«Adyrna» ulttyq portalynyń kezekti suhbaty Almaty oblysy boıynsha Sottar ákimshisi basshysynyń mindetin atqarýshy E.Aıtjanov myrzamen boldy.
- Almaty oblystyq sotynyń ujymymen qandaı bıik belesterdi baǵyndyrdyńyzdar? Qaı jetistikterińiz erekshe ári mańyzdy bolyp sanalady? Sońǵy bes jylda qandaı oń ózgerister oryn aldy?
- Jeke-dara sottyń qol jetkizgen jetistikterin, jalpy sot júıesinde oryn alǵan oń ózgeristerden bólip-jaryp qarastyrýǵa bolmaıdy.
Sońǵy 5 jylda sot júıesin ıfrlandyrý qarqyny, sottardyń materıaldyq-tehnıkalyq qamtamasyzdandyrylý deńgeıi men kólemi, sottyń qoljetimdiligi pen ashyqtyǵy sapaly jańa deńgeıge kóterildi.
Sot organdarynyń servısteri men qyzmetterine qol jetkizýdiń biryńǵaı terezesi - «Sot kabıneti»; 32 memlekettik organdardyń málimetter bazalarymen ıntegraııalanǵan «Tórelik» júıesi; sotqa kelýshiler úshin jasalǵan «Front ofıstar» jáne «Medıatorlar kabınetiniń» jumysy; «Tatýlasý: sotqa deıin, sotta» jáne «Túngi sot» jobalarynyń jumysy - oń ózgeristerdiń dáleli.
- Qara qyldy qaq jarǵan ádilettiligimen kózge túsip, bılik tarapynan úzdik marapattarǵa ıe bolǵan ardager qyzmetker, sýdıa, advokattar bar ma? Kimderdiń esimin erekshe qurmetpen atap óter edińiz?
- QR Joǵarǵy Soty Tóraǵasynyń, sottardyń qyzmetin qamtamasyz etý Departamenti basshysynyń ókimderimen birqatar sot júıesiń ardagerleri, oblystyq jáne aýdandyq sot sýdıalary men qyzmetkerleriniń «Sot júıesiniń úzdigi» tós belgilerimen marapattalýy, shyn máninde sottyń úılesimdi jumysy - ujymnyń birtutastas mehanızm retinde jumys jasaýynda. Sana ǵumyryn sot tóreligine arnap, el esinde ádildigimen este qalǵan ardagerler - jeterlik. Bólip-jaryp, arasynan úzdigin tańdaý - qatelik. Jumystaryna baǵa berýshi - qoǵam, halyq...
- Karantın rejımi sot proesine kedergi keltirip jatqan joq pa?
- Qazaqstan Respýblıkasy sýdıalarynyń VI sezinde Tuńǵysh Prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń tapsyrmasyna sáıkes «sot tóreligin qashyqtan júzege asyrý» maqsatymen júrgizilgen kóregen reformalarynyń nátıjesinde, búginde, el azamattary buzylǵan quqyqtaryn qashyqtyqtan, qaýipsizdik sharalary saqtala otyryp, tolyqqandy qorǵaý múmkindige ıe.
- Sotqa, zańǵa baılanysty aqparattardyń ashyqtyǵy, qoljetimdiligi qandaı deńgeıde? Halyqpen keri baılanys qanshalyqty jıi ornatylady?
- Jarııalylyq, aqparattyń qoljetimdiligi men ashyqtyǵy - sot tóreligin júzege asyrýdaǵy áleýmettik baqylaý men azamattardyń sot qorǵaýyna kedergisiz qol jetimdiliginiń kórinisi. Búgingi jahandaný zamanynda, qoǵamǵa usynylatyn aqparttyń shynaıy bolýy, bógde kúshterdiń burmalaýynsyz jetkizilýi mańyzdy. Sol sebepti «keri baılanys» ornatýshy - baspasóz qyzmetiniń mańyzy kúnnen-kúnge artýda.
Jalpy barlyq deńgeıdegi sottardyń baspasóz qyzmeti azamattarǵa qajetti aqparatty der jáne jetkilikti dárejede usynady deı kele, jumystaryna oń baǵa berýge turarlyq.
ıfrlarǵa toqtala ketetin bolsaq, pandemııanyń sebebinen ótkiziletin is-sharalar qarqynynyń báseńdegegin eskere kele, 2020 jyly ınternet jelisinde 461 materıal jarııalandy, onyń ishinde 250 astamy sýdıalar men mamandardyń avtorlyǵynda, 115 «dóńgelek ústelder» men onlaın kezdesýler, 114 trenıng, 15 lekııa,7 brıfıng ótkizilip, 33 ashyq esik kúni, 500 astam maqala basylymdarda jaryq kórdi.
Bul ıfrmen kórsetýge bolatyn jumystyń tek bir ǵana bóligi...
- Qos tarap daýly máselelerdi medıaııalyq jolmen sheship, beıbit kelisimge keletin jaǵdaılar jıi kezdese me? Osy jolmen qansha másele óz sheshimin tapty?
- QR Joǵarǵy Sotynyń «Tatýlasý: sotqa deıin, sotta» pılottyq jobasyń negizinde 2020 jyly oblys sottarmen qaralǵan azamattyq ister boıynsha - 1227, ákimshilik quqyq buzýshylyq týraly ister boıynsha - 392, qylmystyq ister boıynsha - 147 medıaııalyq kelisim jasalyp, taraptar ózara kelisimge keldi.
- Qoǵamda keleńsizdikter, ákimshilik quqyq buzýshylyqtar, qylmys oryn almas úshin, olardyń aldyn alý úshin qanshalyqty jıi brıfıngter men dóńgelek ústelder uıymdastyrasyzdar?
- QR Joǵarǵy Sotynyń jyl saıynǵy bekitiletin medıa-josparǵa sáıkes sýdıalar men jaýapty qyzmetkerler kommýnıkaııa ortalyqtary men sot ǵımarattarynyń negizinde - sot júıesi men zańı taqyryptar qozǵalatyn is-sharalar ótkizip qana qoımaı, qoǵamnyń barlyq-derlik aspektilerin qamtıtyn taqyryptaǵy brıfıngter men dóńgelek ústelder ótkizýde.
Atap aıtqanda, 2020 jyly ótkizilgen 115 «dóńgelek ústel» men onlaın kezdesýler, 114 trenıng, 15 lekııa, 7 brıfıng ótkizilip, 33 ashyq esik kúni aıasynda, spıkerler men is-sharany uıymdastyrýshylar usynylǵan árbir múmkindikti paıdalanyp, tyndaýshylardyń quqyq buzýshylyqtarǵa barmaýy maqsatymen úgit nasıhat júrgizdi.
Aldyn alý jumystary tek arnaıy uıymdastyrylǵan is-sharalar barysynda ǵana júrgizilmeı, kúndelikti ómirde oryn alýy tıis...
-Sot júıesindegi sybaılas jemqorlyqqa qarsy qandaı is-qımyldar júrgizilip jatyr?
- Jarııalylyq, ashyqtyq qaǵıdattaryna baǵyttalǵan jumys kúsheıtilýde.
- Sot organdarynyń servısteri men qyzmetteriniń ıfrlandyrylý kólemi ulǵaıtylýda.
- BAQ-pen «keri baılanys» kúsheıtilýde
- Ishki qaýipsizdik qyzmetiniń roli men mańyzdylyǵy artýda.
- 24/7 formatyndaǵy «Senim telefony» jáne «Sall entr» jumys isteýde
- Sýdıalar men sot qyzmetkerleriniń materıaldyq-tehnıkalyq, áleýmettik-ekonomıkalyq turǵyda jetik qamtamasyz etilýde.
- Basqada da ózekti jumystar júrgizilýde.
- Halyqtyń quqyqtyq sanasy men mádenıetin qalyptastyryp, quqyqtyq saýattylyǵyn arttyratyn jobalar júzege asyp jatyr ma? Nátıje qandaı?
- Atalǵan baǵytta tek sot salasyn qamtyp, júzege asyrylyp keletin arnaıy jobalar qarastyrylmaǵan. Baıandalǵan maqsatpen jalpyulttyq baǵdarlamalar men tujyrymdamalar qabyldanyp, iske asyrylýda.
- Búgingi tańda oblystyq sot júıesiniń qyzmetine kedergi keltiretin qandaı faktorlar bar? Olardy sheshý joldary qarastyrylyp jatyr ma?
- Kúndelikti jumys barysynda týyndap, sheshimi tez arada tabylatyn máselelerge «kedergi keltiretin faktorlar» degen baǵa berý - artyqshylyq.
Jalpy memleket tarapynan sottardyń qalypty jumys isteýi úshin barlyq jaǵdaılar jasalǵan.
Áńgimelesken: Aıjan Sylanova,
"Adyrna" ulttyq portaly
