ۇكىمەت «ءتىل ساياساتىن دامىتۋدىڭ 2023-2029 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىن بەكىتۋ تۋرالى» قاۋلى قابىلداعالى تۋرا ءبىر اپتا ءوتتى. وعان سايكەس جەكەلەگەن ساياسي مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر قازاق ءتىلىن بىلۋگە مىندەتتەلمەك. وسىعان وراي كەيبىر ساياسي قىزمەتتەگى ازاماتتاردان مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى سۇراپ كوردىك.
ۇكىمەت «قازاق ءتىلىن ساياسيلاندىرماۋ كەرەك» دەپ قانشا ايتسا دا، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ماسەلەسى ءجيى كوتەرىلەدى. مىسالى، ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى يگور لەپەحاعا ءدال وسى سۇراق قويىلعاندا سىرعىتپا جاۋاپپەن قۇتىلىپ كەتپەك بولعانى، راس. جوعارى شەندى ازامات اتالعان ساۋالعا نە دەپ جاۋاپ بەردى جانە قازاق ءتىلىن بىلمەيتىن ءماجىلىس دەپۋتاتتارى قاشان قازاق ءتىلىن ۇيرەنەدى؟ جوعارى شەندى ازاماتتاردىڭ قازاق ءتىلىن بىلمەۋى ۇيات تىرلىك ەمەس پە؟
ۆيتسە-مينيستر ويىن قازاقشا جەتكىزە المايدى
ۇكىمەتتە وتكەن ءباسپاسوز جيىنىندا يگور لەپەحاعا قازاق تىلىندە قويىلعان سۇراقتى تۇسىنبەي، ساۋالدى ورىس تىلىندە قويۋدى سۇرادى. وسىعان بايلانىستى ۆيتسە-مينيسترگە «ءسىز باسقا مينيسترلەر سياقتى (مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەتەتىن) رەپەتيتورلاردىڭ كومەگىنە جۇگىندىڭىز بە؟» دەگەن سۇراق قويىلدى.
ءوز سوزىندە ۆيتسە-مينيستر مەملەكەتتىك ءتىلدى ۇيرەنىپ جۇرگەنىن، بىراق ويىن ءالى قازاقشا دۇرىس جەتكىزە الماعان سوڭ ورىس تىلىندە سويلەيتىنىن ايتتى.
- مەن قازاقشا ۇيرەنىپ ءجۇرمىن. قازىر ازداپ سويلەيمىن. قىزمەتتىك قۇجاتتاردى وقي الامىن. بايانداما (مەملەكەتتىك تىلدە) جاساي الامىن، - دەيدى ەلدىڭ ىشكى ىسىمەن اينالىساتىن ۆيتسە-مينيستر.
ءبىر دەپۋتات ءتىل ۇيرەنۋگە ۋاقىت تاپپاي ءجۇر
باسقاسى باسقا، حالىق قالاۋلىلارى دەپ دارىپتەلەتىن پارلامەنت دەپۋتاتتارىنىڭ ءوزى قازاق ءتىلىن بىلمەي جاتادى. مىسالى، جسدپ توراعاسى اسحات راحىمجانوۆتىڭ ءوزى قازاق ءتىلىن بىلمەيدى. ءساۋىر ايىندا ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىندا وتكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا جسدپ توراعاسى اسحات راحىمجانوۆقا «پارتيا توراعالارىنىڭ ىشىندە قازاق تىلمەيتىن ازاماتسىز. مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلمەيتىنىڭىز ۇيات ەمەس پە؟» دەپ سۇراق قويىلعان بولاتىن. اتالعان سۇراققا پارتيا جەتەكشىسى «قازاق ءتىلىن جەدەل تۇردە ۇيرەنىپ الامىن» دەپ ۋادە بەرگەن...
شىنى كەرەك، ەلدەگى مەملەكەتتىك ءتىلى شىقپاعان قانداي دا ءبىر باسشىدان «قازاق ءتىلىن نەگە بىلمەيسىز؟» دەپ سۇراساڭىز «التى ايدا مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرەمىن» دەپ ۋادە بەرەدى. بۇل ايتا-ايتا جاۋىپ بولعان ۋادە دەۋگە بولادى.
ال راحىمجانوۆتىڭ ەندىگى جاۋابى «ەسەگى وتكەلدەن ادامنىڭ» سوزىنە ۇقسادى. بۇرىن «جەدەل ارادا قازاق ءتىلىن ۇيرەنەمىن» دەگەن دەپۋتات قازىر مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋگە ۋاقىتى جوق ەكەنىن ايتىپ، ايدى اسپانعا شىعاردى.
- مەن استانادا دۇنيەگە كەلىپ، وسىندا ءوستىم. قالا تۇتاس ورىس ءتىلدى بولدى. بالاباقشادان باستاپ مەكتەپ پەن جوعارى وقۋ ورنىن ورىس تىلىندە ءبىتىردىم. سول سەبەپتى مەنىڭ قازاق ءتىلىن ءبىلۋ دەڭگەيىم كەرەمەت دەپ ايتا المايمىن. ءتىلدى ۇيرەنۋ ءۇشىن ماقالالارلى قازاقشا وقۋعا تىرىسامىن. قازاق ءتىلىن ءتۇسىنىپ، دامىتا تۇسكىم كەلەدى. قازىرگى تاڭدا بەلسەندى تۇردە ءتىلدى ۇيرەنىپ جاتىرمىن. كەلەر جىلدىڭ باسىندا قازاق تىلىندە سويلەي باستايمىن. شىنى كەرەك مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلمەۋىم مەنىڭ كەمشىلىگىم. بىراق بۇل كەمشىلىكتى تۇزەتۋگە كۇش سالامىن... – دەدى ول.
ايتسە دە پارتيا جەتەكشىسى ءسوز سوڭىندا قازاق ءتىلىن ۇيرەنەتىن كوپ ۋاقىتى جوق ەكەنىن دە ايتىپ قالدى. بۇل ءسوز دەپۋتاتتىڭ مەمتىلگە قالاي قارايتىنىن ءبىر دەمدە كورسەتىپ بەرگەندەي بولدى...
ءبىر دەپۋتات جاۋاپكەرشىلىك سەزىنبەيتىنىن سەزدىرتتى
قازاقستان حالىقتىق پارتياسىنىڭ اتىنان ءماجىلىس دەپۋتاتى بولعان يرينا سميرنوۆا قازاق ءتىلىن ۇيرەنىپ جاتقانىن ايتادى. بىراق ول زاڭ بويىنشا ورىس ءتىلى رەسمي ءتىل بولعاندىقتان «ءوز قۇقىعىن» پايدالانىپ قوياتىنىن ەسكەرتتى.
- مۇمكىن دەپۋتاتتار قازاق ءتىلىن ءبىلۋ كەرەك دەگەن تالاپ بولعانى دۇرىس شىعار. بىراق مەن بۇل تالاپ بولماعان كەزدە دەپۋتات بولىپ سايلاندىم. مەكتەپتە قازاق ءتىلى وقىتىلماعان كەزدە ورىس تىلىندە ءبىلىم الىپ، ورىس مەكتەبىندە جۇمىس ىستەدىم. مەن بۇل جەردە ءوزىمنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىمدى سەزىنىپ تۇرعان جوقپىن. مەنىڭ ويىمشا بۇل مەنىڭ قۇقىعىم دەپ سانايمىن. بىلەسىز بە، ادامدار كەز كەلگەن تىلدە سويلەۋگە بولادى. بىراق قاراپايىم حالىققا ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋ ودان دا ماڭىزدى دۇنيە. ال كوپ ادام قازاق تىلىندە سويلەپ، بىراق حالىققا پايدالى جۇمىس ىستەمەي، جەمقورلىق جاساپ جاتسا، ودان نە پايدا؟ سوندىقتان دا مەن بۇل جەردە ءتىلدى ءبىلۋ وتە ماڭىزدى ءرول وينامايدى، – دەدى ول.
ءسوز سوڭىندا دەپۋتات قازاق حالقىن قۇرمەتتەپ، سىيلايتىنىن ايتتى. ناقتىراق ايتساق ول «قازاقتىڭ مۋىزكاسىن ءتىپتى كەرەمەت جاقسى كورەمىن» دەپ ەسكەرتتى.
ايتا كەتەيىك، 2029 جىلى قازاقستان حالقىنىڭ 84 پايىزى مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرەدى دەپ كۇتىلۋدە. بۇدان بولەك «قازتەست» جۇيەسى بويىنشا ۆ2 دەڭگەيىندە مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەن مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ ۇلەسى 2029 جىلى 50 پايىز بولادى دەپ جوسپارلانىپ وتىر. ۇكىمەت «ءتىل ساياساتىن دامىتۋدىڭ 2023-2029 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىن» بەكىتسە دە، ونىڭ ادامدار جۇرەگىنە بەكۋى قيىن سياقتى. وعان سالساق، الداعى جىلى مەملەكەتتىك قىزمەت اگەنتتىگى مەن عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگىنە جەكەلەگەن ساياسي لاۋازىمدارعا قويىلاتىن بىلىكتىلىك تالاپتارىنا مەملەكەتتىك ءتىلدى ورتا دەڭگەيدەن (ۆ1) تومەن ەمەس دەڭگەيدە مەڭگەرۋ تۋرالى تالاپتى قوسۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋ تاپسىرىلىپ، پرەزيدەن اكىمشىلىگىنە ۇسىنىستار بەرۋ كوزدەلگەن.
ال ەلگە قىزمەت كورسەتەدى دەگەن ساياسي قىزمەتكەرلەر مەن، دەپۋتاتتاردىڭ سيقى، سيپاتى قوعامعا سەنىم سىيلاي الماي وتىر.
سەرىك جولداسباي
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
