Ükımet «Tıl saiasatyn damytudyŋ 2023-2029 jyldarǧa arnalǧan tūjyrymdamasyn bekıtu turaly» qauly qabyldaǧaly tura bır apta öttı. Oǧan säikes jekelegen saiasi memlekettık qyzmetkerler qazaq tılın bıluge mındettelmek. Osyǧan orai keibır saiasi qyzmettegı azamattardan memlekettık tıl turaly sūrap kördık.
Ükımet «Qazaq tılın saiasilandyrmau kerek» dep qanşa aitsa da, memlekettık tıldıŋ mäselesı jiı köterıledı. Mysaly, Işkı ıster ministrınıŋ orynbasary İgor Lepehaǧa däl osy sūraq qoiylǧanda syrǧytpa jauappen qūtylyp ketpek bolǧany, ras. Joǧary şendı azamat atalǧan saualǧa ne dep jauap berdı jäne qazaq tılın bılmeitın Mäjılıs deputattary qaşan qazaq tılın üirenedı? Joǧary şendı azamattardyŋ qazaq tılın bılmeuı ūiat tırlık emes pe?
VİSE-MİNİSTR OIYN QAZAQŞA JETKIZE ALMAIDY
Ükımette ötken baspasöz jiynynda İgor Lepehaǧa qazaq tılınde qoiylǧan sūraqty tüsınbei, saualdy orys tılınde qoiudy sūrady. Osyǧan bailanysty vise-ministrge «Sız basqa ministrler siiaqty (memlekettık tıldı üiretetın) repetitorlardyŋ kömegıne jügındıŋız be?» degen sūraq qoiyldy.
Öz sözınde vise-ministr memlekettık tıldı üirenıp jürgenın, bıraq oiyn älı qazaqşa dūrys jetkıze almaǧan soŋ orys tılınde söileitının aitty.
- Men qazaqşa üirenıp jürmın. Qazır azdap söileimın. Qyzmettık qūjattardy oqi alamyn. Baiandama (memlekettık tılde) jasai alamyn, - deidı eldıŋ ışkı ısımen ainalysatyn vise-ministr.
BIR DEPUTAT TIL ÜIRENUGE UAQYT TAPPAI JÜR
Basqasy basqa, halyq qalaulylary dep därıpteletın parlament deputattarynyŋ özı qazaq tılın bılmei jatady. Mysaly, JSDP töraǧasy Ashat Rahymjanovtyŋ özı qazaq tılın bılmeidı. Säuır aiynda Ortalyq sailau komissiiasynda ötken baspasöz mäslihatynda JSDP töraǧasy Ashat Rahymjanovqa «Partiia töraǧalarynyŋ ışınde qazaq tılmeitın azamatsyz. Memlekettık tıldı bılmeitınıŋız ūiat emes pe?» dep sūraq qoiylǧan bolatyn. Atalǧan sūraqqa partiia jetekşısı «Qazaq tılın jedel türde üirenıp alamyn» dep uäde bergen...
Şyny kerek, eldegı memlekettık tılı şyqpaǧan qandai da bır basşydan «Qazaq tılın nege bılmeisız?» dep sūrasaŋyz «Alty aida memlekettık tıldı meŋgeremın» dep uäde beredı. Būl aita-aita jauyp bolǧan uäde deuge bolady.
Al Rahymjanovtyŋ endıgı jauaby «esegı ötkelden adamnyŋ» sözıne ūqsady. Būryn «jedel arada qazaq tılın üirenemın» degen deputat qazır memlekettık tıldı meŋgeruge uaqyty joq ekenın aityp, aidy aspanǧa şyǧardy.
- Men Astanada düniege kelıp, osynda östım. Qala tūtas orys tıldı boldy. Balabaqşadan bastap mektep pen joǧary oqu ornyn orys tılınde bıtırdım. Sol sebeptı menıŋ qazaq tılın bılu deŋgeiım keremet dep aita almaimyn. Tıldı üirenu üşın maqalalarly qazaqşa oquǧa tyrysamyn. Qazaq tılın tüsınıp, damyta tüskım keledı. Qazırgı taŋda belsendı türde tıldı üirenıp jatyrmyn. Keler jyldyŋ basynda qazaq tılınde söilei bastaimyn. Şyny kerek memlekettık tıldı bılmeuım menıŋ kemşılıgım. Bıraq būl kemşılıktı tüzetuge küş salamyn... – dedı ol.
Äitse de partiia jetekşısı söz soŋynda qazaq tılın üirenetın köp uaqyty joq ekenın de aityp qaldy. Būl söz deputattyŋ memtılge qalai qaraitynyn bır demde körsetıp bergendei boldy...
BIR DEPUTAT JAUAPKERŞILIK SEZINBEITININ SEZDIRTTI
Qazaqstan halyqtyq partiiasynyŋ atynan Mäjılıs deputaty bolǧan İrina Smirnova qazaq tılın üirenıp jatqanyn aitady. Bıraq ol zaŋ boiynşa orys tılı resmi tıl bolǧandyqtan «öz qūqyǧyn» paidalanyp qoiatynyn eskerttı.
- Mümkın deputattar qazaq tılın bılu kerek degen talap bolǧany dūrys şyǧar. Bıraq men būl talap bolmaǧan kezde deputat bolyp sailandym. Mektepte qazaq tılı oqytylmaǧan kezde orys tılınde bılım alyp, orys mektebınde jūmys ıstedım. Men būl jerde özımnıŋ jauapkerşılıgımdı sezınıp tūrǧan joqpyn. Menıŋ oiymşa būl menıŋ qūqyǧym dep sanaimyn. Bılesız be, adamdar kez kelgen tılde söileuge bolady. Bıraq qarapaiym halyqqa tiımdı jūmys ısteu odan da maŋyzdy dünie. Al köp adam qazaq tılınde söilep, bıraq halyqqa paidaly jūmys ıstemei, jemqorlyq jasap jatsa, odan ne paida? Sondyqtan da men būl jerde tıldı bılu öte maŋyzdy röl oinamaidy, – dedı ol.
Söz soŋynda deputat qazaq halqyn qūrmettep, syilaitynyn aitty. Naqtyraq aitsaq ol «Qazaqtyŋ muyzkasyn tıptı keremet jaqsy köremın» dep eskerttı.
Aita keteiık, 2029 jyly Qazaqstan halqynyŋ 84 paiyzy memlekettık tıldı meŋgeredı dep kütılude. Būdan bölek «Qaztest» jüiesı boiynşa V2 deŋgeiınde memlekettık tıldı meŋgergen memlekettık qyzmetşılerdıŋ ülesı 2029 jyly 50 paiyz bolady dep josparlanyp otyr. Ükımet «Tıl saiasatyn damytudyŋ 2023-2029 jyldarǧa arnalǧan tūjyrymdamasyn» bekıtse de, onyŋ adamdar jüregıne bekuı qiyn siiaqty. Oǧan salsaq, aldaǧy jyly Memlekettık qyzmet agenttıgı men Ǧylym jäne joǧary bılım ministrlıgıne jekelegen saiasi lauazymdarǧa qoiylatyn bılıktılık talaptaryna memlekettık tıldı orta deŋgeiden (V1) tömen emes deŋgeide meŋgeru turaly talapty qosu mäselesın pysyqtau tapsyrylyp, Preziden äkımşılıgıne ūsynystar beru közdelgen.
Al elge qyzmet körsetedı degen saiasi qyzmetkerler men, deputattardyŋ siqy, sipaty qoǧamǧa senım syilai almai otyr.
Serık Joldasbai
«Adyrna» ūlttyq portaly
