Úkimet «Til saıasatyn damytýdyń 2023-2029 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasyn bekitý týraly» qaýly qabyldaǵaly týra bir apta ótti. Oǵan sáıkes jekelegen saıası memlekettik qyzmetkerler qazaq tilin bilýge mindettelmek. Osyǵan oraı keıbir saıası qyzmettegi azamattardan memlekettik til týraly surap kórdik.
Úkimet «Qazaq tilin saıasılandyrmaý kerek» dep qansha aıtsa da, memlekettik tildiń máselesi jıi kóteriledi. Mysaly, Ishki ister mınıstriniń orynbasary Igor Lepehaǵa dál osy suraq qoıylǵanda syrǵytpa jaýappen qutylyp ketpek bolǵany, ras. Joǵary shendi azamat atalǵan saýalǵa ne dep jaýap berdi jáne qazaq tilin bilmeıtin Májilis depýtattary qashan qazaq tilin úırenedi? Joǵary shendi azamattardyń qazaq tilin bilmeýi uıat tirlik emes pe?
VIE-MINISTR OIYN QAZAQShA JETKIZE ALMAIDY
Úkimette ótken baspasóz jıynynda Igor Lepehaǵa qazaq tilinde qoıylǵan suraqty túsinbeı, saýaldy orys tilinde qoıýdy surady. Osyǵan baılanysty vıe-mınıstrge «Siz basqa mınıstrler sııaqty (memlekettik tildi úıretetin) repetıtorlardyń kómegine júgindińiz be?» degen suraq qoıyldy.
Óz sózinde vıe-mınıstr memlekettik tildi úırenip júrgenin, biraq oıyn áli qazaqsha durys jetkize almaǵan soń orys tilinde sóıleıtinin aıtty.
- Men qazaqsha úırenip júrmin. Qazir azdap sóıleımin. Qyzmettik qujattardy oqı alamyn. Baıandama (memlekettik tilde) jasaı alamyn, - deıdi eldiń ishki isimen aınalysatyn vıe-mınıstr.
BIR DEPÝTAT TIL ÚIRENÝGE ÝAQYT TAPPAI JÚR
Basqasy basqa, halyq qalaýlylary dep dáripteletin parlament depýtattarynyń ózi qazaq tilin bilmeı jatady. Mysaly, JSDP tóraǵasy Ashat Rahymjanovtyń ózi qazaq tilin bilmeıdi. Sáýir aıynda Ortalyq saılaý komıssııasynda ótken baspasóz máslıhatynda JSDP tóraǵasy Ashat Rahymjanovqa «Partııa tóraǵalarynyń ishinde qazaq tilmeıtin azamatsyz. Memlekettik tildi bilmeıtinińiz uıat emes pe?» dep suraq qoıylǵan bolatyn. Atalǵan suraqqa partııa jetekshisi «Qazaq tilin jedel túrde úırenip alamyn» dep ýáde bergen...
Shyny kerek, eldegi memlekettik tili shyqpaǵan qandaı da bir basshydan «Qazaq tilin nege bilmeısiz?» dep surasańyz «Alty aıda memlekettik tildi meńgeremin» dep ýáde beredi. Bul aıta-aıta jaýyp bolǵan ýáde deýge bolady.
Al Rahymjanovtyń endigi jaýaby «esegi ótkelden adamnyń» sózine uqsady. Buryn «jedel arada qazaq tilin úırenemin» degen depýtat qazir memlekettik tildi meńgerýge ýaqyty joq ekenin aıtyp, aıdy aspanǵa shyǵardy.
- Men Astanada dúnıege kelip, osynda óstim. Qala tutas orys tildi boldy. Balabaqshadan bastap mektep pen joǵary oqý ornyn orys tilinde bitirdim. Sol sebepti meniń qazaq tilin bilý deńgeıim keremet dep aıta almaımyn. Tildi úırený úshin maqalalarly qazaqsha oqýǵa tyrysamyn. Qazaq tilin túsinip, damyta túskim keledi. Qazirgi tańda belsendi túrde tildi úırenip jatyrmyn. Keler jyldyń basynda qazaq tilinde sóıleı bastaımyn. Shyny kerek memlekettik tildi bilmeýim meniń kemshiligim. Biraq bul kemshilikti túzetýge kúsh salamyn... – dedi ol.
Áıtse de partııa jetekshisi sóz sońynda qazaq tilin úırenetin kóp ýaqyty joq ekenin de aıtyp qaldy. Bul sóz depýtattyń memtilge qalaı qaraıtynyn bir demde kórsetip bergendeı boldy...
BIR DEPÝTAT JAÝAPKERShILIK SEZINBEITININ SEZDIRTTI
Qazaqstan halyqtyq partııasynyń atynan Májilis depýtaty bolǵan Irına Smırnova qazaq tilin úırenip jatqanyn aıtady. Biraq ol zań boıynsha orys tili resmı til bolǵandyqtan «óz quqyǵyn» paıdalanyp qoıatynyn eskertti.
- Múmkin depýtattar qazaq tilin bilý kerek degen talap bolǵany durys shyǵar. Biraq men bul talap bolmaǵan kezde depýtat bolyp saılandym. Mektepte qazaq tili oqytylmaǵan kezde orys tilinde bilim alyp, orys mektebinde jumys istedim. Men bul jerde ózimniń jaýapkershiligimdi sezinip turǵan joqpyn. Meniń oıymsha bul meniń quqyǵym dep sanaımyn. Bilesiz be, adamdar kez kelgen tilde sóıleýge bolady. Biraq qarapaıym halyqqa tıimdi jumys isteý odan da mańyzdy dúnıe. Al kóp adam qazaq tilinde sóılep, biraq halyqqa paıdaly jumys istemeı, jemqorlyq jasap jatsa, odan ne paıda? Sondyqtan da men bul jerde tildi bilý óte mańyzdy ról oınamaıdy, – dedi ol.
Sóz sońynda depýtat qazaq halqyn qurmettep, syılaıtynyn aıtty. Naqtyraq aıtsaq ol «Qazaqtyń mýyzkasyn tipti keremet jaqsy kóremin» dep eskertti.
Aıta keteıik, 2029 jyly Qazaqstan halqynyń 84 paıyzy memlekettik tildi meńgeredi dep kútilýde. Budan bólek «Qaztest» júıesi boıynsha V2 deńgeıinde memlekettik tildi meńgergen memlekettik qyzmetshilerdiń úlesi 2029 jyly 50 paıyz bolady dep josparlanyp otyr. Úkimet «Til saıasatyn damytýdyń 2023-2029 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasyn» bekitse de, onyń adamdar júregine bekýi qıyn sııaqty. Oǵan salsaq, aldaǵy jyly Memlekettik qyzmet agenttigi men Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrligine jekelegen saıası laýazymdarǵa qoıylatyn biliktilik talaptaryna memlekettik tildi orta deńgeıden (V1) tómen emes deńgeıde meńgerý týraly talapty qosý máselesin pysyqtaý tapsyrylyp, Prezıden ákimshiligine usynystar berý kózdelgen.
Al elge qyzmet kórsetedi degen saıası qyzmetkerler men, depýtattardyń sıqy, sıpaty qoǵamǵa senim syılaı almaı otyr.
Serik Joldasbaı
«Adyrna» ulttyq portaly
