«قازاقفيلم» توڭىرەگىندەگى داۋ ۋشىعىپ كەتتى. نەگىزى بۇل داۋ ەمەس ەدى... اقيقاتقا ءمان بەرمەي داۋعا ەرىك بەرگەن كينو باسشىلارى - شەنەۋنىكتەر. نەگە اقيقات دەيمىز؟ تىڭداڭىز.
قازاق كينوگەرلەردىڭ جان بۇلقىنىسى «قازاقفيلم» باسشىلىعىن ا.وماروۆقا بەرىپ قويعان سوڭ ءتىپتى شيرىقتى. الدىڭعى باسشىلار كينونىڭ جانىن تۇسىنبەي يت شىرعالاڭعا سالسا، مىنا باسشىلىققا كەلگەن جاندار ءتىپتى ءتىلدى، ياعني، قازاق ينتەلليگەنتسياسىنىڭ (كينو ونەرىندەگى) جانىن ء(تىلىن) تۇسىنبەي (مەنسىنبەي) يت شىرعالاڭعا سالدى. ول ازداي «قازاقفيلم» اۋماعىنا دا جىبەرمەي («ءابىل» ءفيلمىنىڭ اۆتورى ەلزات ەسكەندىر مەن ەرلان تولەۋتاي وقيعاسىن ەسىڭىزگە الىڭىز. ءتىپتى ءوزىم دە «حابار» ارناسىنىڭ ءتىلشىسى شاقىرۋىمەن بارىپ، كۇزەتشىلەردىڭ قورشاۋىندا قالعان ەدىم...) جاندارىنا جارا سالدى.
«قازاقفيلمدە» كوركەمدىك كەڭەس ولگەن. ول ستسەنارلىق-رەداكتسيالىق القا-كوركەمدىك كەڭەستە ءبىر-دە ءبىر ءسۇت بەتىنە شىعار قازاق ءتىلدى جان جوق بولسا، ولگەنى ەمەي نەمەنە؟ «قازاقفيلمدە» قازاقتىڭ جانى ء(تىلى) بۇرىن باسشىلارىندا بولماسا دا «كوركەمدىك كەڭەستە» بار بولاتىن. وندا ساتىبالدى اعا نارىمبەتوۆ، ديدار امانتاي، بولات جەتەكباي، ەلزات ەسكەندىر، وسى جولداردىڭ اۆتورى جۇمىس ىستەيتىن. ارنايى شاقىرتۋمەن اشىربەك اعا سىعاي، دۋلات اعا يسابەكوۆتەر ت.ب. مۇيىزدەرى قاراعايداي ۇلت ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنىڭ تۇلعالارى كەلەتىن. قازاق فيلمدەرىنىڭ جانىن ساقتاۋعا وسى كىسىلەر جانىن سالاتىن. قازىر كىم بار؟ كىم بار قازىر كوركەمدىك كەڭەستە ۇلتتىڭ جانىن اراشالاپ الاتىن؟ ادا بولدى ءبارى.... قازاق كينوسى شلاگباۋىمنىڭ سىرتىنان سىعالاپ قالدى...
جالپى قازاق ونەرىنىڭ جانى - ءتىل! قازاق ءتىلى شەتقاقپاي كورگەن جەردە ونەرى دە شەت قالدى دەگەن ءسوز. تۇسىندىرەيىن، رۇقسات بولسا؟
ءتىل - قازاقتىڭ بولمىسى. ال بولمىستان - ونەر سىعىپ شىعارىلادى. قازاق بولمىسىنان سىعىمدالىپ شىققان ونەردە - قازاقتىڭ ءومىرى بولادى، ورنەگى بولادى، قاسىرەتى بولادى، قايعىسى بولادى، اقجارما قۋانىشى بولادى.
ال ءتىل جوق جەردە - بۋدان ونەر ومىرگە كەلەدى. قاشىردىڭ ۇرپاق بەرمەيتىنى سەكىلدى، بۋدان ونەر ۇرپاققا ەشتەمە بەرمەيدى... قاشىردىڭ ءتوزىمدى بولىپ كەلەتىنى سەكىلدى - بۋدان ونەردىڭ دە جانى ءسىرى كەلەدى. ليگەردى بىلەسىز عوي؟ ارىستان مەن جولبارىستان پايدا بولعان بۋدان؟ ول بالە دە الگى ەكى اڭعا قاراعاندا ادەمى بولادى، ءىرى بولادى! بىراق ۇرپاق بەرمەيدى... ياعني، ءۇمىت جوق...
بۋدان ونەردەن دە ءۇمىت جوق.
قازىر قازاق كينو ونەرىندە ءبىر شوعىر ۇلت كينوسىن اينالارى ءوسىپ كەلەدى. ولار: كەنجەبەك شايقاقوۆ، ەلزات ەسكەندىر، ازامات شارعىن، ارىبيبەك ءورالتاي، بەكزات سماديار، داۋلەتجان ماحمۇت، مۇرات ەسجان (وسى جولداردىڭ اۆتورىن دا قوسساڭىزدار بولادى) ت.ب. بۇلاردىڭ الدىڭعى لەگى حالىقارالىق كينوفەستيۆالدە توپ جارىپ قازاق كينوسىنىڭ مارتەبەسىن بيىكتەتسە، ءبىرى حالقىنىڭ سۇيىكتى فيلمدەرىن جاسادى. بىرەۋلەرى العاشقى تولىقمەتراجدى فيلمدەرىنە كىرىسىپ، مامانداردى ەلىكتىرە ءبىلدى. بۇلار قازاق ادەبيەتىن (الەم ادەبيەتىن دە) جاقسى بىلەتىن، ۋىزىنا جارىعان، تىلدەن جارالعان كينوگەرلەر. قازاق كينوسىنىڭ نەگىزى دە وسىلار، بولاشاعى دا وسىلار! بىراق... بىراق... بۇلار - شلاگباۋم سىرتىندا...
وتكەن جىلى عانا ەلىمىزدە حالىقارالىق «ەۆرازيا» كينوفەستيۆالى ءوتتى. ءوزىمىزدىڭ كينوفەستيۆال. ونى باسقارۋ «قازاقفيلم» باسشىلىعىنا بەرىلدى. جوعارىدا اتى تىزبەلەنگەن قازاق كينوسىنىڭ بولاشاقتارىنىڭ ءبىر دە ءبىرىنىڭ ءفيلمى ءوز ەلىندەگى كينوفەستيۆالگە شاقىرىلعان جوق! قانشا ا كلاسىنداعى كينوفەستيۆالدەردەن توپ جارىپ، الەمدى اۋزىنا قاراتىپ كەلسە دە، ولار ءوز شەنەۋنىكتەرىنىڭ بەتىن بەرى قاراتا العان جوق.
سول... شلاگباۋمنىڭ سىرتىنداعى اڭگىمە عوي...
ايتار ءسوز كوپ، بىراق ۋاقىت جوق...
باستىسى، قازىرگى داۋدىڭ استارى - اقيقات. اقيقاتقا جەتۋ ءۇشىن، ەلىمىزدىڭ يدەولوگيا سالاسىنداعى باسشىلار كينوگەرلەر جانايقايىن بايىپپەن تىڭداسا دەيمىز.
ولار قاشانعى شلاگباۋم سىرتىندا جۇرەدى؟
دانيار سالامات
