Ózbekstannyń Jızaq oblysynda salynýy josparlanyp otyrǵan tómen qýatty atom elektr stanııasy Ózbekstannyń menshiginde bolady. Bul týraly Iadrolyq energetıkany damytý agenttiginiń (Ýzatom) AES qurylysy dırekııasynyń basshysy Otabek Amanov málimdedi, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly.
«Stanııa tolyǵymen Ózbekstan Respýblıkasynyń menshigi bolady. Stanııany operator – jergilikti kompanııa basqarady, ıaǵnı qazirgi ýaqytta dırekııaǵa operatordyń ókilettigi berilgen. Iaǵnı, ony tıisti operaııalyq lıenzııasy bar memlekettik operaııalyq kompanııa basqarady», - dedi ol.
Amanov 15 qazanda «Ózbekstanda ıadrolyq energetıkany damytýdyń qıyndyqtary men perspektıvalary» atty halyqaralyq konferenııasy aıasynda jýrnalıstermen kezdesýde aıtty.
Amanov shaǵyn atom elektr stansasynyń qurylysynyń kezeńderi týraly:
- qurylysqa qajetti ınfraqurylym jasalyp, tıisti qujattarǵa qol qoıylatyn 2024 jyldyń kúzine jumystyń bastalýy josparlanýda. Bastapqy kezeńde qurylysshylarǵa arnalǵan turǵyn qalashyq salynady;
- 2024-2029 jyldary árqaısysynyń qýaty 55 MVt, ıaǵnı jalpy qýaty 330 MVt bolatyn alty reaktor salý josparlanýda. Reaktorlar atom energetıkasy salasyndaǵy qaýipsizdik talaptary men erejelerin eskere otyryp, bir ýchaskede ornalasady;
- Birinshi reaktor qurylys jumystary bastalǵannan keıin 60 aıdan keıin 2029 jyly paıdalanýǵa beriledi dep kútilýde. Árbir kelesi reaktor alty aı aralyqpen iske qosylady. Alty reaktory bar stanııany tolyq iske qosý 2032-2033 jyldarǵa josparlanǵan.
- Shaǵyn atom elektr stanııasy jobasyna qatysý úshin sheteldik kompanııalardy tartý josparlanýda.
«Atom elektr stanııasy eki úlken quramdas bólikten turady - ıadrolyq aral jáne qosalqy qondyrǵy. Árıne, biz ıadrolyq araldy bizdiń bas merdiger «Atomstroıeksport» (Rosatom) kompanııasymen júzege asyramyz. Al biz qandaı da bir kómekshi nysandy halyqaralyq kompanııalar qatysatyndaı etip biriktirgimiz keledi, bul halyqaralyq joba. Biz qazir nusqalardy zerttep jatyrmyz», — dedi Otabek Amanov.
Jobany qarjylandyrýǵa qatysty sheteldik jáne jergilikti banktermen kelissózder júrgizilýde.
«Eýropada, Reseıde jáne jergilikti bankterde bankter bar. Óıtkeni ınfraqurylymnyń keıbir bólikterin jergilikti merdigerler salady... Bankterdiń usynystary Ekonomıka men Qarjy mınıstrligimen jáne Ortalyq bankpen kelisiletin bolady», - dep túsindirdi basqarma basshysy.
Jobanyń quny áli jarııalanǵan joq.
Shaǵyn atom elektr stanııasynyń ıadrolyq otyny Reseıde baıytylatyn ózbek ýrany arqyly óndiriledi.
«19% nemese 20% deıin baıytylǵan ýran oksıdi-235 paıdalanylady. Bul janarmaı syrttan ákelinetin bolady, biraq bir tarmaq bar. Ol jergilikti ózbek ýranynan jetkiziletin shıkizatty paıdalaný arqyly óndirilmek. Iaǵnı, ózbek ýrany eksporttalady, ol daıyndalady, janar-jaǵarmaı óndiriledi, sodan keıin ony qaıtarady. Bul jergilikti ýran bolǵandyqtan, janarmaı quny áldeqaıda arzan bolady dep senemiz», - dedi Amanov.
Onyń aıtýynsha, paıdalanylǵan ıadrolyq otyn Reseıge eksporttalady, onda ol qaıta óńdeledi, al keıbir komponentteri Ózbekstanǵa qaıtarylady.
Atom elektr stanııasynda óndirilgen elektr energııasyn satyp alyp, ony «Ulttyq elektr jelileri» arqyly tutynýshylarǵa jetkizýdi «Ýzenergosotısh» seriktestigi júzege asyrmaq.
Tómen qýaty atos stansasy Jızaq oblysynyń Farısh aýdanyndaǵy Tuzqan kóliniń mańynda salynady dep josparlanýda. Ózbekstan bıligi eldiń basqa aımaqtarynda shaǵyn atom elektr stanııalaryn salý múmkindigin qarastyrýda.
«Ýzatom» agenttiginiń dırektory Azım Ahmedhadjaevtyń aıtýynsha, qazirdiń ózinde atom elektr stanııalaryn salýǵa bolatyn 14 yqtımal ýchaskege aldyn ala baǵalaý júrgizilgen.
27 mamyr kúni Tashkentte Reseı prezıdenti Vladımır Pýtınniń memlekettik sapary barysynda «Rosatom» kompanııasymen shaǵyn atom elektr stansasyn jobalaý, jetkizý jáne salý boıynsha kelisimshart jasaldy. Osyǵan baılanysty taraptar Ózbekstanda atom elektr stanııasyn salý jobasy boıynsha yntymaqtastyq týraly 2018 jylǵy 7 qyrkúıekte bekitilgen eki memlekettiń úkimetteri arasyndaǵy kelisimge ózgerister engizý týraly hattamaǵa qol qoıdy.
Ózbekstan prezıdenti Shavkat Mırzıeev shaǵyn atom elektr stansasyn salý jobasyn mańyzdy dep atady.
«Álemdegi jetekshi elderdiń barlyǵy derlik ıadrolyq energetıka arqyly ózderiniń energetıkalyq qaýipsizdigi men turaqty damýyn qamtamasyz etedi. Ózindik ýrannyń úlken qory bar jáne ony úshinshi elderge eksporttaıtyndyqtan, Ózbekstan damýynyń jańa kezeńine ótý perspektıvalary týraly oılasaq, bul joba biz úshin óte mańyzdy», - dedi Mırzııoev.
