Talaidy taŋ qaldyrudan tanbaityn maitalman fototılşı Bolat Omaräliev 1983 jylǧy 23 tamyzda taǧy bır taǧylymdy suret tüsırıptı. Būl künı Qyzylorda qalasynda qazaqtyŋ äigılı aqyny Asqar Toqmaǧambetov jerlengen. Ömır boiy Syr elın meken etken Asekeŋmen qoştasuǧa Almatydan qisapsyz qalamger kelıptı. Äbdıldä Täjıbaev, Äzılhan Nūrşaiyqov, Qaltai Mūhamedjanov bastaǧan aqyn-jazuşylar qyrǧi tıldı syqaqşyny aqtyq saparǧa attandyryp saldy. Äsırese, maidanger jazuşy Äzaǧaŋnyŋ: «Men bügın özım üşın de, Asekeŋnıŋ soǧysta menımen bırge bolǧan ūly Törebek üşın de topyraq saldym», – degen sözı jiylǧan jūrtty jylatty.
Al mynau – qaraly jiynda öleŋ oqyp tūrǧan aqyn qyz Nadejda Luşnikova. Syrdyŋ sary qyzy. Almatydan qazır ǧana ūşyp kelgen betı. Qyzylordada on tört jyl ömırın ötkızgen Nadia äpkemız būl mezgılde astana ırgesındegı Ūzynaǧaşta ūstazdyq qyzmet atqaratyn. Sämbıtaltai boijetken kezınde Syr elıne kelıp, Asqar aqynnyŋ şeksız qamqorlyǧyna bölendı. Jyr jampozy sary qyzdyŋ balausa öleŋderınıŋ baǧyn aşty. Ony öz balasynan kem körmedı. Būl da sol üidıŋ bır perzentındei äbden bauyr basyp kettı. Nadia tūrmysqa şyqqan kezde komsomoldyq toiy qazırgı Asqar Toqmaǧambetov atyndaǧy qalalyq mädeniet üiınde öttı. Asqar aǧa jas jūbailarǧa arnap öleŋ oqydy. Syr süleilerınıŋ bırı Syr sūluynyŋ betın aşty. Nadejda äpkemız Asekeŋnıŋ zaiybyn öz anasyndai qadırleitın edı. Sol kısınıŋ qūrmetıne bır qyzynyŋ atyn Qūralai dep qoidy.
Asekeŋnıŋ dünie salǧany jönındegı habar jetkende Nadejda Andreiqyzy sol Qūralaidy ūzatyp jatyr edı. Köpten kütken qūdalyqtyŋ joba-joralǧysyn asyǧys-üsıgıs atqardy da, ūşaqqa bilet alyp, Syr boiyna dereu attanyp kettı. Jol-jönekei öleŋ jazyp barǧan siiaqty...
Mynau – sol sät. Nadia äpkemız bar dünienı ūmytyp, jan-tänımen berılıp, öleŋ oqyp tūr. Qasynda tūrǧan kısı – Qazaq SSR-nıŋ Iýstisiia ministrı, Asekeŋnıŋ auyldas ınısı Begaidar Jüsıpov. Nadejdanyŋ qalqasynda qalǧan adamdy bas pışını men şaş qoiysyna qarap, Qaltai aǧa şyǧar dep topşylaimyz. «Nadia sol joly «Asqar aǧa, arnaiy qyzyŋ kep tūr...» degen syŋaidaǧy öleŋ şumaqtaryn oqydy», – dep eske alady Aiaköz Asqarqyzy Toqmaǧambetova.
Asekeŋ 1983 jylǧy 21 tamyz künı qaitys boldy. Men osydan jiyrma üş jyl būryn «Habar» agenttıgınde jūmys ıstep jürgen kezımde Qainar Oljaidyŋ tapsyrmasymen Qyzylordaǧa kelıp, Asqar aǧa turaly derektı film tüsırdım. Asekeŋ dariia jaǧasyndaǧy qalanyŋ Küläş Baiseiıtova köşesındegı 86-üidıŋ 11-päterınde tūrǧan. Teleperatorym Berdıbek Bimaǧambetovpen bırge osy üidıŋ müiıs-müiısın, mol mūraǧatyn taspaǧa tüsırıp aldyq. Äsırese, bızdı taŋ qaldyrǧan körınıs mynau edı. Asekeŋnıŋ jūmys kabinetındegı zattar sol küiı tūr. Üstel üstındegı kalendardyŋ paraǧy Asqar aǧa ömırden ötken 21 tamyzdan berı auystyrylmaǧan. Al saǧattyŋ tılı 2-nıŋ tūsynda toqtap qalǧan. Jyr alybynyŋ barşamyzǧa suretten ǧana tanys döŋgelek taqiiasyn da osy jerden köresıŋ. Arab qarpımen jazylǧan qoljazbalary da sonda jatyr. Qūddy bır Asekeŋ ornynan tūryp, säl-päl seiıldep kelu üşın syrtqa şyǧyp ketkendei äser qaldyrady. Äne-mıne degenşe kep qalatyn tärızdı... Mūnyŋ bärı äke qadırın, ädebiet qadırın bıletın sanaly qyz Aiaközdıŋ arqasy.
* * *
Sonymen, sol küngı suret... Syr sūluynyŋ suretı. Sūlu sättıŋ suretı. Sūlu jyrdyŋ suretı... Asqar taudai Asqardyŋ Alatauǧa jaqqa ūzatylyp ketken aqyn qyzy äkesınıŋ janazasyna arnaiy kelıp, ah ūryp, aŋyratyp jyr oqyp tūr. Azamatqa bergısız aru. Bekzatsyz, berıksız, biıksız, Nadia äpke! Bar bolyŋyz!
* * *
Solai, Bolat aǧa, özıŋız ömırden ötseŋız de, suretterıŋız söilep jatyr älı... Ǧūmyry ūza-a-aq kadrlar tüsırgensız-au, sırä...
Bauyrjan Omarūly
