سوعىس كەزىندە بايدىڭ قىزى بولعانى ءۇشىن شترافباتتا سوعىسقان قازاق قىزى تۋرالى بىلەسىز بە؟ بۇل تۋرالى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى حابارلايدى.
حاليدا ەسەنعۇلقىزى ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراپ، جەر اۋدارۋ سالدىرانان بارلىق وتباسى مۇشەلەرىنەن بايلانىس ۇزگەن.
ءوزىنىڭ جىگەرلىگى مەن قاجىرلىعىنىڭ ارقاسىندا الماتى مەديتسينا ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ، سوعىس باتالونىنىڭ قاتارىندا سوعىسىپ، كانديداتتىق جانە دوكتورلىق ديسسەرتاتسيالارىن قورعاپ، اممي-دە جوعارى ءبىلىم بەرۋدىڭ وقىتۋشىسى بولىپ جۇمىس ىستەدى جانە ونداعان، ءتىپتى جۇزدەگەن وقۋشىلار مەن ءىزباسارلاردى تاربيەلەدى.
سونىمەن بىرگە، ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن ول ءاردايىم ءوز ىسىنە جانە ءوزىنىڭ تۋعان حالقىنا ادال بولدى.
اقتوبە قالاسىنداعى مارات وسپانوۆ اتىنداعى مەديتسينالىق ۋنيۆەرسيتەتتە وسىدان ەكى جىل بۇرىن حاليدا مامانوۆانىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى اتاپ وتىلگەن ەدى.
حاليدا مامانوۆا ايگىلى قازاق مەتسەناتى، قازاق جەرىندە العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ، مەكتەپ-مەدرەسە اشقان. مامان ءبيدىڭ نەمەرەسى، ەسەنقۇلدىڭ قىزى.
مامان بي - سوناۋ، ءحىىى عاسىردا بايان حاننان باستالىپ - ماتاي-ءبورىباي باتىر، قاپتاعاي باتىر، قىدىرالى بي، قالقاباي دوسەتۇلى، تانەكە باتىرلارمەن جالعاسىپ جاتقان، ۇلى تۇلعالاردىڭ جالعاسى بولاتىن.
الەۋمەتتىك جەلىلكردەگى مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، حاليدانىڭ بار بولعانى 10 جاسىندا، اكەسىنىڭ مال-مۇلكىن، اعاش، كيىز ۇيلەرىن ، قىزىلدار تاركىلەپ، وزدەرىن رەسەيگە جەر اۋدارىپ جىبەرەدى. اكەسى مەن ەكى ءىنىسى سول جاقتا تۋبەركۋلەزدەن قايتىس بولىپ كەتەدى. جەر اۋدارۋدىڭ مەرزىمى بىتكەننەن سوڭ، اناسى ەكەۋى الماتىعا ورالادى. ەلگە كەلگەننەن سوڭ دا، “بايدىڭ قىزى” دەگەن جاعىلعان تاڭبانىڭ كەسىرىنەن، جوعارعى وقۋ ورنىنا تۇسە المايدى. اۋپىرىمدەپ ءجۇرىپ تەحنيكۋمعا تۇسەدى. سودان كەيىن مەديتسينا ينستيتۋتىنا ءتۇسۋدىڭ دە ءساتى تۇسەدى.
ونى بىتىرگەن جىلى سوعىس وتى لاپىلداپ جاتقان كەز ەدى. Cوعىس كەزەڭىنىڭ ءتارتىبى بويىنشا، مەديتسينا ينستيتۋتىن بىتىرگەندەر، لەيتەنانت اتاعىن الىپ، سوعىسقا اتتانۋلارى ءتيىس ەدى.
بىراق، حاليداعا “حالىق جاۋىنىڭ” قىزى رەتىندە سوعىسقا، ءتىپتى، ءجاي مەدبيكە رەتىندە دە بارۋعا رۇقسات بەرىلمەي قويادى. امالسىزدان حاليدا ستالينگە :
“شترافباتقا بارىپ، اتا-انام مەن ءوزىمنىڭ ەشقانداي دا ،”حالىق جاۋلارى” ەمەس ەكەندىگمىزدى دالەلدەۋ ءۇشىن، نەمىس باسقىنشىلارىمەن قاسىق قانىم قالعانشا سوعىسقىم كەلەدى”- دەپ، ءوتىنىپ حات جازادى.
ول حاتتىڭ ستالينگە جەتكەن-جەتپەگەنى بەلگىسىز، بىراق حاليداعا شترافبات قۇرامىنداعى كىلەڭ ەركەكتەردەن تۇراتىن قاپتاعان “حالىق جاۋلارىمەن” بىرگە قويان-قولتىق، فاشيستەرمەن شايقاسۋىنا تۋرا كەلەدى.
شترافباتتاعى “حالىق جاۋلارى” جالعىز قىزدى كوزدەرىنىڭ قاراشىعىنداي قورعاشتاپ، جاۋ ۇشاقتارى اۋەدەن وق پەن بومبا جاۋدىرعاندا، ونى ءوز دەنەلەرىمەن جاۋىپ، بارىنشا قورعاپ قالۋعا تىرىستى. كەيىنىرەك، حاليدانى ءبىر اۆياپولككە، مەدبيكەلىككە اۋىستىرادى. جانقيارلىق باتىرلىعى مەن دارىگەرلىك بىلگىرلىگى ارقاسىندا ، سوعىس سوڭىنا قاراي، باقانداي، 5 مايداننىڭ باس گينەكولوگى دەگەن قىزمەتكە تاعايىندالىپ، مەديتسينا قىزمەتىنىڭ كاپيتانى اتاعىن الادى.
سوعىستى بەرليندە اياقتايدى. جاقىن ماڭدا جارىلعان بومبا جارىقشاعى دەنەسىنە ءتيىپ ، قازاقستانعا قايتادى. كەۋدەسىنە كوپتەگەن، مەدالدار مەن “قىزىل جۇلدىز” وردەنىن ماقتانىشپەن تاعىپ، ەلگە كەلەدى.
بەيبىت ءومىردى اڭساپ كەلگەن حاليدا ءوزى تاڭداعان مەديتسينا ماماندىعى بويىنشا ، مەديتسينا ينستيتۋتىندا قىزۋ ەڭبەككە ارالاسادى. كەيىنىرەك، “لەنينگرادتىق دارىگەرلەردىڭ ءىسى” اتتى جازالاۋ ناۋقانى باستالعاندا حاليدانىڭ ، “بايدىڭ قىزى” دەگەن تاڭبا، تاعى دا، اياعىنان شالادى. كانديداتتىق، دوكتورلىق اتاقتارىن قازاقستاننان تىس قالالاردا قورعايدى. سوعان قاراماستان الماتىدا قىزمەت ىستەۋ - قاۋىپتى بولا باستايدى.
1959 جىلى ءبىر كۋرستاسى اقتوبەدە، جاڭادان اشىلعان مەديتسينالىق ينستيتۋتتىڭ رەكتورى بولىپ تاعايىندالادى. كۋرستاسى حاليداعا وسى ينستيتۋتتىڭ ءبىر كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزمەتىن ۇسىنادى. حاليدا وعان كەلىسىمىن بەرەدى. ول ينستيتۋتتا حاليدا پاتولوگيا كافەدراسىن ءوزى ۇيىمداستىرىپ، ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن ونىڭ مەڭگەرۋشىسى بولادى. عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىن دا، قوسا الىپ ءجۇرىپ، نەبىر ، ەڭبەكتەر جازدى. ول ەڭبەكتەر بىرنەشە شەتەلدىك تريبۋنادا، الەمنىڭ ءار تۇكپىرىنەن كەلگەن عالىم-مەديكتەر الدىندا تانىستىرىلىپ،جوعارى باعاسىن الىپتى.
ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ قىزمەتكەرلەرى حاليدا مامانوۆانىڭ ينستيتۋتتا قازاقتىڭ ۇلتتىق اسپاپتار وركەسترىن ۇيىمداستىرماقشى بولعانى ءۇشىن، “ۇلتشىل” دەگەن ايىپ تاعىپ، تاعى دا سۇراقتان سۇراق سۇراپ، ابدەن اۋرە-سارساڭعا تۇسىرەدى.
1977 جىلدىڭ تامىز ايىندا ء“ۇش ءارىپ” قىزمەتكەرلەرى نەگە ەكەنى بەلگىسىز اياق استىنان كەڭپەيىلدى بولا قالىپ، بولگاريانىڭ “التىن قۇم” جاعالاۋىندا وتەتىن دارىگەرلەردىڭ حالىقارالىق كونفەرەنتسياسىنا بارۋىنا رۇقسات بەرەدى. حاليدا اپامىزدى ول جەردە اجال كۇتىپ تۇرعانىن ەشكىم دە بىلمەدى. بولگاريانىڭ قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ونىڭ ءولى دەنەسىن كەشكى ىمىرت كەزىندە تەڭىز جاعاسىنان تاۋىپ الىپتى. دەنەسىنىڭ ءبىر جەرىندە الاقانداي كوگەرگەن داق بولعان. بولگارلىق ماماندار ول داقتىڭ قاتتى تەڭىز تولقىنىنىڭ اپامىزدى تاسقا اپارىپ سوققانىنان پايدا بولعان دەپ ءىستى جابا سالعان.
4 جىل بويى كەسكىلەسكەن ۇرىس دالاسىندا مىڭعىرعان وق پەن قۇلاقتىڭ جارعاعىن جارىپ جىبەرەردەي گۇرسىلدەگەن بومبا قوپارىلىستارىنان ولمەي، امان كەلگەن جاۋىنگەر قىز كەرسىنشە ەلدەر راحاتتانىپ، شومىلىپ، دەم الاتىن تەڭىز جاعاسىندا تولقىننان قازا بولدى دەگەنگە سەنگىڭ كەلمەيدى!
