Endi úsh kúnnen keıin, 15 sáýirde qazaqtyń kórnekti qalamgeri, Qazaqstannyń Halyq jazýshysy, Memleketttik syılyqtyń laýreaty Safýan Shaımerdenovtyń týǵanyna 100 jyl tolady. Biz, QR Parlamenti Májilisiniń «Aq jol” frakııasy bastaǵan bir top depýtattar byltyr Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstriniń orynbasary Eraly Toǵjanovqa arnaıy depýtattyq saýal joldaǵanbyz.
Bıyl 25-26 aqpanda «Aq jol» partııasy basshylary, Májilis depýtattary Azat Perýashev pen Qazybek Isa ońtústikten soltústikke kóship jatqan jurttyń jaǵdaıyn bilýge Soltústik Qazaqstan oblysyna barǵan is-saparda da oblys ákimi Qumar Aqsaqalovpen kezdeskende Safýan Shaımerdenovtyń 100 jyldyǵyna daıyndyq barysyn qozǵaǵan bolatynbyz.
Biz búgin úkimetke jazǵan hatymyz ben jaýabyn jarııalap otyrmyz.
Qazaqstan Respýblıkasy
Premer-Mınıstriniń
orynbasary E.L.Toǵjanovqa
Qurmetti Eraly Luqpanuly!
Qazaqstan halqy El Táýelsizdiginiń 30 jyldyǵyn jáne sol joldaǵy alǵashqy qadam bolǵan 1986 jylǵy Jeltoqsan kóterilisiniń 35 jyldyǵyn atap ótedi. Kezinde uly oıshyldardyń biri «Ótkenge topyraq shashsań, bolashaq saǵan tas atar» degen naqyl qaldyrǵan eken. Olaı bolsa osy búkil halyq bolyp toılaǵaly otyrǵan mereke qarsańynda búgingi táýelsizdigimizdiń tamyryna nár bergen, bastaýynda turǵan tulǵalarymyzdy ulyqtap eske alǵanymyz jón. Bizdiń depýtattyq saýal osy taqyrypta bolmaq.
Qazaq halqynda qalamynyń qýatymen, júreginiń qaıratymen artyna óshpes iz qaldyrǵan ardaqty arystarymyz az bolmaǵan. Solardyń biri – «Otan» ordeniniń ıegeri, Memlekettik syılyqtyń laýreaty, Halyq jazýshysy Safýan Shaımerdenov.
Ol Keńes Odaǵy tusynda dúnıege kelip, negizgi shyǵarmalaryn sol dáýirde jazǵany anyq. Alaıda, jazýshynyń árbir eńbeginen totalıtarlyq júıege degen qarsylyqty, onyń quıturqy saıasatyn «maqtamen baýyzdaǵandaı» áshkerelep otyrǵanyn anyq baıqaýǵa bolady.
1986 jylǵy Jeltoqsan kóterilisi – qazaq halqynyń Táýelsizdik tańy aldyndaǵy dúr silkinisi! 1986 jyldyń sońy men 1987 jyldyń basynan bastap kóteriliske qatysqan qazaq jastaryn jappaı jazalaý «naýqany» júrgizildi. Sol tusta qaısar júrekti qazaqtyń qos qalamgeri Safýan Shaımerdenov pen Juban Moldaǵalıev Jeltoqsan kóterilisine qatysýshy jastardy qorǵap, qyzyl ımperııanyń qyspaǵynan taısalmaı, jańadan saılanǵan Qazaqstan Komparııasy Ortalyq Komıtetiniń birinshi hatshysy G.N. Kolbınge ashyq qarsy shyǵyp, azamattyq erlik kórsetti.
Safýan Shaımerdenov – Táýelsizdiktiń bastaýynda turǵan tulǵalarymyzdyń biri. Jasynyń jetpiske kelgenine qaramaı, qazaq tiline memlekettik mártebe berý jolynda Almaty qalasynyń turǵyndarynan, onyń ishinde ár túrli ult ókilderinen de qol jınaǵany belgili.
Aıta ketkenimiz jón bolar, 2002 jyly Safekeńniń 80 jyldyǵy qarsańynda qazaq sportynyń jaryq juldyzy, KSRO-nyń 10 dúrkin jeńimpazy, jazýshynyń uly - Saıan Shaımerdenovtiń kenetten qaıtys bolýyna baılanysty atalmaı qaldy. Al 2007 jyly qazaq ádebıeti men qoǵamynyń qara nary ózi dúnıeden ozyp, 85 jyldyǵy taǵyda eskerýsiz qaldy.
2022 jyly Eli úshin, óskeleń urpaq úshin qalam tartyp qıyndyqqa qarsy júrgen qazaq ádebıetiniń qara nary, daraboz jazýshy Safýan Shaımerdenovtiń týǵanyna 100, al ómirden ozǵanyna 15 jyl tolmaq.
Qurmetti Eraly Luqpanuly!
Birneshe býyn urpaqty adamgershilik pen tazalyqqa, ultshyldyq pen ulaǵattylyqqa tárbıelegen tamasha týyndylary men Táýelsizdikti tuǵyrly etý jolyndaǵy teńdessiz erlikterin eske ala otyryp, Halyq jazýshysy Safýan Shaımerdenovtiń 100 jyldyq mereıtoıyn repýblıka deńgeıinde atap ótý jóninde sharalar, Táýelsizdigimizdiń tal besigi Almaty, egemendigimizdiń búgingi dáleli Elordasy Nur-Sultan, Petropavl qalalarynyń ortalyq kósheleriniń birine qaıratker-qalamger esimin berip ózi qurmetti azamaty atanǵan Qyzyljar qalasynda eskertkish jáne jazýshynyń tańdamaly shyǵarmalarynyń 5 tomdyǵyn basyp shyǵarý jóninde tıisti mınıstrlik pen vedomstvalarǵa qala, oblys ákimshilikterine tapsyrma berýińizdi suraımyz.
Bul sharalar qazaq ádebıetiniń kórnekti ókili, memleket jáne qoǵam qaıratkeri, óz Otanynyń adal perzenti Safýan Shaımerdenovtiń esimin ulyqtaý arqyly búgingi urpaqqa kórsetken ónegemiz bolar edi.
Qurmetpen, «Aq jol» frakııasynyń músheleri:
Q. Isa,
A. Perýashev,
D. Espaeva,
A. Ábildaev,
E. Barlybaev,
B. Dúısembınov,
S. Erýbaev,
A. Jumabaeva,
A. Lınnık,
E. Ómirǵalı,
M. Ramanqulov,
Ǵ. Hamzın
«Nur Otan» frakııasynyń músheleri:
J. Áshimjanov, M.Tájmaǵambetova,
B. Bekjanov
Endi depýtattyq saýalymyzǵa úkimetten kelgen jaýapty oqyńyzdar.
JAZÝShY MEREITOIYN JOǴARǴY DEŃGEIDE ATAP ÓTÝ JOSPARLANYP OTYR
«Aq jol» frakııasynyń múshelerine
Qurmetti depýtattar!
Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet jáne sport mınıstrligi (budan ári – Mınıstrlik) Sizderdiń 2022 jyly Halyq jazýshysy Safýan Shaımerdenovtiń 100 jyldyǵyn atap ótý jónindegi Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstriniń orynbasary E. Toǵjanovtyń atyna jazǵan hattaryńyzdy múddeli memlekettik organdarmen birge qarastyryp, kelesini habarlaıdy.
Safýan Shaımerdenovtiń 100 jyldyǵy «2021 jylǵy 3 maýsymdaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet jáne sport mınıstriniń №164 buıryǵymen bekitilgen 2022 jylǵy mereıtoılar tizbesine engizilgen.
Ataýly tizbege sáıkes jazýshynyń mereıtoıyn Soltústik Qazaqstan oblysynda joǵarǵy deńgeıde atap ótý josparlanyp otyr.
Bul rette Soltústik Qazaqstan oblysynda «Halyq úshin ómir men shyǵarmashylyq», «Safýan Shaımerdenov: tulǵa jáne mura», «Kórkem sózdiń juldyzy», «Ol halyq úshin ómir súrdi jáne jasady», «Talanttyń bastaýy - týǵan jer», «Kórkem sózdiń juldyzy», «Talant jáne tulǵa» atty ádebı keshter, «Shynaıylyǵy – shyǵarmalarynyń arqaýy», «Talanttyń ulylyǵy», «Syrshyl, synshyl qalamger», «Jazýshy jaıly bir úzik syr» kórmeler jáne taǵy basqa da ártúrli formattaǵy sharalar uıymdastyrý josparlanýda, sonymen qatar «Jaqsynyń aty ólmeıdi» bıblıografııalyq oqý quraly shyǵarylady.
Nur-Sultan qalasynda mereıtoıǵa oraı «Qaısar minezdi qalamger» atty dóńgelek ústel otyrysyn ótkizý josparlanǵan.
Almaty qalasynda Qazaqstan Jazýshylar Odaǵymen birlesip saltanatty kesh pen óner sheberleriniń konerti iske asyrylatyn bolady.
Sondaı-aq Mınıstrlik tarapynan barlyq óńirlerge 2022 jyly Safýan Shaımerdenovtiń mereıtoıyna arnalǵan is sharalardy ótkizý jóninde usynys hat joldandy.
Elimizdiń úsh óńiri kósheleriniń birine jazýshynyń esimin berý máselesine keler bolsaq, 2021 jyly 10 qarashada ótken Nur-Sultan qalasy onomastıka komıssııasynyń otyrysynda elordamyzdyń bir kóshesine Safýan Shaımerdenovtiń esimin berý týraly másele qaralyp, oń sheshimin tapty. Qazirgi ýaqytta laıyqty kósheni anyqtaý boıynsha jumystar júrgizilýde.
Sonymen qatar 2010 jyly Almaty qalasynda Alataý aýdanynyń «Tomırıs» shaǵyn aýdanyndaǵy bir kóshesine Halyq jazýshysy Safýan Sháımerdenovtiń esimi berilgendigin jáne aǵymdaǵy jyly Soltústik Qazaqstan oblysy Petropavl qalasynyń ortalyq kósheleriniń birine jazýshynyń esimin berý týraly usynys qarastyrylý ústinde ekendigin atap ótken jón.
Jazýshynyń tanymal shyǵarmalarynyń bes tomdyǵyn basyp shyǵarý boıynsha Mınıstrlik baspa salasynda úılestiretin 033/108 «Ádebıettiń áleýmettik mańyzdy túrlerin satyp alý, basyp shyǵarý jáne taratý» respýblıkalyq bıýdjettik baǵdarlamasyn júzege asyrýda Qazaqstan Respýblıkasy Mádenıet jáne sport mınıstriniń 2017 jylǵy 18 shildedegi
№ 210 buıryǵymen bekitilgen, sondaı-aq arnaıy msm.gov.kz jáne kitap-palatasy.kz ınternet-resýrstarynda jarııalanǵan Memlekettik kitaphanalarǵa jáne ózge de memlekettik uıymdarǵa taratý úshin qoǵamdyq mańyzy bar ádebıetke múliktik quqyqtardy belgili bir merzimge satyp alý jáne (nemese) ony basyp shyǵarý jónindegi qaǵıdalardy basshylyqqa alady.
Bul rette úılestirýshi organ bolyp tabylatyn QR Ulttyq memlekettik kitap palatasyna jeke jáne zańdy tulǵalardan jazýshynyń 5 tomdyq eńbekterin 2022 jyly basyp shyǵarý jóninde tıisti ótinim kelip túspegen.
Sonymen qatar joǵaryda kórsetilgen bıýdjettik baǵdarlama sheńberinde jazýshynyń «Qazaqtyń 100 romany» serııasymen «Inesh» (2010 j.) atty eńbegi, úsh tomdyq (2011j.) jáne bes tomdyq (2013 j.) shyǵarmalar jınaǵy árqaısysy eki myń danadan shyǵarylyp, respýblıka kitaphanalaryna taratylǵan bolatyn.
Sondaı-aq búgingi kúni Soltústik Qazaqstan oblys ákimdigi tarapynan S.Shaımerdenovtyń qurmetine oraı monýmentti óner qurylysyn ornatý jáne jazýshynyń tańdaýly shyǵarmalarynyń bes tomdyq jınaǵyn basyp shyǵarý máselesiniń qarastyrylý ústinde ekendigin qosa jetkizemiz.
QR Mádenıet jáne sport vıe-mınıstri Nurǵısa Dáýeshov
HALYQ JAZÝShYSYNYŃ ATYNA LAIYQ KÓShE BERILÝI KEREK...
Úkimettiń depýtattar saýalyna jibergen jaýabyna rahmet. Hatta Safýan Shaımerdenovtyń 100 jyldyǵyna baılanysty respýblıka boıynsha atqarylar is-sharalar tolyq qamtylypty. Halyq jazýshysynyń 100 jyldyq mereıtoıyna laıyqty josparlarmen tanysyp, marqaıyp qaldyq.
Degenmen, aıta ketetin bir túıtkildi másele bar ekenin jasyrmaımyz.
Jaýap hatta 2010 jyly Almaty qalasynda Alataý aýdanynyń «Tomırıs» shaǵyn aýdanyndaǵy bir kóshesine Halyq jazýshysy Safýan Sháımerdenovtiń esimi berilgendigin tilge tıek etedi.
Bizdiń aıtarymyz, Safýan Shaımerdenovtyń aty kezinde Almatynyń soltústik shet jaǵyndaǵy «baraholka» atalatyn «Zarıa Vostoka» aýylyndaǵy qıqy-jıqy qysqa kóshelerdiń birine berilgen edi. Qaısar qalamger-qaıratker, sańlaq jazýshy Safýan Shaımerdenovtyń kóshesi atyna laıyq emes, bar bolǵany 200 qadamdaı ǵana bolatyn qyp-qysqa suryqsyz kóshe... Qazaqtyń kórnekti aqyny Ǵafý Qaıyrbekov «Soraıǵan soltústiktiń qaraǵaıy» dep, týra taýyp jyrlaǵandaı, bul qysqa kóshe Safýan Shaımerdenovtyń oıy túgili, boıyna da laıyq emes...
Sol kezde bul kósheni halyq jazýshysynyń atyna berýge jazýshynyń jary Baǵdat apamyz da, uly, belgili jýrnalıst Saıyn Shaımerden de úzildi-kesildi qarsy bolǵan edi... Biraq, soǵan qaramaı berilip ketken bolatyn... Baǵdat apaı jary – halyq jazýshysy Safýan Shaımerdenovtyń atyna laıyq kóshesin kóre almaǵan kúıi byltyr 95 jasynda qaıtys boldy...
Sol qatelikti jóndeıtin kez endi kelip tur – bıyl Safýan Shaımerdenovtyń 100 jyldyǵy!
Osy jerde aıta ketý kerek, qazaqtyń tarlan tulǵalarynyń kóbisi osyndaı qala shetinde, qysqa kóshelerde. Budan buryn Alash kósemi Álıhan Bókeıhannyń ár qaladaǵy atyna saı emes kósheleri týraly da másele kótergen edik. Almatyda eki kún ǵana buryn Keńsaıdan túsip kele jatyp qyrdan qalaǵa kire beristegi 50 qadamǵa jeter-jetpes qýys kósheniń qazaq kósemi, Turan tulǵasyna aınalǵan muzbalaq Mustafa Shoqaıdyń atynda ekenin kórip kózimiz sharaly, kóńilimiz nalaly bolyp qaıttyq...
Ult úshin kúresken uly tulǵalarymyzdyń attaryn Jańa dáýir bastalǵanda jańa kóshelerge aýystyrý kerek.
Aıtpaqshy, elordamyz Nur-Sultan qalasynyń onomastıkalyq komıssııasy Safýan Shaımerdenovke kóshe atyn berýge sheshim qabyldaǵany jazylǵan jaýapta. Endi, taǵy da, astananyń adam aıaǵy basa bermeıtin alys shetine emes, Halyq jazýshysynyń atyna saı kóshe berilýdi qalaımyz. Bul endi Nur-Sultan qalasy ákimdigi qyzmetkerlerine syn bolatyn jaǵdaı.
Qoryta aıtarymyz, eldiń súıip oqıtyn qalamgeri, ulttyń tilin, múddesin qorǵaýda qalamyn qarýǵa aınaldyrǵan qaıratkeri, Jeltoqsan kóterilisinde jastardy qorǵap, jalań keýdesin oqqa tosqan Qazaqstannyń halyq jazýshysy Safýan Shaımerdenovtyń 100 jyldyǵyn el bolyp laıyqty toılap, esimin ulyqtaı bileıik!
Qazybek ISA,
aqyn, QR Parlamenti Májilisi depýtaty
