وزبەكستاننىڭ جيزاق وبلىسىندا سالىنۋى جوسپارلانىپ وتىرعان تومەن قۋاتتى اتوم ەلەكتر ستانتسياسى وزبەكستاننىڭ مەنشىگىندە بولادى. بۇل تۋرالى يادرولىق ەنەرگەتيكانى دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ (ۋزاتوم) اەس قۇرىلىسى ديرەكتسياسىنىڭ باسشىسى وتابەك امانوۆ مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى.
«ستانتسيا تولىعىمەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەنشىگى بولادى. ستانتسيانى وپەراتور – جەرگىلىكتى كومپانيا باسقارادى، ياعني قازىرگى ۋاقىتتا ديرەكتسياعا وپەراتوردىڭ وكىلەتتىگى بەرىلگەن. ياعني، ونى ءتيىستى وپەراتسيالىق ليتسەنزياسى بار مەملەكەتتىك وپەراتسيالىق كومپانيا باسقارادى»، - دەدى ول.
امانوۆ 15 قازاندا «وزبەكستاندا يادرولىق ەنەرگەتيكانى دامىتۋدىڭ قيىندىقتارى مەن پەرسپەكتيۆالارى» اتتى حالىقارالىق كونفەرەنتسياسى اياسىندا جۋرناليستەرمەن كەزدەسۋدە ايتتى.
امانوۆ شاعىن اتوم ەلەكتر ستانساسىنىڭ قۇرىلىسىنىڭ كەزەڭدەرى تۋرالى:
- قۇرىلىسقا قاجەتتى ينفراقۇرىلىم جاسالىپ، ءتيىستى قۇجاتتارعا قول قويىلاتىن 2024 جىلدىڭ كۇزىنە جۇمىستىڭ باستالۋى جوسپارلانۋدا. باستاپقى كەزەڭدە قۇرىلىسشىلارعا ارنالعان تۇرعىن قالاشىق سالىنادى;
- 2024-2029 جىلدارى ارقايسىسىنىڭ قۋاتى 55 مۆت، ياعني جالپى قۋاتى 330 مۆت بولاتىن التى رەاكتور سالۋ جوسپارلانۋدا. رەاكتورلار اتوم ەنەرگەتيكاسى سالاسىنداعى قاۋىپسىزدىك تالاپتارى مەن ەرەجەلەرىن ەسكەرە وتىرىپ، ءبىر ۋچاسكەدە ورنالاسادى;
- ءبىرىنشى رەاكتور قۇرىلىس جۇمىستارى باستالعاننان كەيىن 60 ايدان كەيىن 2029 جىلى پايدالانۋعا بەرىلەدى دەپ كۇتىلۋدە. ءاربىر كەلەسى رەاكتور التى اي ارالىقپەن ىسكە قوسىلادى. التى رەاكتورى بار ستانتسيانى تولىق ىسكە قوسۋ 2032-2033 جىلدارعا جوسپارلانعان.
- شاعىن اتوم ەلەكتر ستانتسياسى جوباسىنا قاتىسۋ ءۇشىن شەتەلدىك كومپانيالاردى تارتۋ جوسپارلانۋدا.
«اتوم ەلەكتر ستانتسياسى ەكى ۇلكەن قۇرامداس بولىكتەن تۇرادى - يادرولىق ارال جانە قوسالقى قوندىرعى. ارينە، ءبىز يادرولىق ارالدى ءبىزدىڭ باس مەردىگەر «اتومسترويەكسپورت» (روساتوم) كومپانياسىمەن جۇزەگە اسىرامىز. ال ءبىز قانداي دا ءبىر كومەكشى نىساندى حالىقارالىق كومپانيالار قاتىساتىنداي ەتىپ بىرىكتىرگىمىز كەلەدى، بۇل حالىقارالىق جوبا. ءبىز قازىر نۇسقالاردى زەرتتەپ جاتىرمىز»، — دەدى وتابەك امانوۆ.
جوبانى قارجىلاندىرۋعا قاتىستى شەتەلدىك جانە جەرگىلىكتى بانكتەرمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلۋدە.
«ەۋروپادا، رەسەيدە جانە جەرگىلىكتى بانكتەردە بانكتەر بار. ويتكەنى ينفراقۇرىلىمنىڭ كەيبىر بولىكتەرىن جەرگىلىكتى مەردىگەرلەر سالادى... بانكتەردىڭ ۇسىنىستارى ەكونوميكا مەن قارجى مينيسترلىگىمەن جانە ورتالىق بانكپەن كەلىسىلەتىن بولادى»، - دەپ ءتۇسىندىردى باسقارما باسشىسى.
جوبانىڭ قۇنى ءالى جاريالانعان جوق.
شاعىن اتوم ەلەكتر ستانتسياسىنىڭ يادرولىق وتىنى رەسەيدە بايىتىلاتىن وزبەك ۋرانى ارقىلى وندىرىلەدى.
«19% نەمەسە 20% دەيىن بايىتىلعان ۋران وكسيدى-235 پايدالانىلادى. بۇل جانارماي سىرتتان اكەلىنەتىن بولادى، بىراق ءبىر تارماق بار. ول جەرگىلىكتى وزبەك ۋرانىنان جەتكىزىلەتىن شيكىزاتتى پايدالانۋ ارقىلى وندىرىلمەك. ياعني، وزبەك ۋرانى ەكسپورتتالادى، ول دايىندالادى، جانار-جاعارماي وندىرىلەدى، سودان كەيىن ونى قايتارادى. بۇل جەرگىلىكتى ۋران بولعاندىقتان، جانارماي قۇنى الدەقايدا ارزان بولادى دەپ سەنەمىز»، - دەدى امانوۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، پايدالانىلعان يادرولىق وتىن رەسەيگە ەكسپورتتالادى، وندا ول قايتا وڭدەلەدى، ال كەيبىر كومپونەنتتەرى وزبەكستانعا قايتارىلادى.
اتوم ەلەكتر ستانتسياسىندا وندىرىلگەن ەلەكتر ەنەرگياسىن ساتىپ الىپ، ونى «ۇلتتىق ەلەكتر جەلىلەرى» ارقىلى تۇتىنۋشىلارعا جەتكىزۋدى «ۋزەنەرگوسوتيش» سەرىكتەستىگى جۇزەگە اسىرماق.
تومەن قۋاتى اتوس ستانساسى جيزاق وبلىسىنىڭ فاريش اۋدانىنداعى تۇزقان كولىنىڭ ماڭىندا سالىنادى دەپ جوسپارلانۋدا. وزبەكستان بيلىگى ەلدىڭ باسقا ايماقتارىندا شاعىن اتوم ەلەكتر ستانتسيالارىن سالۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدا.
«ۋزاتوم» اگەنتتىگىنىڭ ديرەكتورى ازيم احمەدحادجاەۆتىڭ ايتۋىنشا، قازىردىڭ وزىندە اتوم ەلەكتر ستانتسيالارىن سالۋعا بولاتىن 14 ىقتيمال ۋچاسكەگە الدىن الا باعالاۋ جۇرگىزىلگەن.
27 مامىر كۇنى تاشكەنتتە رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ مەملەكەتتىك ساپارى بارىسىندا «روساتوم» كومپانياسىمەن شاعىن اتوم ەلەكتر ستانساسىن جوبالاۋ، جەتكىزۋ جانە سالۋ بويىنشا كەلىسىمشارت جاسالدى. وسىعان بايلانىستى تاراپتار وزبەكستاندا اتوم ەلەكتر ستانتسياسىن سالۋ جوباسى بويىنشا ىنتىماقتاستىق تۋرالى 2018 جىلعى 7 قىركۇيەكتە بەكىتىلگەن ەكى مەملەكەتتىڭ ۇكىمەتتەرى اراسىنداعى كەلىسىمگە وزگەرىستەر ەنگىزۋ تۋرالى حاتتاماعا قول قويدى.
وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيەەۆ شاعىن اتوم ەلەكتر ستانساسىن سالۋ جوباسىن ماڭىزدى دەپ اتادى.
«الەمدەگى جەتەكشى ەلدەردىڭ بارلىعى دەرلىك يادرولىق ەنەرگەتيكا ارقىلى وزدەرىنىڭ ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگى مەن تۇراقتى دامۋىن قامتاماسىز ەتەدى. وزىندىك ۋراننىڭ ۇلكەن قورى بار جانە ونى ءۇشىنشى ەلدەرگە ەكسپورتتايتىندىقتان، وزبەكستان دامۋىنىڭ جاڭا كەزەڭىنە ءوتۋ پەرسپەكتيۆالارى تۋرالى ويلاساق، بۇل جوبا ءبىز ءۇشىن وتە ماڭىزدى»، - دەدى ميرزيوەۆ.
