18 ءساۋىر كۇنى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ اقتاۋداعى حالىقارالىق تەڭىز پورتىنا باردى. بۇل – ەل ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزى بار نىسان. سەبەبى كاسپي جاعاسىنداعى بۇل پورت قازاقستاننىڭ ترانزيتتىك الەۋەتىن ايقىندايتىن باستى قاقپالاردىڭ ءبىرى سانالادى.
بۇگىندە مۇندا تاۋلىك بويى جۇك تيەپ، تۇسىرەتىن زاماناۋي كوپماقساتتى تەرمينال جۇمىس ىستەپ تۇر. پورت ءبىر ۋاقىتتا شىعىس–باتىس جانە سولتۇستىك–وڭتۇستىك باعىتتارى بويىنشا ءتۇرلى كولىك اعىندارىن قابىلداي الادى. ياعني، قازاقستاندى الەمدىك ساۋدا جولدارىنىڭ ماڭىزدى تورابىمەن بايلانىستىرىپ وتىر.
ساپار بارىسىندا پرەزيدەنتكە ماڭعىستاۋ وبلىسىنداعى كولىك جانە لوگيستيكا ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ جوسپارلارى تانىستىرىلدى. كولىك ءمينيسترى مارات قاراباەۆتىڭ ايتۋىنشا، وڭىردە جالپى قۇنى 1,9 تريلليون تەڭگەگە باعالانعان 24 ينفراقۇرىلىمدىق جوبا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر.
تەك ءبىر عانا دەرەك: بىلتىر ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك دالىزىمەن جۇك تاسىمالى 62 پايىزعا ءوسىپ، 4,5 ميلليون تونناعا جەتكەن. بۇل باعىتپەن 358 كونتەينەرلىك پويىز جانە 27 مىڭ اۆتوكولىك وتكەن. ال ەكسپورت كولەمى 3,2 ميلليون توننا بولعان. جوسپار بويىنشا 2028 جىلعا قاراي بۇل كورسەتكىش 10 ميلليون تونناعا دەيىن ۇلعايادى.
اقتاۋدا سالىنىپ جاتقان جاڭا كونتەينەرلىك حاب پورتتىڭ جۇك وتكىزۋ مۇمكىندىگىن جىلىنا 240 مىڭ جفە-گە دەيىن ارتتىرماق.
قازاقستاندىق ساياساتتانۋشى نۇربولات نىشانبايدىڭ ايتۋىنشا، جىل وتكەن سايىن اقتاۋ قالاسىنىڭ ستاتۋسى مەن لوگيستيكالىق ىقپالى ارتىپ كەلە جاتقانى قۋانتادى. سەبەبى بۇل – قازاقستان جانە ازيا ەلدەرى ءۇشىن وتە ماڭىزدى.
«ءبىز مويىنداۋىمىز كەرەك، سوڭعى جىلدارى اقتاۋ قالاسىنىڭ ستاتۋسى مەن لوگيستيكالىق ىقپالى ارتىپ كەلەدى. وعان بىرنەشە سەبەپ بار. ءبىرىنشى سەبەپ – قىتايدىڭ «جاڭا جىبەك جولى» جوباسىن جاڭعىرتۋ ارقىلى قازاقستان تاراپىنان «نۇرلى جول» جوباسىنىڭ جالعاسى رەتىندە ورتا ءدالىز، ياعني ترانسكاسپي باعىتىنا باسىمدىق بەرىلۋى. بۇل مەنىڭ ويىمشا تەك باتىس قازاقستان وڭىرىنە عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ماڭعىستاۋ وبلىسىنا، اقتاۋعا دا جاڭا سەرپىن بەرىپ وتىر. بۇرىن تەك مۇناي كوزى رەتىندە قاراستىرىلىپ كەلگەن ءوڭىر ەندى لوگيستيكالىق الەۋەتىمەن دە العا شىعىپ جاتىر.
بۇل تەك قازاقستان ءۇشىن عانا ەمەس، تۇتاس ايماق ءۇشىن ماڭىزدى. اسىرەسە باتىس ەۋروپا – باتىس قىتاي ءدالىزى اياسىندا قىتايدان كەلەتىن تاۋارلاردى جىلدام، ءتيىمدى ءارى قاۋىپسىز تۇردە ەۋروپاعا تاسىمالداۋدا پورتتىڭ ءرولى ەرەكشە.
بيىل تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمى تاراپىنان اقتاۋدىڭ مادەني استانا رەتىندە جاريالانۋى دا قالاعا جاڭا ءبىر بەينە، جاڭا تىنىس بەرىپ وتىر. ەندى اقتاۋ — تەك شيكىزات ەكسپورتتايتىن ايماق ەمەس، سونىمەن قاتار ەۋروپا مەن ازيانى بايلانىستىراتىن، كاسپي ارقىلى ازەربايجانعا، ودان ءارى تۇركياعا تەڭىزبەن جۇك جونەلتەتىن ستراتەگيالىق نۇكتەگە اينالىپ كەلەدى. مۇنى پرەزيدەنت وتكەن جىلى ازەربايجانعا ساپارى كەزىندە دە اتاپ ءوتتى. باسقا دا حالىقارالىق كەزدەسۋلەردە بۇل جوبانىڭ ماڭىزدىلىعىن ايتىپ ءجۇر.
مەنىڭ ويىمشا، وسى جولعى ساپار — بۇعان دەيىنگى ايتىلىپ جۇرگەن جوبالاردىڭ العاشقى ناقتى جۇزەگە اسۋ قادامى. پرەزيدەنت پەن كولىك ءمينيسترى اتاپ وتكەن 2 تريلليون تەڭگەگە جۋىق لوگيستيكالىق اينالىم الداعى ۋاقىتتا تەك ارتا تۇسەدى.
سەبەبى سوڭعى جىلدارى رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى سوعىس سالدارىنان گەوساياسي تۇراقسىزدىق كۇشەيدى. بۇرىن وسى ەلدەر ارقىلى ەۋروپاعا جونەلتىلىپ كەلگەن تاۋارلار قازىر بالامالى جولداردى ىزدەپ جاتىر. سول بالاما باعىتتاردىڭ ءبىرى — ورتا ءدالىز.
وسى ايدىڭ باسىندا سامارقاندتا وتكەن ەۋروپالىق وداق پەن ورتالىق ازيا سامميتىندە دە كاسپي تەڭىزىنىڭ لوگيستيكالىق الەۋەتىنە ۇلكەن ءمان بەرىلدى. سەبەبى ەۋروپا ءۇشىن بۇل ءدالىز — ورتالىق ازيادان، سونىڭ ىشىندە قازاقستان مەن تۇرىكمەنستاننان تىكەلەي، قاۋىپسىز ءارى جىلدام جۇك تاسىمالداۋدىڭ توتە جولى.
سوندىقتان مەنىڭ ويىمشا، اقتاۋ پورتى — قازاقستاننىڭ بولاشاعى ءۇشىن ماڭىزدى ستراتەگيالىق نۇكتە. سەبەبى بىزدە تەڭىز پورتى تەك وسى وڭىردە عانا بار. وسى الەۋەتتى ءتيىمدى پايدالانۋ ارقىلى قازاقستان بولاشاقتا ەۋروپا مەن ازيانى بايلانىستىراتىن ورتالىق ازياداعى ماڭىزدى كولىك-لوگيستيكالىق كوپىرگە اينالا الادى»، - دەيدى ساياساتتانۋشى.
گۇلميرا سىزدىققىزى