Endı üş künnen keiın, 15 säuırde qazaqtyŋ körnektı qalamgerı, Qazaqstannyŋ Halyq jazuşysy, Memleketttık syilyqtyŋ laureaty Safuan Şaimerdenovtyŋ tuǧanyna 100 jyl tolady. Bız, QR Parlamentı Mäjılısınıŋ «Aq jol” fraksiiasy bastaǧan bır top deputattar byltyr Qazaqstan Respublikasy Premer-Ministrınıŋ orynbasary Eraly Toǧjanovqa arnaiy deputattyq saual joldaǧanbyz.
Biyl 25-26 aqpanda «Aq jol» partiiasy basşylary, Mäjılıs deputattary Azat Peruaşev pen Qazybek İsa oŋtüstıkten soltüstıkke köşıp jatqan jūrttyŋ jaǧdaiyn bıluge Soltüstık Qazaqstan oblysyna barǧan ıs-saparda da oblys äkımı Qūmar Aqsaqalovpen kezdeskende Safuan Şaimerdenovtyŋ 100 jyldyǧyna daiyndyq barysyn qozǧaǧan bolatynbyz.
Bız bügın ükımetke jazǧan hatymyz ben jauabyn jariialap otyrmyz.
Qazaqstan Respublikasy
Premer-Ministrınıŋ
orynbasary E.L.Toǧjanovqa
Qūrmettı Eraly Lūqpanūly!
Qazaqstan halqy El Täuelsızdıgınıŋ 30 jyldyǧyn jäne sol joldaǧy alǧaşqy qadam bolǧan 1986 jylǧy Jeltoqsan köterılısınıŋ 35 jyldyǧyn atap ötedı. Kezınde ūly oişyldardyŋ bırı «Ötkenge topyraq şaşsaŋ, bolaşaq saǧan tas atar» degen naqyl qaldyrǧan eken. Olai bolsa osy bükıl halyq bolyp toilaǧaly otyrǧan mereke qarsaŋynda bügıngı täuelsızdıgımızdıŋ tamyryna när bergen, bastauynda tūrǧan tūlǧalarymyzdy ūlyqtap eske alǧanymyz jön. Bızdıŋ deputattyq saual osy taqyrypta bolmaq.
Qazaq halqynda qalamynyŋ quatymen, jüregınıŋ qairatymen artyna öşpes ız qaldyrǧan ardaqty arystarymyz az bolmaǧan. Solardyŋ bırı – «Otan» ordenınıŋ iegerı, Memlekettık syilyqtyŋ laureaty, Halyq jazuşysy Safuan Şaimerdenov.
Ol Keŋes Odaǧy tūsynda düniege kelıp, negızgı şyǧarmalaryn sol däuırde jazǧany anyq. Alaida, jazuşynyŋ ärbır eŋbegınen totalitarlyq jüiege degen qarsylyqty, onyŋ qūitūrqy saiasatyn «maqtamen bauyzdaǧandai» äşkerelep otyrǧanyn anyq baiqauǧa bolady.
1986 jylǧy Jeltoqsan köterılısı – qazaq halqynyŋ Täuelsızdık taŋy aldyndaǧy dür sılkınısı! 1986 jyldyŋ soŋy men 1987 jyldyŋ basynan bastap köterılıske qatysqan qazaq jastaryn jappai jazalau «nauqany» jürgızıldı. Sol tūsta qaisar jürektı qazaqtyŋ qos qalamgerı Safuan Şaimerdenov pen Jūban Moldaǧaliev Jeltoqsan köterılısıne qatysuşy jastardy qorǧap, qyzyl imperiianyŋ qyspaǧynan taisalmai, jaŋadan sailanǧan Qazaqstan Kompariiasy Ortalyq Komitetınıŋ bırınşı hatşysy G.N. Kolbinge aşyq qarsy şyǧyp, azamattyq erlık körsettı.
Safuan Şaimerdenov – Täuelsızdıktıŋ bastauynda tūrǧan tūlǧalarymyzdyŋ bırı. Jasynyŋ jetpıske kelgenıne qaramai, qazaq tılıne memlekettık märtebe beru jolynda Almaty qalasynyŋ tūrǧyndarynan, onyŋ ışınde är türlı ūlt ökılderınen de qol jinaǧany belgılı.
Aita ketkenımız jön bolar, 2002 jyly Safekeŋnıŋ 80 jyldyǧy qarsaŋynda qazaq sportynyŋ jaryq jūldyzy, KSRO-nyŋ 10 dürkın jeŋımpazy, jazuşynyŋ ūly - Saian Şaimerdenovtıŋ kenetten qaitys boluyna bailanysty atalmai qaldy. Al 2007 jyly qazaq ädebietı men qoǧamynyŋ qara nary özı dünieden ozyp, 85 jyldyǧy taǧyda eskerusız qaldy.
2022 jyly Elı üşın, öskeleŋ ūrpaq üşın qalam tartyp qiyndyqqa qarsy jürgen qazaq ädebietınıŋ qara nary, daraboz jazuşy Safuan Şaimerdenovtıŋ tuǧanyna 100, al ömırden ozǧanyna 15 jyl tolmaq.
Qūrmettı Eraly Lūqpanūly!
Bırneşe buyn ūrpaqty adamgerşılık pen tazalyqqa, ūltşyldyq pen ūlaǧattylyqqa tärbielegen tamaşa tuyndylary men Täuelsızdıktı tūǧyrly etu jolyndaǧy teŋdessız erlıkterın eske ala otyryp, Halyq jazuşysy Safuan Şaimerdenovtıŋ 100 jyldyq mereitoiyn republika deŋgeiınde atap ötu jönınde şaralar, Täuelsızdıgımızdıŋ tal besıgı Almaty, egemendıgımızdıŋ bügıngı dälelı Elordasy Nūr-Sūltan, Petropavl qalalarynyŋ ortalyq köşelerınıŋ bırıne qairatker-qalamger esımın berıp özı qūrmettı azamaty atanǧan Qyzyljar qalasynda eskertkış jäne jazuşynyŋ taŋdamaly şyǧarmalarynyŋ 5 tomdyǧyn basyp şyǧaru jönınde tiıstı ministrlık pen vedomstvalarǧa qala, oblys äkımşılıkterıne tapsyrma beruıŋızdı sūraimyz.
Būl şaralar qazaq ädebietınıŋ körnektı ökılı, memleket jäne qoǧam qairatkerı, öz Otanynyŋ adal perzentı Safuan Şaimerdenovtıŋ esımın ūlyqtau arqyly bügıngı ūrpaqqa körsetken önegemız bolar edı.
Qūrmetpen, «Aq jol» fraksiiasynyŋ müşelerı:
Q. İsa,
A. Peruaşev,
D. Espaeva,
A. Äbıldaev,
E. Barlybaev,
B. Düisembinov,
S. Erubaev,
A. Jūmabaeva,
A. Linnik,
E. Ömırǧali,
M. Ramanqūlov,
Ǧ. Hamzin
«Nur Otan» fraksiiasynyŋ müşelerı:
J. Äşımjanov, M.Täjmaǧambetova,
B. Bekjanov
Endı deputattyq saualymyzǧa ükımetten kelgen jauapty oqyŋyzdar.
JAZUŞY MEREITOIYN JOǦARǦY DEŊGEIDE ATAP ÖTU JOSPARLANYP OTYR
«Aq jol» fraksiiasynyŋ müşelerıne
Qūrmettı deputattar!
Qazaqstan Respublikasy Mädeniet jäne sport ministrlıgı (būdan ärı – Ministrlık) Sızderdıŋ 2022 jyly Halyq jazuşysy Safuan Şaimerdenovtıŋ 100 jyldyǧyn atap ötu jönındegı Qazaqstan Respublikasy Premer-Ministrınıŋ orynbasary E. Toǧjanovtyŋ atyna jazǧan hattaryŋyzdy müddelı memlekettık organdarmen bırge qarastyryp, kelesını habarlaidy.
Safuan Şaimerdenovtıŋ 100 jyldyǧy «2021 jylǧy 3 mausymdaǧy Qazaqstan Respublikasy Mädeniet jäne sport ministrınıŋ №164 būiryǧymen bekıtılgen 2022 jylǧy mereitoilar tızbesıne engızılgen.
Atauly tızbege säikes jazuşynyŋ mereitoiyn Soltüstık Qazaqstan oblysynda joǧarǧy deŋgeide atap ötu josparlanyp otyr.
Būl rette Soltüstık Qazaqstan oblysynda «Halyq üşın ömır men şyǧarmaşylyq», «Safuan Şaimerdenov: tūlǧa jäne mūra», «Körkem sözdıŋ jūldyzy», «Ol halyq üşın ömır sürdı jäne jasady», «Talanttyŋ bastauy - tuǧan jer», «Körkem sözdıŋ jūldyzy», «Talant jäne tūlǧa» atty ädebi keşter, «Şynaiylyǧy – şyǧarmalarynyŋ arqauy», «Talanttyŋ ūlylyǧy», «Syrşyl, synşyl qalamger», «Jazuşy jaily bır üzık syr» körmeler jäne taǧy basqa da ärtürlı formattaǧy şaralar ūiymdastyru josparlanuda, sonymen qatar «Jaqsynyŋ aty ölmeidı» bibliografiialyq oqu qūraly şyǧarylady.
Nūr-Sūltan qalasynda mereitoiǧa orai «Qaisar mınezdı qalamger» atty döŋgelek üstel otyrysyn ötkızu josparlanǧan.
Almaty qalasynda Qazaqstan Jazuşylar Odaǧymen bırlesıp saltanatty keş pen öner şeberlerınıŋ konsertı ıske asyrylatyn bolady.
Sondai-aq Ministrlık tarapynan barlyq öŋırlerge 2022 jyly Safuan Şaimerdenovtıŋ mereitoiyna arnalǧan ıs şaralardy ötkızu jönınde ūsynys hat joldandy.
Elımızdıŋ üş öŋırı köşelerınıŋ bırıne jazuşynyŋ esımın beru mäselesıne keler bolsaq, 2021 jyly 10 qaraşada ötken Nūr-Sūltan qalasy onomastika komissiiasynyŋ otyrysynda elordamyzdyŋ bır köşesıne Safuan Şaimerdenovtıŋ esımın beru turaly mäsele qaralyp, oŋ şeşımın tapty. Qazırgı uaqytta laiyqty köşenı anyqtau boiynşa jūmystar jürgızılude.
Sonymen qatar 2010 jyly Almaty qalasynda Alatau audanynyŋ «Tomiris» şaǧyn audanyndaǧy bır köşesıne Halyq jazuşysy Safuan Şäimerdenovtıŋ esımı berılgendıgın jäne aǧymdaǧy jyly Soltüstık Qazaqstan oblysy Petropavl qalasynyŋ ortalyq köşelerınıŋ bırıne jazuşynyŋ esımın beru turaly ūsynys qarastyrylu üstınde ekendıgın atap ötken jön.
Jazuşynyŋ tanymal şyǧarmalarynyŋ bes tomdyǧyn basyp şyǧaru boiynşa Ministrlık baspa salasynda üilestıretın 033/108 «Ädebiettıŋ äleumettık maŋyzdy türlerın satyp alu, basyp şyǧaru jäne taratu» respublikalyq biudjettık baǧdarlamasyn jüzege asyruda Qazaqstan Respublikasy Mädeniet jäne sport ministrınıŋ 2017 jylǧy 18 şıldedegı
№ 210 būiryǧymen bekıtılgen, sondai-aq arnaiy msm.gov.kz jäne kitap-palatasy.kz internet-resurstarynda jariialanǧan Memlekettık kıtaphanalarǧa jäne özge de memlekettık ūiymdarǧa taratu üşın qoǧamdyq maŋyzy bar ädebietke mülıktık qūqyqtardy belgılı bır merzımge satyp alu jäne (nemese) ony basyp şyǧaru jönındegı qaǧidalardy basşylyqqa alady.
Būl rette üilestıruşı organ bolyp tabylatyn QR Ūlttyq memlekettık kıtap palatasyna jeke jäne zaŋdy tūlǧalardan jazuşynyŋ 5 tomdyq eŋbekterın 2022 jyly basyp şyǧaru jönınde tiıstı ötınım kelıp tüspegen.
Sonymen qatar joǧaryda körsetılgen biudjettık baǧdarlama şeŋberınde jazuşynyŋ «Qazaqtyŋ 100 romany» seriiasymen «İneş» (2010 j.) atty eŋbegı, üş tomdyq (2011j.) jäne bes tomdyq (2013 j.) şyǧarmalar jinaǧy ärqaisysy ekı myŋ danadan şyǧarylyp, respublika kıtaphanalaryna taratylǧan bolatyn.
Sondai-aq bügıngı künı Soltüstık Qazaqstan oblys äkımdıgı tarapynan S.Şaimerdenovtyŋ qūrmetıne orai monumenttı öner qūrylysyn ornatu jäne jazuşynyŋ taŋdauly şyǧarmalarynyŋ bes tomdyq jinaǧyn basyp şyǧaru mäselesınıŋ qarastyrylu üstınde ekendıgın qosa jetkızemız.
QR Mädeniet jäne sport vise-ministrı Nūrǧisa Däueşov
HALYQ JAZUŞYSYNYŊ ATYNA LAIYQ KÖŞE BERILUI KEREK...
Ükımettıŋ deputattar saualyna jıbergen jauabyna rahmet. Hatta Safuan Şaimerdenovtyŋ 100 jyldyǧyna bailanysty respublika boiynşa atqarylar ıs-şaralar tolyq qamtylypty. Halyq jazuşysynyŋ 100 jyldyq mereitoiyna laiyqty josparlarmen tanysyp, marqaiyp qaldyq.
Degenmen, aita ketetın bır tüitkıldı mäsele bar ekenın jasyrmaimyz.
Jauap hatta 2010 jyly Almaty qalasynda Alatau audanynyŋ «Tomiris» şaǧyn audanyndaǧy bır köşesıne Halyq jazuşysy Safuan Şäimerdenovtıŋ esımı berılgendıgın tılge tiek etedı.
Bızdıŋ aitarymyz, Safuan Şaimerdenovtyŋ aty kezınde Almatynyŋ soltüstık şet jaǧyndaǧy «baraholka» atalatyn «Zaria Vostoka» auylyndaǧy qiqy-jiqy qysqa köşelerdıŋ bırıne berılgen edı. Qaisar qalamger-qairatker, saŋlaq jazuşy Safuan Şaimerdenovtyŋ köşesı atyna laiyq emes, bar bolǧany 200 qadamdai ǧana bolatyn qyp-qysqa sūryqsyz köşe... Qazaqtyŋ körnektı aqyny Ǧafu Qaiyrbekov «Soraiǧan soltüstıktıŋ qaraǧaiy» dep, tura tauyp jyrlaǧandai, būl qysqa köşe Safuan Şaimerdenovtyŋ oiy tügılı, boiyna da laiyq emes...
Sol kezde būl köşenı halyq jazuşysynyŋ atyna beruge jazuşynyŋ jary Baǧdat apamyz da, ūly, belgılı jurnalist Saiyn Şaimerden de üzıldı-kesıldı qarsy bolǧan edı... Bıraq, soǧan qaramai berılıp ketken bolatyn... Baǧdat apai jary – halyq jazuşysy Safuan Şaimerdenovtyŋ atyna laiyq köşesın köre almaǧan küiı byltyr 95 jasynda qaitys boldy...
Sol qatelıktı jöndeitın kez endı kelıp tūr – biyl Safuan Şaimerdenovtyŋ 100 jyldyǧy!
Osy jerde aita ketu kerek, qazaqtyŋ tarlan tūlǧalarynyŋ köbısı osyndai qala şetınde, qysqa köşelerde. Būdan būryn Alaş kösemı Älihan Bökeihannyŋ är qaladaǧy atyna sai emes köşelerı turaly da mäsele kötergen edık. Almatyda ekı kün ǧana būryn Keŋsaidan tüsıp kele jatyp qyrdan qalaǧa kıre berıstegı 50 qadamǧa jeter-jetpes quys köşenıŋ qazaq kösemı, Tūran tūlǧasyna ainalǧan mūzbalaq Mūstafa Şoqaidyŋ atynda ekenın körıp közımız şaraly, köŋılımız nalaly bolyp qaittyq...
Ūlt üşın küresken ūly tūlǧalarymyzdyŋ attaryn Jaŋa däuır bastalǧanda jaŋa köşelerge auystyru kerek.
Aitpaqşy, elordamyz Nūr-Sūltan qalasynyŋ onomastikalyq komissiiasy Safuan Şaimerdenovke köşe atyn beruge şeşım qabyldaǧany jazylǧan jauapta. Endı, taǧy da, astananyŋ adam aiaǧy basa bermeitın alys şetıne emes, Halyq jazuşysynyŋ atyna sai köşe berıludı qalaimyz. Būl endı Nūr-Sūltan qalasy äkımdıgı qyzmetkerlerıne syn bolatyn jaǧdai.
Qoryta aitarymyz, eldıŋ süiıp oqityn qalamgerı, ūlttyŋ tılın, müddesın qorǧauda qalamyn qaruǧa ainaldyrǧan qairatkerı, Jeltoqsan köterılısınde jastardy qorǧap, jalaŋ keudesın oqqa tosqan Qazaqstannyŋ halyq jazuşysy Safuan Şaimerdenovtyŋ 100 jyldyǧyn el bolyp laiyqty toilap, esımın ūlyqtai bıleiık!
Qazybek İSA,
aqyn, QR Parlamentı Mäjılısı deputaty
Ūqsas jaŋalyqtar
