Qazirgi zaman bizden kún saıyn ózgerip otyratyn jańa tendenııalardy talap etedi. Qazir memleket damýyna múmkindik beretin basty shart - quqyqtyq turǵydan saýatty memleket qurý. Sebebi ol quqyqtar men bostandyqtardy saqtaýdyń kepili ǵana emes, eldiń ınvestıııalyq turǵyda jetilýiniń negizgi ólshemi bolyp tabylady. Alaıda, bul proesti halyqtyń quqyqtyq mádenıetin qalyptastyrmaı júzege asyrý múmkin emes.
Halyqtyń quqyqtyq bilimin arttyrý - azamattyq qoǵamdy qalyptastyrýdyń mańyzdy qadamy. Biraq bul másele bizdiń memleket úshin nege ózekti? Konstıtýııaǵa sáıkes, Qazaqstan Respýblıkasy ózin quqyqtyq memleket retinde ornyqtyrady jáne qoǵamda da quqyqtyq sanany qalyptastyrady. Azamattar memlekettik organdar, zańdy nemese jeke tulǵalar ózderine zańdarda kórsetilgen tolyq jaǵdaılarda ǵana áreket ete alatynyn túsinýge tıis.
Quqyqtyq mádenıet - bul qurylymy kóp qyrly jáne kúrdeli qubylys. Quqyqtar men zańdardy bilip, olardy naqty ómir jaǵdaıynda qoldanbasaq, zań men quqyq óz mańyzyn tolyqtaı joıady. Al ony iske asyrý úshin halyqtyń quqyqtyq sanasy men mádenıetin qalyptastyrý jáne arttyrý boıynsha júıeli jáne maqsatty jumys qajet. Bul kúrdeli jáne uzaq proess ekenin naqty túsiný kerek. Qazaqstanda quqyqtyq óristiń qalyptasýynyń tereń tarıhı tamyry bar. Táýke hannyń "Jeti jarǵysy", “Esim hannyń eski joly” men “Qasym hannyń qasqa joly” zań jınaqtary sonyń jarqyn mysaly bolyp tabylady. Tipti sol bir zulmat zamanda da bizdiń ata-babalarymyz qazaq qoǵamynyń keleńsizdikterin rettegen Azamattyq quqyq normalarynyń róli men mańyzdylyǵyn jaqsy túsindi.
Quqyqtyq mádenıettegi arnaıy deńgeı quqyq, quqyqtaný, qoǵamdyq tártipti qorǵaý júıesi sııaqty qubylystarmen qarastyrylady. Quqyqtyq mádenıettiń birneshe elementteri bar:
- - jeke tulǵanyń quqyqtyq sanasy;
- - -qoǵamdaǵy quqyqtyq qatynastar;
- -zańdylyq pen tártip;
- -zań shyǵarý,
- - memleket pen quqyq salasyndaǵy basqa da qyzmet túrleri.
Ártúrli máselelerdi sheshý úshin nemese olardyń aldyn alý úshin aldymen azamattar óz quqyǵyn joǵary deńgeıde bilýi, qorǵaı alýy qajet. Olardyń aýqymy óte alýan túrli, bul otbasylyq qatynastar, jeke menshik quqyǵyn qorǵaý, ómir men densaýlyq qaýipsizdigi, bilim berý jáne áleýmettik qaýipsizdik bolýy múmkin. Qazaqstandyq qoǵam azamattyń erkin damýyna tolyqtaı múmkindik beredi. Adamnyń qabiletterin damytý men paıdalaný jeke azamat úshin ǵana emes, búkil qoǵam úshin paıdaly bolary anyq. Qarapaıym tilmen aıtqanda, ár azamat óziniń quqyqtaryn ǵana emes, mindetterin de bilýi kerek. Sonymen qatar, ár azamat óz múddelerin qorǵaý ǵana emes, sonymen qatar basqa adamnyń quqyqtaryn, bostandyǵyn qurmetteý óte mańyzdy. Árıne, eldegi barlyq qoldanystaǵy zańdardy bilý múmkin emes, biraq onyń negizgi erejeleriniń jalpy mazmunynan habardar bolǵan durys.
Azamattardyń quqyqtyq mádenıeti - bul ár adamǵa belgili bir quqyqtar men mindetterdiń júktelýi, qoǵam jáne bılik arasyndaǵy qatynastardyń ereksheligi. Memleket óz qyzmetin demokratııalyq ınstıtýttar men belgilengen proester aıasynda júzege asyrady. Qazirgi ýaqytta adam qyzmetiniń barlyq negizgi salalary zańdy túrde bekitilgen. Tıisinshe, azamattardyń quqyqtyq mádenıetin damytý jáne jetildirý bizdiń elimiz úshin birinshi kezektegi mindet bolyp tabylady. Óıtkeni, eldiń bas qujatyna sáıkes halyqtyń quqyqtyq sanasyn arttyrmasaq, Qazaqstan Respýblıkasy bolyp tabylatyn quqyqtyq memlekettiń mártebesin odan ári nyǵaıtý múmkin emes.
Quqyqtyq mádenıetti qalyptastyrý azamattardyń qoǵamdyq-saıası jáne mádenı ósýine, olardyń áleýmettik jáne quqyqtyq belsendiligin arttyrýǵa yqpal etedi. Basqasha aıtqanda, árbir azamat ózin nemese adamdar tobyn zańdy túrde qorǵaýǵa qol jetkizýi kerek, bul el ishinde de, odan tys jerlerde de naryqtyq qatynastardyń damýyna oń áser etedi. Joǵary quqyqtyq sana degenimiz - tek zańdardyń talaptaryn saqtaý ǵana emes, sonymen qatar basqalardyń quqyq buzýshylyqtaryna beı-jaı qaramaý. Mysaly, eger adam memlekettik nemese jeke múlikke zııan keltirý faktisiniń kezdeısoq kýágeri bolsa, ol bul týraly quzyretti organdarǵa dereý habarlaýy kerek.
Óz tarapynan memleket qazir halyqtyń quqyqtyq mádenıetin arttyrý máselesine úlken kóńil bólip otyr. Túrli quqyqtyq túsindirý jumystary, dóńgelek ústelder, dárister, semınarlar men brıfıngter ótkiziledi. Bul rette ÚEU-men keń aýqymdy ózara is-qımyldar júrip jatyr, buqaralyq aqparat quraldarynyń ókilderi tartylýda. Sonymen qatar, qazir barlyq qajetti aqparatty ınternetten tabýǵa bolady. Azamattardyń quqyqtyq mádenıetin arttyrýdyń negizgi mindeti - qazaqstandyq qoǵamdastyqtyń zańdarǵa oń kózqarasyn qalyptastyrý, óz quqyqtary men mindetterin bilý. Belgilengen normalar sheńberinde olardy kúndelikti ómirde iske asyrý. Aıta ketý kerek, qoǵamnyń quqyqtyq sanasyn arttyrmaı el men qoǵamdy jańǵyrtý proesi júzege aspaıdy .
Jyldar ótken soń, bizdiń elimizdiń azamattary tek zańdy biletin ǵana emes, sonymen qatar sertıfıkattalǵan mamanǵa qarsy tura alatyndaı deńgeıde saýatty bolatynyna kámil senemiz.
