مەن ايماقشىل سەپاراتيزمدى قوزدىردى دەگەن ايىپپەن بىرنەشە جىل تۇرمەدە وتىرىپ، جازامدى وتەپ كەلگەنمىن. قازاق حالقىنىڭ جۇزدىك، رۋلىق ءبولىنىسىن ساياسي ويىندارعا پايدالانباقشى بولعان ارام پيعىلدى ادامداردىڭ جەتەگىنە ەرىپ كەتكەنىمە ءالى كۇنگە دەيىن وكىنەمىن. جىبەرگەن قاتەلىگىمدى مويىنداپ، حالىقتان جاريا تۇردە كەشىرىم دە سۇراعانمىن. مەملەكەتتىڭ تۇتاستىعىن بۇزۋ ياكي سوعان شاقىرۋ نەمەسە ترايباليزمگە بەيىم ارەكەت، بىلە بىلسەك، بۇل - قىلمىستىڭ ۇلكەنى. مۇنداي قىلمىستى بىرەۋ ءبىلىپ جاسايدى، بىرەۋ بىلمەي جاسايدى. سوندىقتان ارقاشان وسى تارىزدەس وقيعالاردى تالداپ، ودان ساباق الىپ وتىرۋ كەرەك. بۇرىس جولعا باعىت الىپ بارا جاتقان جاعدايلاردى قوعام تالقىسىنا سالىپ، وڭى مەن تەرىسىن انىقتاپ وتىرعان ءجون.
ترايباليستىك يدەيانىڭ جەتەگىندە كەتىپ، سەپاراتيزمگە شاقىرعانىم ءۇشىن جازالانىپ، ءوزىمنىڭ كىنامدى مويىنداعان،ياعني جاقسى مەن جاماننىڭ نە ەكەنىن تۇسىنگەن مەن ءۇشىن قازىرگى باس ءمۇفتي ناۋرىزباي وتپەنوۆتىڭ ساياساتى مەن ازاماتتىق ۇستانىمى كۇمان تۋعىزىپ ءجۇر. «اۋرۋىن جاسىرعان ادام ولەدى» دەگەن ماقال بار. ءدىن سالاسىنداعى كەلەڭسىز جاعدايلاردى ايتپاساق، قوعامعا جانە قازاقتىڭ تۇتاستىعىنا زور نۇقسان كەلەدى.
ناۋىرىزباي وتپەنوۆ قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى بولىپ سايلانعالى بەرى ءمۇفتيات مولدالارى مەن مەشىت قىزمەتكەرلەرىنىڭ شىققان تەگىن انىقتايتىن انكەتا ەنگىزدى. انكەتا تولتىرۋشى ۇلتىمەن قاتار، قاي جۇزگە جاتاتىنىن، قاي رۋدان ەكەنىن جازۋعا مىندەتتى. كادر ىرىكتەۋدە باس ءمۇفتي ەنگىزگەن بۇل نوۋ-حاۋ(جاڭاشىلدىق) بەكەر ەمەس ەكەن. باس ءمۇفتي وڭتۇستىكتىڭ تۋماسى ەكەنى ءومىربايانىندا ايتىلادى، بىراق ول كىشى ءجۇزدىڭ تاما رۋىنان ەكەنىن كوپ ادام بىلە بەرمەيدى. ناۋرىزباي وتپەنوۆتىڭ «ءدىني ەليتا» اراسىندا بەدەلى جوق، بۇل جاعدايدى ساراپشىلار ونىڭ ءبىلىمى مەن شاريعات ماسەلەسىن جىلىكتەي المايتىن وراشولاقتىعىمەن بايلانىستىرادى. ول بار بولعانى ەلىمىزدەگى ساياسي بيلىكتەگى كەيبىر شەنەۋنىكتەرگە جاعىنىپ، سولارعا ارقا سۇيەپ العان. بۇل ونىڭ «ءدىني ەليتا» مەن قاراپايىم نامازحاندار ورتاسىنداعى بەدەلىن كوتەرىپ تۇرعان جوق. سوندىقتان ول ءوزىنىڭ پوزيتسياسىن مىعىمداي ءتۇسۋ ءۇشىن ترايباليزمگە جۇگىنىپ، ءوزىنىڭ اينالاسىنا رۋلاس نەمەسە كىشى ءجۇزدىڭ وكىلدەرىن جيناي باستاعان سەكىلدى. مۇنىڭ مىسالى رەتىندە حازىرەت سۇلتان مەشىتىنە ەربولات ءجۇسىپوۆتى باس يمام، ەرشات وڭعاروۆتى نايب-مۋفتي ەتىپ تاعايىنداۋىن ايتۋعا بولادى. ءوزى ولاي-بىلاي بولىپ كەتكەن جاعدايدى دا ەسەپكە الىپ، ەرشات وڭعاروۆتى باس ءمۇفتي قىزمەتىنە قويىپ كەتۋدى قامداپ جاتقانى بايقالادى.
«ءدىن مەن مەملەكەت بولەك» دەگەن قاعيدا دۇرىس ەكەنى بەلگىلى. سولاي بولسا دا قازاقستان جاعدايىندا ءدىندارلار ساياسي ەليتاعا، ساياسي ەليتا ءدىن سالاسىنا ىقپال ەتىپ وتىرادى. قانداي بايلانىسى بار ەكەنىن بەلگىسىز، نۇر-سۇلتان قالاسىنا كۇلگىنوۆ اكىم بولىپ تاعايىندالعان سوڭ ءدىن سالاسىندا كىشى ءجۇز وكىلدەرىنىڭ سانى كۇرت ءوستى. نۇر-سۇلتان قالالىق ءدىن ىستەرى جونىندەگى باسقارما جەتەكشىسى نۇرداۋلەت المۇقانوۆتىڭ ءومىربايانى ءمۇفتي وتپەنوۆتىكىمەن ۇقساس – وڭتۇستىكتە تۋعان،رۋى كىشى جۇزگە جاتادى. ول استانادا كادر قۇرىپ قالعانداي اقتوبەدەن جانداۋلەت سۇلەيمەنوۆتى شاقىرتىپ، «ءدىندى زەرتتەۋ ورتالىعى» ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىنە تاعايىندادى.
مەملەكەتتىڭ ءدىن سالاسىن قاداعالايتىن كوميتەتتەرىندەگى وزگەرىستەر باس ءمۇفتيدىڭ ەمىن-ەركىن، قىسىلىپ-قىمتىرىلماي ارەكەت ەتۋىنە داڭعىل جول اشتى. ول قمدب اپپارات جەتەكشىسى قىزمەتىنە عىلىمبەك ماجيەۆتى، ساراپتاما جانە ءدىن ىستەرى ءبولىمىنىڭ باسشىسىنا نۇربەك ەسماحانبەتتى، ياعني «ءوز ادامدارىن» تاعايىنداپ الدى.
قمدب مەن مەشىتتەرگە ءدىن كادرلارىن دايىندايتىن «نۇر-مۇباراك» ۋنيۆەرسيتەتىن دە «وتپەنوۆتىڭ ادامدارى» وراپ الدى. ۋنيۆەرسيەتتەگى «ءابۋ-حانيفا اتىنداعى عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىن ءشامشادين كەرىم باسقارىپ وتىر، ال قايرات قۇرمانباەۆ ۋنيۆەرسيتەت پرورەكتورى بولدى. يسلام فيلوسوفياسىن ءتۇسىنۋ جانە ونى باسقا جۇرتقا جەتكىزۋدە اراب ءتىلىن جەتىك ءبىلۋ ماڭىزدى ەكەنىن ءبارى مويىندايدى، بىراق اتالعان ادامداردىڭ باس ءمۇفتي سەكىلدى تىلگە شورقاق ەكەنىن جاسىرا المايمىز. مۇندا دا ءمۇفتياتتىڭ كادر ساياساتىنداعى ترايباليستىك جەلىنىڭ كەڭ ەتەك جايىپ بار جاتقانىن بايقايمىز.
قازاقستان ءوز الدىنا رەسپۋبليكا بولعالى ءدىن سالاسىندا وڭتۇستىكتىڭ تۋمالارى باسىم. بۇل سوۆەتتەر(كەڭەستەر) وداعى تۇسىنداعى يسلام ورتالىعىنىڭ بۇحارا قالاسى بولۋىمەن بايلانىستى. سوندىقتان يمامدار مەن ءدىن قىزمەتكەرلەرىنىڭ سەكسەن پايىزى ۇلى ءجۇزدىڭ وكىلدەرى ەدى. ارينە، بۇل دۇرىس ەمەس. مەشىت مولداسى جەرگىلكتى كادرلەردەن ىرىكتەلۋ كەرەك، سوندا ول نامازحانداردىڭ رۋحانى جان-دۇنيەسىن جاقسى تۇسىنەدى. بىراق، ۇزاق جىلدار بويى قالىپتاسقان جاعدايدى كۇرت وزگەرتۋگە بولمايدى. ءمۇفتياتتىڭ قازىرگى كادر ساياساتى ءدىن سالاسىندا بۇرىننان باسىم پوزيتسيادا بولعان ۇلى ءجۇز وكىلدەرىنىڭ ناۋرىزباي وتپەنوۆكە جانە ونىڭ رۋلاستارىنا دەگەن جاعىمسىز كوزقاراسىن كۇن ساناپ ۇستەمەلەپ كەلەدى. قازىر ءمۇفتيات ىشىندە ترايباليستىك ينتريگا ۋشىعىپ تۇر. بۇل رۋ تۇگىلى ۇلتقا بولمەيتىن، بارلىق مۇسىلماندى تەڭ سانايتىن يسلام پرينتسيپىنە قاراما قايشى.
ارقاشان يسلام جاماعاتى ءبىلىمدار، دەگدار، ادىلەتتى ادامدى يمام ەتىپ الدىعا شىعارسا عانا قوعامنىڭ تۇتاستىعى بولاتىنىن جاقسى تۇسىنگەن. وسى تۇرعىدان العاندا باس ءمۇفتيدىڭ قازىرگى ساياساتى مەملەكەتتىڭ دە، حالىقتىڭ دا ۇلى مۇراتىمەن ۇيلەسپەيدى.
تۇراربەك قۇسايىنوۆ،
«دەموس» قب توراعاسى
