18 säuır künı Prezident Qasym-Jomart Toqaev Aqtaudaǧy halyqaralyq teŋız portyna bardy. Būl – el üşın strategiialyq maŋyzy bar nysan. Sebebı Kaspii jaǧasyndaǧy būl port Qazaqstannyŋ tranzittık äleuetın aiqyndaityn basty qaqpalardyŋ bırı sanalady.
Bügınde mūnda täulık boiy jük tiep, tüsıretın zamanaui köpmaqsatty terminal jūmys ıstep tūr. Port bır uaqytta Şyǧys–Batys jäne Soltüstık–Oŋtüstık baǧyttary boiynşa türlı kölık aǧyndaryn qabyldai alady. Iаǧni, Qazaqstandy älemdık sauda joldarynyŋ maŋyzdy torabymen bailanystyryp otyr.
Sapar barysynda Prezidentke Maŋǧystau oblysyndaǧy kölık jäne logistika infraqūrylymyn damytu josparlary tanystyryldy. Kölık ministrı Marat Qarabaevtyŋ aituynşa, öŋırde jalpy qūny 1,9 trillion teŋgege baǧalanǧan 24 infraqūrylymdyq joba jüzege asyrylyp jatyr. Tek bır ǧana derek: byltyr Transkaspii halyqaralyq kölık dälızımen jük tasymaly 62 paiyzǧa ösıp, 4,5 million tonnaǧa jetken. Būl baǧytpen 358 konteinerlık poiyz jäne 27 myŋ avtokölık ötken. Al eksport kölemı 3,2 million tonna bolǧan. Jospar boiynşa 2028 jylǧa qarai būl körsetkış 10 million tonnaǧa deiın ūlǧaiady.
Aqtauda salynyp jatqan jaŋa konteinerlık hab porttyŋ jük ötkızu mümkındıgın jylyna 240 myŋ JFE-ge deiın arttyrmaq.
Qazaqstandyq saiasattanuşy Nūrbolat Nyşanbaidyŋ aituynşa, jyl ötken saiyn Aqtau qalasynyŋ statusy men logistikalyq yqpaly artyp kele jatqany quantady. Sebebı būl – Qazaqstan jäne Aziia elderı üşın öte maŋyzdy.
«Bız moiyndauymyz kerek, soŋǧy jyldary Aqtau qalasynyŋ statusy men logistikalyq yqpaly artyp keledı. Oǧan bırneşe sebep bar. Bırınşı sebep – Qytaidyŋ «Jaŋa Jıbek joly» jobasyn jaŋǧyrtu arqyly Qazaqstan tarapynan «Nūrly jol» jobasynyŋ jalǧasy retınde Orta dälız, iaǧni Transkaspii baǧytyna basymdyq berıluı. Būl menıŋ oiymşa tek Batys Qazaqstan öŋırıne ǧana emes, sonymen qatar Maŋǧystau oblysyna, Aqtauǧa da jaŋa serpın berıp otyr. Būryn tek mūnai közı retınde qarastyrylyp kelgen öŋır endı logistikalyq äleuetımen de alǧa şyǧyp jatyr.
Būl tek Qazaqstan üşın ǧana emes, tūtas aimaq üşın maŋyzdy. Äsırese Batys Europa – Batys Qytai dälızı aiasynda Qytaidan keletın tauarlardy jyldam, tiımdı ärı qauıpsız türde Europaǧa tasymaldauda porttyŋ rölı erekşe.
Biyl Türkı memleketterı ūiymy tarapynan Aqtaudyŋ mädeni astana retınde jariialanuy da qalaǧa jaŋa bır beine, jaŋa tynys berıp otyr. Endı Aqtau — tek şikızat eksporttaityn aimaq emes, sonymen qatar Europa men Aziiany bailanystyratyn, Kaspii arqyly Äzerbaijanǧa, odan ärı Türkiiaǧa teŋızben jük jöneltetın strategiialyq nüktege ainalyp keledı. Mūny Prezident ötken jyly Äzerbaijanǧa sapary kezınde de atap öttı. Basqa da halyqaralyq kezdesulerde būl jobanyŋ maŋyzdylyǧyn aityp jür.
Menıŋ oiymşa, osy jolǧy sapar — būǧan deiıngı aitylyp jürgen jobalardyŋ alǧaşqy naqty jüzege asu qadamy. Prezident pen Kölık ministrı atap ötken 2 trillion teŋgege juyq logistikalyq ainalym aldaǧy uaqytta tek arta tüsedı.
Sebebı soŋǧy jyldary Resei men Ukraina arasyndaǧy soǧys saldarynan geosaiasi tūraqsyzdyq küşeidı. Būryn osy elder arqyly Europaǧa jöneltılıp kelgen tauarlar qazır balamaly joldardy ızdep jatyr. Sol balama baǧyttardyŋ bırı — Orta dälız.
Osy aidyŋ basynda Samarqandta ötken Europalyq Odaq pen Ortalyq Aziia sammitınde de Kaspii teŋızınıŋ logistikalyq äleuetıne ülken män berıldı. Sebebı Europa üşın būl dälız — Ortalyq Aziiadan, sonyŋ ışınde Qazaqstan men Türıkmenstannan tıkelei, qauıpsız ärı jyldam jük tasymaldaudyŋ töte joly.
Sondyqtan menıŋ oiymşa, Aqtau porty — Qazaqstannyŋ bolaşaǧy üşın maŋyzdy strategiialyq nükte. Sebebı bızde teŋız porty tek osy öŋırde ǧana bar. Osy äleuettı tiımdı paidalanu arqyly Qazaqstan bolaşaqta Europa men Aziiany bailanystyratyn Ortalyq Aziiadaǧy maŋyzdy kölık-logistikalyq köpırge ainala alady», - deidı saiasattanuşy.
Gülmira Syzdyqqyzy
