الماتى قالاسى ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ قولداۋىمەن «Social project management» ورتالىعى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ 2025 جىلى حالىققا ارناعان جولداۋىندا اتاپ كورسەتىلگەن «زاڭ جانە ءتارتىپ» قاعيداتىن ورنىقتىرۋ ماقساتىندا «باس بوستاندىعىنان ايىرۋ ورىندارىنان شىققان ادامداردى الەۋمەتتىك بەيىمدەۋدەگى وزەكتى ماسەلەلەر» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزدى.
دوڭگەلەك ۇستەلگە الماتى قالاسى قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسى دەپارتامەنتىنىڭ، ەڭبەك موبيلدىلىگى ورتالىعىنىڭ وكىلدەرى، جۇمىس بەرۋشىلەر، زاڭگەرلەر، قۇقىقتانۋشىلار، پسيحولوگتار، جاستار قاتىستى.
دوڭگەلەك ۇستەل ۇيىمداستىرۋشى ءارى جوبا جەتەكشىسى بەيبىت مولداحمەتۇلىنىڭ كىرىسپە سوزىنەن باستالدى. ول ءۇش جىلعا سوزىلعان جوبا اياسىندا اتقارىلعان جۇمىستارعا توقتالىپ، جوباعا بەلسەندى اتسالىسقان بارلىق قاتىسۋشىلارعا العىس ايتتى. «جوبا اياسىندا بيىل 40-تان استام ادامعا قۇقىقتىق كومەك كورسەتىلدى. تۇرمەلەردە پسيحولوگيالىق ترەنينگتەر ءوتىپ، 120-دان استام ادام قامتىلدى. جۇمىس بەرۋشىلەردى شاقىرىپ، اباقتىدان شىققاندارمەن كەزدەستىردىك» دەدى ول.
كەلەسى ءسوز كەزەگى قالاداعى تۇزەۋ مەكەمەلەرىندە پسيحولوگيالىق ترەنينگتەر وتكىزگەن گۇلبانۋم مۋرادۋللاەۆاعا ءتيدى. ونىڭ ايتۋىنشا سوتتالعاندار تۇرمەدەن شىققان سوڭ قايتادان قىلمىسقا ۇرىنىپ، تۇرمەگە تاعى تۇسەمىز بە دەپ الاڭدايدى ەكەن. ء«ار ادامدا ىشكى تىرەك بولادى. ول جاستىق شاقتا قالىپتاسادى. جازاسىن وتەپ جاتقانداردا وسى ىشكى تىرەك قالىپتاسپاعان. مەن ولارعا سونداي ىشكى تىرەك تاۋىپ بەرۋگە تىرىستىم» دەيدى گ.مۋرادۋللاەۆا.
الماتى قالاسى قاج دەپارتامەنتى جوبانىڭ ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ باستى سەرىكتەسى بولدى. وسى دەپارتامەنتتىڭ پروباتسيا قىزمەتىنىڭ باسشىسى، ادىلەت مايورى ميرلان اقساقالوۆ جوبانىڭ ومىرشەڭدىگىنە نازار اۋدارىپ، جوبا كەلەسى جىلى دا جالعاسسا ەكەن دەپ نيەت ءبىلدىردى. سونىمەن قاتار ول مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «زاڭ جانە ءتارتىپ» قاعيداتىنا توقتالدى. «قوعام جاقسى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن ءبىرىنشى كەزەكتە زاڭ ۇستەمدىك ەتۋ كەرەك. سوسىن زاڭنىڭ ۇستەمدىگىن، ياعني ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتەتىن قۇزىرلى مەكەمەلەر ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋى ءتيىس» دەپ اتاپ ءوتتى ادىلەت مايورى.
ال قۇقىقتانۋشى قالبۋبي جانبوتاەۆانىڭ سوزىنشە سوتتالعاندارعا قۇقىقتىق كومەك كورسەتۋ ۇزاق پروتسەستى قامتيدى ەكەن. «ارىز، وتىنىشتەرمەن قاتار جابىرلەنۋشى، ايىپتاۋشى تاراپتاردىڭ حاتتارىن جيناپ، سوتقا جىبەرەمىز. سوت ولاردىڭ كەيبىرىن قاناعاتتاندىرادى، كەيبىرىن قاناعانتتاندىرمايدى. كەرەك دەسەڭىڭ نە ءۇشىن قاناعاتتاندىرماعانىنا تۇسىنىكتەمە دە بەرمەيدى. سول سەبەپتى قۇجاتتاردى جيناپ التى ايدان كەيىن سوتقا قايتادان ارىز-ءوتىنىش وتكىزۋگە ءماجبۇرمىز» دەگەن قۇقىقتانۋشى، پروباتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ جۇمىستارىنا دا ءمان بەرىپ، ولاردىڭ ەڭبەكاقىلارى از ەكەنىن تىلگە تيەك ەتتى. تۇرمەدەن شىققانداردىڭ ىسىمەن اينالىساتىن مامانداردىڭ ايلىعى جوعارى بولۋ كەرەكتىگىن ايتى.
«كازمونتاج» جشس باس ينجەنەرى ۇلان مەكەباەۆ جوباعا بەلسەندى قاتىسقان جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ ءبىرى. ول باس بوستاندىعىنان ايىرۋ ورىندارىنان شىققان ادامدارمەن تىكەلەي اڭگىمەلەسۋ جۇرگىزگەن مامان. «بىزگە ەلەكتر سىمىن تارتۋشى، مونتاج جاساۋشى ماماندار كەرەك. ايلىق 300 مىڭ تەڭگەدەن باستالادى. تۇرمەدەن شىققان بىرنەشە ازاماتتى جۇمىسقا شاقىردىم. بىراق ولار جۇمىستى كوپسىنىپ، ايلىقتى ازسىندى» دەدى جۇمىس ۇسىنۋشى كومپانيانىڭ وكىلى.
دوڭگەلەك ۇستەل سوڭىندا ءسوز العان قۇقىقتانۋشى باقىت اقىشەۆ جوبانىڭ ماڭىزىنا توقتالدى. «بۇل وڭاي جوبا ەمەس. تۇرمەدەن شىققاندار بىلاي تۇرسىن ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەندەرگە جۇمىس تاۋىپ بەرۋ قيىن قازىر. ءار جۇمىس بەرۋشىنىڭ الدىنا بارىپ، كەزدەسۋگە شاقىرۋ دا ەنەرگيانى تالىپ ەتەدى. مەن ءوزىم ءبىراز جىل قۇقىق قورعاۋ سالاسىندا ىستەگەن اداممىن. ءبىزدىڭ كەزىمىزدە ءىستى بولعاندارمەن جۇمىس جۇرگىزۋ ۋچاسكەلىك پوليتسيالارعا تاپسىرىلاتىن. قازىر ولار ءۇشىن پروباتسيا قىزمەتى اشىلىپ، پوليتسەيلەرگە تۇسەتىن جۇكتەمەلەر جەڭىلدەدى» دەپ قورىتىندىلادى ول.
