعان. قۇتلىق (ەلتەرiس) قاعاننىڭ ەكiنشi ۇلى، بiلگە قاعاننىڭ تۋعان iنiسi. شەشەسi ەلبiلگە قاتۇن. ءبورى تەكتى رۋىنان (اچىنۇ — Ačïnu — اچىنۇ – كونە تۇرىكتەردى موڭعول تەكتەس ەتنوستار «čïnuw-a>čïnu>čوn >چونو ء(بورى، قاسقىر)» دەپ اتاعان. Ačï+de – ونىڭ كوپتىك توپتامالاۋ ماعىنانى بىلدىرەتىن تۇلعاسى (بورىلەر، قاسقىرلار ..
30.12.2015
الداسپان
نارقىزىل
ابىلاي تۋرالى تاريحي جىرلاردا 15 جاسار ابىلايعا بوگەنبايدىڭ باتا بەرىپ، استىنداعى نارقىزىل اتىن سىيلايتىنى ايتىلادى. سونداعى بوگەنبايدىڭ ايتقان ءسوزى:«جىلقىنىڭ تۇلپارى ەدى نارقىزىلىم»،شىراعىم، ىرىم قىلىپ سەن ءمىن دەدى.قاراعىم، ۋىتتى-وتتى بالا ەكەنسىڭ،مىنەز-قۇلقىڭ تۇپ-تۋرا دانا ەكەنسىڭ،جازعىتۇرىم ءۇش ءجۇز بوپ جينالامىز،سول جيىنعا كەرەكتى جان ەكەنسىڭ.شىراعىم، تازا ساقتا نارقىزىلدى،ەسىڭە ال، كەك الاتىن كەلەر جىلدى.جوڭعارعا قارسى ءۇش ءجۇزدىڭ..
07.11.2015
الداسپان
تاريحشى ارمان ءجۇمادىل بۇل ماقالاسىندا قازاق حالقىنىڭ عاسىرلار بويى قالىپتاستىرعان اسكەري ونەرى مەن قارۋلارىنىڭ تۇرلەرى، قولدانىلۋ جايىنان باياندايدى.
ش. ءۋاليحانوۆ زەرتتەۋلەرىندەگى قازاق قارۋلارى
ب.ز.د. ءى مىڭجىلدىقتا حۋانحەنىڭ ورتا اعىسىنان دۋنايعا دەيىنگى ۇلى دالا توسىندە دۇنيە جۇزىندەگى وزىق اسكەري مەكتەپتەردىڭ ءبىرى قالىپتاسا باستادى. سول كەڭىستىكتە ءومىر سۇرگەن ساق، عۇن، تۇرىك تايپالارى دالالىق اسكەري مەكتەپتىڭ نەگىزىن قالاسا، قازاق..
06.10.2015
الداسپان
كيەلى ەلى مەن جەرىنىڭ بىرتۇتاستىعىن قورعاپ، بوستاندىعىن ساقتاپ قالۋدا باتىر قازاق حالقى استىنداعى اتىنىڭ بەلىنە، ءوزىنىڭ سوم بىلەگىنىڭ كۇشىنە، الىپ جۇرەگىنىڭ تۇگىنە، بويىنداعى بەس قارۋىنىڭ ايباتىنا سەنىپ، ارقا سۇيەگەن. قىپشاقتاردىڭ – قازاقتاردىڭ قارۋ-جاراعىنىڭ ايرىقشا قۋاتتى بولىپ، جاۋىنىڭ قۇتىن قاشىرعانى، باتىرلارىنىڭ مارتەبە-مەرەيىن اسىرعانى تاريحتان ءان-جىر، داستان، اڭىز بولىپ، جازبا ەسكەرتكىشتەرى، قۇجاتتار ارقىلى بىزگە جەتكەن اقيقات. الايدا ق..
06.10.2015
الداسپان
كۇدەرىدەن باۋ تاعىپ،
كىرەۋكە كيەر كۇن قايدا.كۇمبىر، كۇمبىر كىسنەتىپ،كۇرەڭدى مىنەر كۇن قايدا.تولعامالى اق بالتا،تولعاپ ۇستار كۇن قايدا.التى قۇلاش اق نايزا،ۇسىنىپ شانشار كۇن قايدا.ساداق تولى ساي كەز وق،ماساعىنان وتكەرىپ،باسىن قولعا جەتكەرىپ،سوزىپ تارتار كۇن قايدا؟/دوسپانبەت جىراۋ/
قوزىجاۋرىن كوكجەندەت قىلشاندا تۇر،كوبە بۇزار، قاسالى، اندىگەنى.ون ەكى تۇتام، شاي جىبەك، الا بىلەك،تۇر، قالماقتىڭ قايدا دەپ جاندى جەرى!بەدەرىڭدى بەينەلەپ بەرە ا..
06.10.2015
الداسپان
قازاقستانداعى اسكەريلەر وزدەرىن وزگەلەردەن ەرەكشەلەپ جۇرەتىن بەس جۇلدىزدى العاش بەدەرلەگەن ءوز اتا-بابالارى ەكەنىن بىلە مە ەكەن؟ ءاي، قايدام… دەگەنمەن، وتە ەجەلدەن اسپان سىرىنا قانىق بابالارىمىزدىڭ بۇل ونەرتاپقىشتىعىنا قايران قالۋعا دا بولمايدى.
شىعىس قازاقستانداعى شىلىكتى قورعانىنان التىن بەسجۇلدىز ۇلگىسىندەگى تۇيمە تابىلعاندا جۇمعان اۋزىمىزدى اشپاعان ەدىك. شىلىكتىنىڭ وڭتۇستىك-باتىسىندا تارباعاتاي، شىعىسىندا ساۋىر-سايحان جانە سولتۇ..
06.10.2015
الداسپان
گەراسيموۆ قالپىنا كەلتىرگەن بەت-پىشىنىنە جانە تەرىسىنىڭ اق تۇستىلىگىنە قاراپ، كەيبىر رەسەيلىك زەرتتەۋشىلەر: «اقساق تەمىردىڭ تەگى ەۋروپالىق بولعان» دەگىلەرى كەلەدى. ولاردىڭ مۇنىسى تەمىردىڭ رەسەيدى التىن وردانىڭ ەزگىسىنەن قۇتقارعانىنا دا بايلانىستى بولار. 1402 جىلى ءامىر تەمىردىڭ انكارا تۇبىندە بايازيت سۇلتاندى تۇتقىنداپ، وسمان ارمياسىن كۇيرەتە جەڭۋى — تۇرىكتەردىڭ كونستانتينوپولدى (ستامبۋلدى) جاۋلاپ الۋىن جارتى عاسىرعا كەيىنگە شەگەرگەنى ءمالىم. ريم..
06.10.2015
الداسپان
پىشاق نەگىزى ەكى بولىكتەن تۇرادى. ولار: باسى جانە سابى. باسىنىڭ ۇشكىر جاعى ۇشى، وعان قارسى جاعى-جەتەسى. پىشاقتىڭ كەسەتىن، پىشەتىن وتكىر جاعى ءجۇزى، ال ونىڭ قارسى جاعى سىرتى دەپ اتالادى. قازاقتا «پىشاق سىرتى» دەگەن قالىڭدىق ولشەمى بار. پىشاقتى وڭ قولعا ءجۇزىن تومەن قاراتا ۇستاعانداعى سول قول جاقتاعى قاپتالى وڭ قاپتال بولادى. وڭ قاپتالىنا ارنايى قىر قالدىرا سوعىلادى. ونى قازينەك دەپ اتايدى. قازينەك پىشاقتىڭ قىرىن قالىڭداتىپ، قاتايتۋ ءۇشىن قاجەت.
جە..
06.10.2015
الداسپان
كەزىندە ايقاستاردا كەسۋ ارقىلى قولدانىلعان قارۋ – قىلىش. ەرتەرەكتە سەمسەردەپ اتالعان ونىڭ ەكى ءجۇزى، ءال ساپىنىڭ بىر ءجۇزى بولعان. قىلىش (سەمسەردىڭ، ساپىنىڭ) بولىكتەرى مىناداي: كەسەتىن تەمىرى – «بولاتى»، قولعا ۇستايتىن بولىگى –«سابى». ول اعاشتان، مۇيىزدەن جاسالىپ، ۇشى التىندالىپ، اسىل تاستارمەن اشەكەيلەنەدى. سابىنا قولعا ءىلىپ الۋ ءۇشىن تاعاتىن ءجىبى – «بۇلدىرگى». بۇلدىرگىنىڭ ۇشى كىشكەنتاي شاشاقپە..
06.10.2015
الداسپان
كوشپەندىلەردىڭ كونەدەن كەلە جاتقان قارۋىنىڭ ءبىرى. قازاق باتىرلارى ايبالتانى وتە ءجيى قولدانعان. ول ەكى بولىكتەن تۇرادى: «باسى» جانە «سابى». باسى مەن سابىنىڭ تۇيىسكەن جەرىن «ساعاعى» دەپ اتايدى. قولعا ءىلىپ الۋ ۇشىن بۇلدىرگىتاعىلادى. بالتانىڭ باسى جالپاق كەلىپ شابۋعا ارنالعان جاعى «جالمانى»،شاباتىن جەرى «ءجۇزى» دەپ اتالادى. ايبالتانىڭ نەگىزگى تۇرلەرى ساق، سكيف، سارماتتار زامانىندا، ءبىزدىڭ زامانىمى..
06.10.2015
الداسپان
حالقىمىزدان پەيىلى دالاسىنداي كەڭ، تۇلعاسى تاۋىنداي بيىك، «دوس بولعانعا – قۇشاعى اشىق تۋىسپىن، قاس قىلعانعا – قيىپ تۇسەر قىلىشپىن» دەپ اتوي سالعان ەرجۇرەكتەر، ساۋەگەي دانالار مەن شاڭىراق ۇيىتقىسى انالار، ءادىل بي، تورەلەر مەن ەل باستاعان حاندار شىققان. كوزى قىسىق، ءسوزى قيسىق قىتاي سوققىسىنا شىداپ، جوڭعارلار تونگەندە اقتابان شۇبىرىندىنى باستان وتكىزىپ، بەرگىدە ورىس ەزگىسىنە قاسقايا قارسى تۇرىپ، تالاي بوزداعىنان ايىرىلىپ، تۇبىندە تاۋەلسىزدىك تۋىن ..
06.10.2015
الداسپان
ەرەۋىل اتقا ەر سالماي،
ەگەۋلى نايزا قولعا الماي،
ەڭكۋ-ەڭكۋ جەر شالماي،
قوڭىر سالقىن توسكە الماي،
تەبىنگى تەرگە شىرىمەي،
تەرلىگى مايداي ەرىمەي،
التى مالتا اس بولماي،
وزىڭنەن تۋعان جاس بالا
ساقالى شىعىپ جات بولماي،
ات ۇستىندە كۇن كورمەي،
اشارشىلىق، ءشول كورمەي،
ارىپ-اشىپ جول كورمەي،
وزەگى تالىپ ەت جەمەي،
ەر توسەكتەن بەزىنبەي،
ۇلى تۇسكە ۇرىنباي،
ءتۇن قاتىپ ءجۇرىپ ءتۇس قاشپاي،
تەبىنگى تەرىس تاعىنباي،
تەمىرقازىق جاستانباي،
قۋ تولاعاي باستانباي،
ەرلەرد..
05.10.2015
الداسپان
تاريحتا قازاق دالاسىندا بولعان ۇلت-ازاتتىق كوتەرiلiستەر كوپ. ارعىسى – ورىس وتارشىلدارىنا، ياعني پاتشالىق رەسەيگە قارسى تۇرىپ، بودان بولعىسى كەلمەگەن قازاق شارۋالارىنىڭ كوتەرiلiسi, بەرگiسi – كەڭەستiك رەجيمگە كەلiسپەگەن ەلدiڭ ەرەۋiلi قازاق حالقىنىڭ رۋح ازاتتىعىن اڭساعان اي­قاستارى ەدi.
الايدا قازاقستان تاۋەلسiزدiك العاننان كەيiن كەڭەستiك يدەولو­گيانىڭ ىقپالىنان ادا بولعان ەلدiڭ رۋحىمەن جازىلۋعا تيiس تاريحىمىز تاعى دا تالكەككە ءتۇسiپ جاتقان ..
05.10.2015
الداسپان
«قازالى كوتەرىلىسى» كەيبىر دەرەكتەردە «اسان كوتەرىلىسى» دەپ اتالىپ ءجۇر. 1930 جىلى قىس-كوكتەم ايلارىندا ەت جانە شيكىزات دايىنداۋ ناۋقاندارىندا قىزىلوردا وكرۋگىندە ءارتۇرلى اسىراسىلتەۋشىلىكتەردىڭ ورىن الۋى وسى نارازىلىقتىڭ ورشۋىنە نەگىز بولدى. بىرنەشە قايتارا سالىنعان استىق سالىعىن جيناۋ، ادامداردى قورلاۋ، ولاردىڭ نامىسىنا تيۋ اسا دورەكىلىكپەن جۇزەگە اسىرىلدى. وسىنداي جاعدايعا قارسىلىق رەتىندە ارال جانە قازالى اۋداندارىنان 3000-عا جۋىق ادام كۇرەسك..
05.10.2015
الداسپان
تاۋەلسىزدىككە باستاۋ بولعان كوپتەگەن حالىق بۇلقىنىسىنىڭ ءىرىسى – سوزاق كوتەرىلىسى. بيىل ايتۋلى وقيعاعا 80 جىل تولدى. بىراق نەگە ەكەنى بەلگىسىز، سوزاق اۋدانىنىڭ اكىمدىگى حالىق كوتەرىلىسىنە وسى ۋاقىتقا دەيىن ءتيىستى باعاسىن بەرمەي كەلەدى.ء تىپتى بۇل ماسەلەگە جاڭادان تاعايىندالعان اۋدان اكىمى بەرىك مەيىربەكوۆتىڭ دە مەيىرى تۇسەر ەمەس. سوندىقتان بولار، جاستارعا پاتريوتتىق تاربيە بەرەر ماڭىزدى وقيعانىڭ مەرەيتويى، بيىلعى 80 جىلدىعى تاسادا قالىپ قوي..
05.10.2015
الداسپان
1928-34 جىلدارى كەڭەستىك ۇكىمەتتىڭ قازاق ەلىنىڭ ىشىندە جۇرگىزگەن زوبالاڭ ساياساتىنىڭ سالقىنى قازاق ەلىنىڭ ىشىنە وراسان زور زارداپ اكەلدى. ونىڭ اسىرەسە قازاق ۇلتىنا زيانى مول بولدى. مال باسىنىڭ سانى كۇرت تومەندەپ كەتتى. مالىنان ايىرىلعان، ءارى زورلاپ قونىس اۋدارىلعان، ءارى ەرىكسىز وتىرىقشىلىققا يتەرمەلەنگەن اۋىلدار جاڭا جاعدايعا بىردەن كوندىگە الماي تۇرمىس-كۇيلەرىن ناشارلاتىپ الدى، ءسويتىپ جاپپاي اشارشىلىققا ۇشىرادى.
بۇل ءوز كەزەگىندە تەك تا..
05.10.2015
الداسپان
تاۋەلسىزدىككە قازاق حالقى قالاي قول جەتكىزدى دەگەن ماسەلە بۇگىنگى وسكەلەڭ جاس ۇرپاق ءۇشىن وتە ماڭىزدى. وعان جاۋاپ ىزدەۋ ءۇشىن وتكەن تاريحىمىزعا تەرەڭىرەك ۇڭىلگەنىمىز ورىندى بولماق. رەسەي وتارلاۋىنا قارسى قولىنا قارۋ الىپ كۇرەسۋ ءۇش عاسىرعا جۋىق ۋاقىتتى قامتىدى. تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەس ۇزدىكسىز جالعاسىپ وتىردى.
ءحVىىى عاسىردىڭ اياق كەزىندە سىرىم داتوۆ (1783-1797 ج.ج.) وتارشىلارمەن 14 جىل سوعىسسا، جولامان تىلەنشيەۆ (1822-1840 ج.ج.) 18 جىلعا جۋىق، س..
05.10.2015
الداسپان
– مەملەكەت باسشىسىنىڭ 1997 جىل­عى 5 ساۋىردەگى جارلىعىمەن «31 مامىر – ساياسي رەپرەسسيا قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى» بولىپ بەلگىلەنگەنى ءمالىم. ەلىمىزدە ساياسي رەپرەسسيا جانە اشارشىلىق قۇرباندارىنا تاعزىم ەتىپ، اتاپ ءوتۋ داستۇرگە اينالدى. بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا، تاريح­شى عالىمداردىڭ عىلىمي ەڭ­بەك­تەرىندە كەزىندە ستاليندىك بيلىك تارا­پىنان قازاق قوعامىنا جاسالىن­عان ادام ايتقىسىز قيانات، زورلىق جونىندە جانتۇرشىگەرلىك ما..
05.10.2015
الداسپان
قازاق باتىرلاردىڭ باسىنىڭ الىنۋى كەنەسارىدان باستالادى. حاننىڭ 1847 جىلى باسى الىنىپ، سۇيەگى قىرعىز جەرىندە قالدى. بۇرىن سانكت-پەتەربۋرگتىڭ كۋنست-كامەراسىندا تۇرعان سول باس سوڭعى جىلدارى ءىزىم-عايىم جوعالدى. تاعدىرى دا، باسى دا وسىنداي تالكەككە تۇسكەن ەرلەرىمىزدىڭ ءبىرى اتاقتى بوكە باتىر (1846-1904). ول قىتايداعى قازاق ەلىن جاقسى، جايلى جەرلەرگە ورنالاستىرۋ ءۇشىن باسىن تاۋعا دا، تاسقا دا سوقتى. بوكە باتىر 1904 جىلى كەنەتتەن اۋىرىپ، قايتىس بو..
05.10.2015
الداسپان
وسىناۋ وتپەلى كەزەڭدە قوعامداعى بولىپ جاتقان وزگەرىستەر، ساياسي كوزقاراستارعا بايلانىستى ءاربىر مەكتەپ دەڭگەيىندەگى بالالار قازاق ەلىنىڭ تاريحىن، سالت-ءداستۇرىن، ەلدىگىن تانىپ، ساناسىنا ءتۇيىپ، اتا- بابالارىمىزدان قالعان مۇرالاردى، قازاق مادەنيەتىن كەيىنگى ۇرپاققا جەتكىزە ءبىلۋى ءۇشىن ۇلتتىق دۇنيە تانىمدى قالىپتاستىرۋىمىز قاجەت.
ەپوس، جىرلارمەن سۋسىنداپ وسپەگەن قازاق بالاسىنان جۇرەكتى، بايسالدى، نامىسشىل، پاتريوتتىق سەزىمگە باي ۇرپاق شىعۋى ەكىتال..
05.10.2015
الداسپان
حIح عاسىرداعى ۇلت-ازاتتىق كۇرەسiنiڭ باتىرلارى مەن حح عاسىر قايراتكەرلەرiنiڭ جۇمباق جاعدايدا ولتiرiلە بەرۋi قازاقتىڭ ماڭدايىنا جازىلىپ قويعانداي. ناعىز ۇلتجاندىلار جالعىزدىقتان، جاۋىزدىقتان، وپاسىزدىقتان ءولiپ جاتىر. كەشە دە، بۇگiن دە، الدا دا سولاي بولا بەرەتiن ءتۇرi بار… بۇل – ۇلتتىڭ عاسىرلاردان اسقان قاسiرەتi. وكiنiشتiسi, ەلiن ورگە سۇيرەر قايراتكەر تۇلعالارىنا پانا بولا الماعان سورلى جۇ..
05.10.2015
الداسپان
«قارابەك باتىر» دەگەن جىردىڭ ەكى نۇسقاسى بار. ونىڭ ءبىرىن 1940 جىلى قىزىلوردا وبلىسى ارال اۋدانىنداعى كەڭەس وداعىنىڭ عىلىم اكادەمياسى ۇيىمداستىرعان ەكسپەديتسيا جيناعان ەكەن. ەپوستاردىڭ مازمۇنىنا ەلىكتەپ كەيىننەن شىعارىلعان وسىناۋ جىردا قارابەك باتىردىڭ قايسارلىعى، وتانسۇيگىشتىگى كەڭىنەن سيپاتتالادى.
قارابەك ون جاسقا كەلگەندە قول-اياققا تۇرماي قالاعا قاشىپ كەلەدى. بىردە ول تۇسىندە قىپ-قىزىل جەلدى كورەدى. سول داۋىل ءبارىن قيراتىپ، جايپاۋعا اينالادى..
05.10.2015
الداسپان
قازاق تاريحىنىڭ قاي كەزەڭىنە وي جۇگىرتىپ، زەردەمىزدە تارازىلاساق تا ەل بولىپ قالىپتاسۋىنىڭ وڭايعا تۇسپەگەنىن كورەمىز. وتانىن وتارشىلدىقتىڭ بۇعاۋىنان بوساتپايىنشا اتتان تۇسپەگەن باتىر بابالارىمىزدىڭ ەرلىگى — بۇگىنگى تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تىرەگى ىسپەتتى. وزگە جۇرتتىڭ كوزىنە شەل بىتىرگەن قازاقتىڭ ۇلان-بايتاق جەرى مەن بايلىعى، سايىن دالاسىن جايلاپ جاتقان مىڭعىرعان مالىن تالاۋعا قاندى ۇرتىن تامسانا جالاپ، كىمدەر قۇمارتپادى دەيسىز؟! الايدا، بىرلىگىن..
05.10.2015
الداسپان
تەمىردەن ءتۇيىن تۇيگەن، بايىرعى قارۋ-جاراق جاساۋدىڭ قاس شەبەرلەرى، اعايىندى ءۇش ۇستا – تۇرسىنجان، ماحمۇت، ايتبەرگەن قۇلمەنتەگىلەردىڭ قارا شاڭىراعىنا جولىمىز ءتۇستى. قارا شاڭىراق دەيتىن دە ءجونىمىز بار، ويتكەنى تەمىرشىلەر اكەلەرىنەن قالعان باسپانانىڭ الاقانداي اۋلاسىن شەبەرحانا رەتىندە پايدالانىپ وتىر. توبەسى جابىلىپ، ەكى بۇيىرىنە قورا دۋالى قالقان بولعان شەبەرحانانىڭ اشىق دالاعا قاراتىلعان سولتۇستىگى مەن باتىسىنان سوققان اڭىزاق جەل وڭمەنىڭنەن وتە..
05.10.2015
الداسپان
حالقىمىزدىڭ «قىرىق باتىر» اتالاتىن قىمباتتى قازىناسىن سان جىلدار بويى جادىندا ساقتاعان مۇرىن جىراۋدىڭ «قارادوڭ باتىر جانە ونىڭ ۇرپاقتارى» توپتاماسىنا جاتاتىن بىر­نەشە جىرلاردىڭ ىشىندە «شورا باتىر» داس­تانى دا وزىندىك ەرەكشەلىكتەرگە تولى.
اقتاش حان الپىس بيىنە «نارىك بالاسى شو­رانىڭ تۇلپارىن الىپ كەل» دەپ جۇمساۋى­مەن وقيعا باستالادى. الپىس بي كەلىپ ءۇيدى شىر اينالىپ شاپقاندا تاسپاكەر سارايدىڭ ەسىگىن بۇزىپ قاشىپ شىعادى. مۇنى كورگەن ..
05.10.2015
الداسپان
وسىدان ءبىراز جىل بۇرىن كوركەمدىك-ديزاين جاعىنان ەرەكشە بەزەندەندىرىلگەن، مازمۇنى جاعىنان تاريحي قۇندىلىقتارعا جاتاتىن «تەمىرشى-ۇستالار» دەگەن كىتاپ-البوم قولىما ءتۇستى. باسپاگەر رەتىندە ايتايىن: جۇتىنىپ تۇر، ءار قازاقتىڭ ماقتانىش سەزىمىن وياتادى. پاراقتاپ، زەردەلەي قارادىم. سوناۋ كونە داۋىردەن ۇمىت بولا باستاعان تەمىرشىلىك-ۇستالىق ونەر، قارۋ-جاراق، ات ابزەلدەرى، سازدىق اسپاپتار جانە تۇرمىس-سالتتىق بۇيىمدار سىرىنا ءۇڭىلىپ، ولاردى جاساۋدىڭ امال-تا..
05.10.2015
الداسپان
«كوكشە باتىر» – «قىرىمنىڭ قىرىق باتىرى» توپتاماسىنا ەنگەن حالىقتىق جىرلاردىڭ ءبىرى. قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ورتالىق عىلىمي كىتاپحاناسى مەن م.و.اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ قولجازبالار قورىندا جىردىڭ بىرنەشە نۇسقالارى ساقتالعان.
«ەر كوكشە» جايىندا كەڭەستىك ءداۋىردىڭ وزىندە-اق كوپتەگەن عىلىمي ماقالالار مەن زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى جازىلدى. شەجىرەدە ۋاق رۋىنىڭ ەر كوكشەدەن تارالعانى ايتىلادى. قادىرعالي جالايىردىڭ شەجىرەسىندەگى، «ن..
05.10.2015
الداسپان
اسكەري مەكەمەلەر مەن وقۋ ورىندارىندا ورىس ءتىلىنىڭ ۇستەمدىككە يە بولىپ وتىرعانى جاسىرىن ەمەس. «وتان – وتتان دا ىستىق» دەپ، تۋعان ەلى ءۇشىن جانىن بەرۋى ءتيىس ەر-ازاماتتاردىڭ قازاقشا ءتىل سىندىرۋعا قينالاتىنى وكىنىشتى-اق. بۇل – اسكەري مەكەمەلەردە ۇلتتىق تاربيەنىڭ، وتانشىلدىق سەزىمنىڭ ءالى دە بولسا اقساپ تۇرعاندىعىنىڭ ايعاعى. جاۋىنگەرلىك رۋحتى سىڭىرەتىن كۇلتەگىن، تونىكوك جىرلارىنان باستاپ ەرەن ەرلىكتى كوكسەيتىن باتىرلار جىرىنا دەيىن وقىتۋ بولاشاق اس..
05.10.2015
الداسپان
ءار حالىقتىڭ تاريحىندا ۇلتتى ۇيىستىرارعا، ساقتاپ قالۋعا، ورلەۋىنە سەبەپكەر بولعان جەكەلەگەن تۇلعالار، اقىل يەلەرى مەن باتىرلارى كەزدەسەدى. سونىڭ ىشىندە باتىرلار ماسەلەسىنە كەلگەندە قازاقتىڭ ەسكە الارى كوپ. سوناۋ كوك تۇرىكتىڭ زامانىنان بەرى تالاي باھادۇرلەر ءوتتى. قازاقتىڭ ۇلت رەتىندە قالىپتاسىپ، مەملەكەتتىلىگىن دامىتىپ، ونى ساقتاپ قالۋدا باتىرلاردىڭ قوسقان ۇلەسى، جانكەشتى ءىس-ارەكەتتەرى ولشەۋسىز. قازاق باتىرى قاي كەزەڭدە دە ول ەلىنىڭ، جۇرتىنىڭ بى..
04.10.2015
الداسپان
تالاي ۋاقىتتاردان بەرى كوزدەن تاسا بولىپ كەلگەن ماعجان جۇماباەۆتىڭ «باتىر بايان» داستانى بەرتىن، توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا قالىڭ وقىرمانمەن قايتا تابىستى. شاعىن پوەماعا سيۋجەت ەتىلىپ سول كەزدەگى قازاق-قالماق سوعىسىنىڭ ءبىر كەزەڭى، باتىردىڭ ءوز باسىنان وتكەن تراگەديالىق وقيعا (تۇتقىنعا تۇسكەن قالماقتىڭ قىزىمەن بىرگە قاشىپ كەتكەن ءوزىنىڭ ءىنىسى نوياندى اتىپ ءولتىرۋى) جانە باياننىڭ ءوزىنىڭ بالقاش كولى ماڭىنداعى ۇرىستا وپات بولۋى ءسوز ەتىلەدى.&nbs..
04.10.2015
الداسپان
ءبىر عاسىردىڭ ىشىندە بولعان ءتورت جۇزگە جۋىق قازاق كوتەرىلىستەرىنىڭ بارلىعى بىردەي تاريح ساحناسىنا شىعا الدى دەۋگە نەگىز جوق. وعان زەرتتەۋ ىسىنە دەگەن سايابىرلىق پەن قۇلىقسىزدىق، كوتەرىلىستى كوتەرىلىس رەتىندە تانۋ ءۇشىن دالەلدەردىڭ جەتكىلىكسىزدىگى، ونى زەرتتەيتىن كەيبىر سالا ماماندارىنىڭ دا سىن كوتەرمەيتىن بىلىكسىزدىگى، قاراجات قاتشىلىعى جانە باسقا دا تولىپ جاتقان سەبەپتەردىڭ كوپ ەكەندىگىن مويىنداۋىمىز كەرەك.
سونداي-اق كوتەرىلىسكە مەملەكەتت..
04.10.2015
الداسپان
كۇشتىڭ تەڭ ەمەس ەكەندىگىن يساتاي تايمانۇلى دا جاقسى ءتۇسىندى. بىراق، بۇل جاعداي ونى جاسىتا العان جوق. ماحامبەت اقىنمەن بىرگە ەل ارالاپ ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزىپ، حالىقتى حان مەن وتارلاۋشى اكىمشىلىكتىڭ ادىلەتسىز ساياساتىنا بەلسەندى قارسىلىق كورسەتۋگە شاقىردى. سول ارقىلى بيلىك ورىندارىن حالىق بۇقاراسىنا بايلانىستى ۇستانعان الەۋمەتتىك ساياساتىنان باس تارتقىزۋدان ۇمىتتەندى. وسى باعىتتا تىپتەن مۇلدەم باسقا كوزقاراستاعى مۇددەلەرى ۇيلەسپەيتىن قايىپعال..
02.10.2015
الداسپان
الاش جۇرتىنىڭ ارىن ارلاپ، ەلدىك تۋىن كوككە كوتەرگەن ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسىنىڭ قاھارمانى جانقوجا نۇرمۇحاممەدۇلى تۋرالى ءار كەزەڭدە جازىلعان كوركەم شىعارمالار، ەسسەلەر مەن عىلىمي ماقالالار، مونوگرافيالىق ەڭبەكتەر مەن تاريحي-عۇمىرباياندىق زەرتتەۋلەر از ەمەس. باتىر بابانىڭ بولمىس-بەينەسىن سومداپ، ول ءومىر سۇرگەن ءداۋىر سۋرەتىن قانىقتىرا تۇسەتىن زەينوللا شۇكىروۆتىڭ «سىر بويى» رومانى، بەكدىلدا الدامجاروۆتىڭ «ۇلى سەل» تەترولوگياسى، مولداحمەت قانازدىڭ «ج..
02.10.2015
الداسپان
تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعىنا ارنايمىن.
اۆتور.
تولعانىس. ەلەس. ءمىناجات.
قامىرىقتىم، قابارجىدىم، قامىقتىم –نەتكەن تايعاق جولى ءبىزدىڭ حالىقتىڭ !دەي الام با – الىبى ەدى الىپتىڭ؟دەي الام با – عارىبى ەدى عارىپتىڭ ؟و، الايدا، ءوز ءجونى بار تاريحتىڭ!ءوز جولى بار ۇلىپ وتەر ءبورىنىڭ،ءوز جولى بار ءۇرىپ وتەر ءار ءيتتىڭ.ءوز ءۇنى بار باقانىڭ دا… بالىقتىڭ.ءوز ءۇنى بار كور-لاقاتتىڭ، تابىتتىڭ!ءجونى بولەك، بىراق، ءتىرى تاريحتىڭ!..كەيدە وسىلاي مۇڭ كەزەم دە، وي كەز..
02.10.2015
الداسپان
بۇرىننان جاقسى بىلەتىن، سىيلاس اعالارىمىزدىڭ ءبىرى – ەسمۇحانبەت سمايىلوۆ كەلىپ، ماقالاسىن ۇسىندى. ءوزى – ماتەماتيك، ءىرى عالىم. الاش ارىستارىنا ءتان جان-جاقتىلىعىنا، ءار سالادان حاباردارلىعىنا، اسىرەسە، تاريحىمىزعا قاتىستى ىزدەنىمپازدىعىنا ءتانتى بولىپ ءجۇرۋشى ەدىم. بۇل جولى قاتتى رازى بولدىم. قازاقتىڭ ءبىرتۋار تۇلعاسى – باتىر بايان تۋرالى ماقالاسىن ىزەتپەن الدىما قويدى. بيىل – باتىردىڭ 300 جىلدىعى. ۇرپاقتارى پاۆلودار وبلىسىندا اس بەرمەك. بۇكىل ق..
05.08.2015
الداسپان
قارا كۇشتە ءالى ەشكىم جوق سەنشە بيىك شىرقاعان،ونەرگە دە وزگەلەردەن جاقىن ەڭ عوي ءبىر تابان،رۋح قاشىپ بارا جاتىر ءوزىڭ وسكەن قىرقادان…بۇگىن مەنى قايتا كوتەر جارتى عاسىر وتكەن سوڭ،قاناتسىزدى مويىنداماس مىنەزىڭمەن بۇرقاعان.سول ءبىر سالتىڭ ءتىرى تۇرسا، تۇرار ءار كەز ۇلت امان،قازاقتىڭ باس بۇلشىق ەتى، قۇلاگەر ءتوس، ءپىل تابان…مۇحتار شاحانوۆ
قازاق حالقىنىڭ ماقتانىشى، اتى اڭىزعا اينالعان قاجىمۇقان مۇڭايتپاسوۆ جا­يىندا كوپتەگەن ەستەلىكتەر، كورك..
30.05.2015
الداسپان
جۇمابەك تاشەنوۆ قىزمەتكە ارالاسقان كەزقۇدايسىزدار قۇرعان قىزىل يمپەريانى وتىز جىلداي ەمىن-ەركىن بيلەپ-توستەگەن مۇرتتى كوسەمنىڭ قىلىشىنان قان تامىپ تۇرعان شاعىەدى. پەندە بىتكەننىڭ ءبارى اسىرەساق، قوسۇرەي تارتقان كەزەڭ بولاتىن. وسىناۋ قيامەتتىڭ قىل كوپىرىنەن امان-ەسەن وتكەن ءسوز زەرگەرى عابيت مۇسىرەپوۆ «ءسوز جوق سونىڭ ىزدەرى» اڭگىمەسىندە سول قوسۇرەي زاماندى بىلايشا سيپاتتايدى:
«…قانىن ىشكە تارتىپ، سۇرلانىپ العان ەكى جىگىت كىرىپ كەلدى دە:
– جانتاس ا..
تاعى جۇكتەۋ