«تورۇك جازۋى» كۇنىن ۇرپاق ساناسىنا سىڭىرە بىلگەنىمىز ءجون.
مۇنداي باستاما «قازاقتىڭ ءتولتۋما جازۋ مادەنيەتى، تاريحى جوق» دەپ بايبالام سالىپ، جالعان بەدەلقۇمارلىق پوپۋليزممەن ۇپاي جيناۋعا اۋەس جاۋلارىمىزدىڭ ارام نيەتىنە توسقاۋىل بولادى.
سونداي-اق عالىمدار «اتا جازۋدى يگەرۋ، زەردەلەگەن يدەيانى قولمەن سينحروندى قاعازعا تاڭبالاۋ ۇدەرىسى ميدىڭ جاسۋشا نەيروندارىن وياتىپ، وي قىزمەتىن جاقسارتادى» دەيدى.
1893 جىل 25 قاراشا. بۇل – تورۇك رۋنيكا جازۋىنىڭ [پىشىگىنىڭ] جۇمباق سىرىن اشقان تاريحي ماڭىزدى داتا. وسى مادەني وقيعاعا بايلانىستى قر تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ»، «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى ماقالالارىنا ورايلاستىرىپ الماتىداعى شەت تىلدەر جانە ىسكەرلىك كارەراسى ۋنيۆەرسيتەتى (رەكتورى اكادەميك، پروفەسسور سابري حيزمەتلي مىرزا), كۇلتەگىن عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن جانە «ۇلى بودۋن» تاريحى، مادەنيەتى مەن ءداستۇرىن زەرتتەۋ ۇيىمى وكىلدەرى، زيالى قاۋىم قاتىسقان عىلىمي ءماجىلىس ۇيىمداستىرىپ وتىر.
عىلىمي جيىندى جۇرگىزەتىن تورۇكتانۋشى امانقوس مەكتەپ-تەگى، باعدارلامانى ۇيلەستىرۋشى تاريحشى، تەلەجۋرناليست ارمان نۇرمۇحانبەتوۆ، الفاۆيت جۇيەسىن كيريلدەن اراب، لاتىن، رۋنيكا تاڭباسىنا نەمەسە كەرىسىنشە جەدەل اۋدارۋدىڭ ارنايى باعدارلاماسىن تۇزگەن ماماندىعى فيزيك ءانۋار اقداۋلەت، دوكتورانت ارمان اۋباكىر، ىزدەنۋشى نۇرلان ناۋرىزاليەۆ، تاعى باسقالار عالىمدار عىلىمي پىكىر، پايىمدارىن ورتاعا سالادى.
1893 جىلى 25 قاراشادا دات عالىمى ۆيلگەلم تومسەن دانيا عىلىم اكادەمياسىنىڭ كەزەكتەن تىس ماجىلىسىندە مونعوليانىڭ ورقۇن وزەنى بويىنان تابىلعان تاسبىتىككە بادىزدەلگەن جۇمباق جازۋدىڭ قۇپياسىن اشىپ، دەشيفروۆكاسىن جاسادى. ءبىر عاجابى، عالىمنىڭ ماعىناسىن اجىراتىپ، العاشقى انىقتاعانى ء[تاڭىرى]، ودان كەيىنگى [تورۇك] ءسوزى ەكەنىندە تىلسىم سىر بارداي اسەر قالدىرادى. عىلىمي ورتادا «فين-ۋگور»، گەرمان جازۋى دەپ سان-ساققا جۇگىرتىپ، پىكىرتالاس تۋعىزعان داۋلى ماسەلەگە ۆيلگەلم تومسەن نۇكتە قويدى. وسى اشقان جاڭالىعى ارقىلى ول ءبىر كەشتە الەمگە ايگىلى عالىم، تانىمال تۇلعاعا اينالدى. ۆيلگەلم تومسەن كۇلتەگىنگە قويىلعان تاسبىتىك ۇستىندى وقۋ ارقىلى تورۇك ءتىلىنىڭ ءتولتۋما جازۋى مەن وركەنيەتىن ادامزات قوعامىنا جاريا ەتتى.
جازۋ وركەنيەتتىڭ بەلگىسى. جازۋى بار حالىقپەن جازۋى جوق حالىقتىڭ اراسى جەر مەن كوكتەي. وزىنە ءتان جازۋى بار ۇلت – جاسامپاز، ال بىرەۋدىڭ رۋحاني يگىلىگىن پايدالاناتىندار ماسىل حالىق سانالادى. دەمەك، ۆيلگەلم تومسەن تورۇكتىڭ جاسامپازدىق قۋاتىن دالەلدەدى.
...ەندەشە، دات عالىمى ۆيلگەلم تومسەننىڭ تورۇكتەكتى ۇلت پەن ۇلىستىڭ رۋحاني-مادەني كەڭىستىگىندەگى ورنى ايرىقشا ەلەۋلى. سوندىقتان ەلىمىزدە عالىم اتىن ۇرپاق ساناسىندا ماڭگى ساقتايتىن ءىس-شارالار جۇزەگە اسىرىلۋى ءتيىس. ول ءۇشىن ۆيلگەلم تومسەن ەسىمىن لايىقتى ارداق تۇتىپ، تورۇك جازۋىنىڭ قۇپيا سىر-سيپاتىن شار تاراپقا ءماشھۇر ەتكەن 25 قاراشا كۇنىن جىل سايىن اتاپ ءوتۋ پارىزىمىز. ەگەر تورۇكتەكتى ۇلت رەسپۋبليكالارىندا ۆيلگەلم تومسەننىڭ عىلىمي ءىسىن جالعاستىرىپ، جالپى ءبىلىم بەرەتىن ورتا مەكتەپتەن جوعارى وقۋ ورىندارىندا رۋنيكا جازۋىنىڭ قىر-سىرىن تۇسىندىرەتىن وقۋلىقتار مەن وقۋ قۇرالدارى، ءتۇرلى ادىستەمەلىك تەحنولوگيالار ارقىلى ارنايى ءپان جۇرەتىن بولسا، بولاشاق ۇرپاقتىڭ جازۋ ۇلگىسىن تاڭداۋى مەن قالاۋى اتا جازۋعا ويىسارى ءسوزسىز اقيقات.
وسىعان وراي باعدارلاماعا ەنگەن رۋنيكا جازۋىنا ماشىقتانعان شاكىرت بۋىننىڭ فلەشموب اكتسياسى – جاس وسكىن ۇرپاقتىڭ وتانشىلدىق سانا-سەزىمىن تۇيسىنتەتىن اسا ءتيىمدى ءادىس. ويتكەنى زەردەلەگەن يدەيانى قولمەن سينحروندى قاعازعا تاڭبالاۋ ۇدەرىسى ميدىڭ جاسۋشا نەيروندارىن وياتىپ، وي قىزمەتىن جاقسارتادى. اتا جازۋدى يگەرۋدىڭ ناتيجەسى – تاريحتىڭ بۇرالاڭ جولىندا تارىداي شاشىلعان تورۇكتەكتى ۇلت پەن ۇلىستىڭ رۋحاني بىرىگۋىنە، تۇتاس ساياسي كۇشكە، الەۋمەتتىك كەمەلدەنگەن وزىق مەملەكەتتىگىنىڭ كەپىلى.
سوندىقتان وسى سالادا جۇرگەن عالىمدار «25 قاراشا حالىقارالىق «تورۇك جازۋى كۇنى» رەتىندە رەسمي بەكىتىلسە» دەگەن ۇسىنىستى دا العا تارتىپ وتىر.
25 قاراشا كۇنى شەت تىلدەر جانە ىسكەرلىك كارەراسى ۋنيۆەرسيتەتىندە وتەتەتىن شارا تۋرالى تولىق اقپارات الۋ ءۇشىن:
بايلانىس تەلەفون: 8777 282 -80-54
مەكەن-جايى: الماتى قالاسى، قازىبەكبي كوشەسى، 168 (يساەۆ كوشەسىنىڭ قيىلىسى).
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
