الاش قوزعالىسىنىڭ تاريحىنا قاتىستى ارحيۆ ماتەريالدارىنىڭ كوپتەن كۇتكەن جيناعى جارىق كوردى

557
Adyrna.kz Telegram
فوتو: ەرلان قاريننىڭ پاراقشاسىنان
فوتو: ەرلان قاريننىڭ پاراقشاسىنان

قازاقستان تاريحىنداعى ماڭىزدى كەزەڭدەردىڭ ءبىرى – الاش قوزعالىسى تۋرالى ارحيۆ قۇجاتتارىنىڭ كوپتەن كۇتكەن جيناعى جارىققا شىقتى. جاڭا باسىلىم «الاشوردا ءىسى. 1920-1940 جىلدار. قۇجاتتار مەن ماتەريالدار» دەپ اتالادى جانە ول 12 تومنان تۇرادى. بۇل جيناق، نەگىزىنەن، ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن تولىق اقتاۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ جۇمىسى اياسىندا جينالعان بىرەگەي ارحيۆ قۇجاتتارىنان قۇرالعان.

قۇجاتتار ەلىمىزدىڭ تاريحىن زەرتتەۋ ءۇشىن ماڭىزدى جاڭا مالىمەتتەر مەن دەرەكتەردى ۇسىنادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك كەڭەسشىسى ەرلان قارين ءوزىنىڭ جەلىدەگى پاراقشاسىندا بۇل باسىلىمنىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.

"بۇل – «الاشوردا ءىسى. 1920-1940 جىلدار. قۇجاتتار مەن ماتەريالدار» دەپ اتالاتىن 12 تومدىق ارحيۆ قۇجاتتارى.

جاڭا باسىلىم – ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن تولىق اقتاۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ جۇمىسى بارىسىندا جينالعان بىرەگەي ارحيۆ قۇجاتتارىنان تۇراتىن جيناق.
بۇل جيناقتى دايىنداۋعا 30-دان استام تاريحشى، ءارحيۆشى جانە ارحەوگراف اتسالىستى. ولاردىڭ قاتارىندا قر پرەزيدەنتى ءارحيۆىنىڭ، شوقان ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىنىڭ، اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قىزمەتكەرلەرى بار.
جوبانىڭ عىلىم جەتەكشىسى – قر ۇعا اكادەميگى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى مامبەت قويگەلديەۆ.
باسىلىمعا پارتيالىق-مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردا جانە ارناۋلى مەملەكەتتىك ارحيۆتەردە ارنايى ساقتالعان 3 مىڭنان استام ماتەريال ەندى", - دەپ جازدى ەرلان قارين.

جيناققا 3 مىڭنان استام ارحيۆتىك قۇجات ەنگەن. بۇل قۇجاتتار بۇرىنعى كەڭەستىك ءداۋىردىڭ قۇپيالى ماتەريالدارىنان الىنعان جانە پارتيالىق-مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار مەن ارنايى مەملەكەتتىك ارحيۆتەردە ساقتالعان. الاش قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىلەرى – ءاليحان بوكەيحان، احمەت بايتۇرسىنۇلى، مىرجاقىپ دۋلاتوۆ، حالەل دوسمۇحامەدوۆ جانە باسقا دا قايراتكەرلەردىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى تۋرالى بۇرىن بەلگىسىز بولعان ماڭىزدى مالىمەتتەر بار.

بۇل جيناقتىڭ باستى ەرەكشەلىگى – ول ساياسي قۋعىن-سۇرگىننىڭ قۇرباندارىن اقتاۋ جۇمىسى اياسىندا جينالعان ماتەريالداردان تۇرادى. مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ 2020-2023 جىلدارداعى جۇمىسىنا 425 عالىم قاتىسقان، ونىڭ ىشىندە 260 ايماقتىق زەرتتەۋشى دە جۇمىس ىستەگەن. بۇل ۋاقىتتا 60 مەملەكەتتىك جانە ۆەدومستۆولىق ارحيۆتەردەن 700 مىڭعا جۋىق ءىس جينالىپ، 2.6 ميلليون قۇجاتتىڭ قۇپيالىعى الىنىپ تاستالعان. ناتيجەسىندە، ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇربانى بولعان 311 مىڭنان استام ادام اقتالعان.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك كەڭەسشىسى ەرلان قاريننىڭ سوزىنشە، بۇل جيناقتىڭ جارىق كورۋى الاش قوزعالىسىنىڭ تاريحى مەن قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىك جولىنداعى كۇرەسىن تولىق زەرتتەۋگە جاڭا مۇمكىندىكتەر اشادى. ول قازاقستان تاريحىنىڭ شىنايى بەتتەرىن اشۋعا، سونداي-اق ەلدىڭ تاريحي جادىن جاڭعىرتۋعا ۇلكەن ۇلەس قوسادى.

جيناقتىڭ 2 مىڭ داناسى شىعارىلىپ، ەلىمىزدىڭ وقۋ ورىندارى مەن عىلىمي مەكەمەلەرىنە تاراتىلادى. بۇل ماتەريالدار العاش رەت عىلىمي اينالىمعا ەنگىزىلىپ، قازاقستان تاريحىن تەرەڭىرەك زەرتتەۋ ءۇشىن قۇندى دەرەككوز بولماق.

پىكىرلەر