2025 jylǧy 17 jeltoqsanda QR Parlamentı Mäjılısınıŋ jalpy otyrysynda deputat, «Aq jol» partiiasy töraǧasynyŋ orynbasary Qazybek İsa şeteldık mūnai korporasiialarynyŋ Qazaqstanǧa keltırgen ekologiialyq jäne qarjylyq zalaldaryna qatysty Premer-ministr Oljas Bektenovke deputattyq saual joldady.
Deputat sözın Jeltoqsan qaharmandaryna taǧzym etuden bastap, strategiialyq mūnai ken oryndaryn igerıp otyrǧan şeteldık kompaniialarmen esep aiyrysu mäselesınıŋ älı künge deiın şeşılmei otyrǧanyn aitty.
Qazybek İsanyŋ mälımetınşe, 2023 jyly Qazaqstan bilıgı Qaşaǧan jäne Qaraşyǧanaq jobalary boiynşa şeteldık serıktesterdı tender tärtıbın būzdy, merdıgerlık mındettemelerdı tolyq oryndamady dep aiyptap,
-
Qaşaǧan boiynşa — 13 mlrd dollar,
-
Qaraşyǧanaq boiynşa — 3,5 mlrd dollar şyǧyndy qaitarudy talap etken.
Sonymen qatar, Qaşaǧan jobasynda ekologiialyq talaptar būzyldy degen negızben North Caspian Operating Company N.V.-ge 2,3 trln teŋge (5,1 mlrd dollar) kölemınde aiyppūl salu jönınde talap qoiylǧan. Alaida ekı jylǧa sozylǧan sot prosesterınıŋ nätijesınde Qazaqstan būl daularda jeŋılıp, aiyppūldar älı künge deiın öndırılmegen.
Deputattyŋ aituynşa, teŋgenıŋ qūnsyzdanuy saldarynan talap etılgen aiyppūldardyŋ dollarlyq balamasy şamamen 1 mlrd dollarǧa azaiǧan. Būl jaǧdai şeteldık kompaniialar üşın tiımdı bolǧanymen, Qazaqstan biudjetıne aitarlyqtai ziian keltırıp otyr.
Qazybek İsa jalpy alǧanda:
-
zaŋsyz ielendı dep talap etılıp otyrǧan 8,6 trln teŋge,
-
öndırılmei otyrǧan ekologiialyq aiyppūldar 2,3 trln teŋge,
iaǧni 11 trln teŋge — eldıŋ bır jyldyq biudjet kırısınıŋ jartysyna juyq qarjy ekenın atap öttı.
Ol memlekettık organdardyŋ halyqaralyq arbitrajdarda kürdelı daularǧa daiyn emestıgın synǧa alyp, aiyppūldardy şeteldık kompaniialardyŋ tabysy tüsetın valiutada esepteu, sondai-aq mūndai ısterdıŋ sozbalaŋǧa salynuyna jol bermeu qajettıgın aitty.
«Aq jol» partiiasy Ükımetten ūlttyq müddenı qorǧau üşın şūǧyl jäne naqty şaralar qabyldaudy talap etetının mälımdedı.
