Tūtas Qazaq elı köktemnıŋ körkem merekesı, jyl basy Nauryzdy toilaudy bastady. Nauryz merekesı eldık qana emes, halyqaralyq deŋgeidegı mereke. Nauryzdy BŪŪ halyqaralyq mereke retınde de tanyldy. Elımızde meiram 21-ı men 23-ı aralyǧynda üş kün toilanady, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly.
Nauryz meiramy – jer betındegı eŋ köne merekelerdıŋ bırı. Ony bes myŋ jyldan astam uaqyttan berı köktem men tabiǧattyŋ jaŋaru merekesı retınde Ortalyq Aziia halyqtary, keibır derekter boiynşa şyǧys slaviandary toilap keledı.
Ejelgı esep boiynşa būl kün ädette köktemgı kün men tünnıŋ teŋeletın uaqytyna säikes keledı. Sondyqtan qazaqtar nauryz aiyn Nauryz dep ataǧan. Būl künı tabiǧatta jaŋaru bolyp, köktemnıŋ alǧaşqy kün kürkırep, aǧaştarda bürşık jaralyp, jasyl jelekter jainap ösedı dep esepteldı. Aita ketu kerek, Nauryz meiramy köktem men jaŋarudyŋ dınge jatpaityn meiramy retınde Qazaqstannyŋ barlyq halyqtarynyŋ ömırındegı qysty şyǧaryp salumen jäne basqa da köptegen maŋyzdy sättermen ortaq.
Eger būl künı ūldar tuylǧan bolsa, olardy dästürlı türde Nauryzbai nemese Nauryzbek, al qyzdardy jai Nauryz nemese Nauryzgül dep ataǧan. Eger sol künı qar jausa, būl jaqsy belgı sanaldy. Tıptı qazaq aŋyz-äŋgımelerındegı qyz sūludy Nauryzdyŋ aq qarymen salystyrady, öitkenı nauryz aiynda ädette erekşe appaq jūmsaq ülpıldek qar jauady.
Būl halyq arasynda dästürge ainalǧan: Nauryz meiramy keŋ kölemde toilansa, jyl da berekelı bolady. Osydan merekelık ädet-ǧūryptar men atributtardyŋ köptıgı. Köktemgı kün men tünnıŋ teŋeluı qarsaŋynda adamdar üilerın retke keltırıp, qaryzdaryn ötep, janjaldasyp jürgendermen tatulasady. Öitkenı, qarttar aitqandai, Nauryz üilerıne kırgende, barlyq auru men sätsızdıkter olardy ainalyp ötuı kerek.
Mereke qarsaŋynda tünde süt, egın, jauyn-şaşynnyŋ mol boluyn tılep, barlyq ydystarǧa süt, airan, astyq, būlaq suy qūiylyp, Nauryz künı barlyǧy jaqsylyqqa ūmtylǧan. Köŋıl-küi, olar kezdesken kezde bır-bırın qūşaqtap, barlyq qiynşylyqtar men jasandyqtar ötıp ketuı üşın jaqsy tılekterın bıldırdı.
Ejelgı dästür boiynşa Nauryz meiramy kezındegı basty däm – tırşılıktıŋ 7 elementın beineleitın 7 ingredientten tūratyn nauryz-köje. Būl su, et, tūz, mai, ūn, jarma (kürış, jügerı nemese bidai) jäne süt. Halyq nanymynda olar quanyşty, sättılıktı, danalyqty, densaulyqty, bailyqty, jyldamdyqty, ösudı jäne qūdaidyŋ qorǧauyn bıldıredı.
Nauryz meiramy künderı adamdar tuystaryna, dostaryna baruǧa tyrysady, olardy qonaqqa şaqyrady.
Nauryz meiramynyŋ mazmūny dästürlı elementterdı saqtaumen qatar bırtındep keŋeiıp keledı. Nauryz meiramyn toilau qazırgı taŋda türlı ūlttyq oiyn-sauyqtarǧa, baiqaular men körınısterge, sonyŋ ışınde halyq änderı men bilerı oryndalǧan konsertterge toly.
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
