Өзбекстанның Жизақ облысында салынуы жоспарланып отырған төмен қуатты атом электр станциясы Өзбекстанның меншігінде болады. Бұл туралы Ядролық энергетиканы дамыту агенттігінің (Узатом) АЭС құрылысы дирекциясының басшысы Отабек Аманов мәлімдеді, деп хабарлайды “Адырна” ұлттық порталы.
«Станция толығымен Өзбекстан Республикасының меншігі болады. Станцияны оператор – жергілікті компания басқарады, яғни қазіргі уақытта дирекцияға оператордың өкілеттігі берілген. Яғни, оны тиісті операциялық лицензиясы бар мемлекеттік операциялық компания басқарады», - деді ол.
Аманов 15 қазанда «Өзбекстанда ядролық энергетиканы дамытудың қиындықтары мен перспективалары» атты халықаралық конференциясы аясында журналистермен кездесуде айтты.
Аманов шағын атом электр стансасының құрылысының кезеңдері туралы:
- құрылысқа қажетті инфрақұрылым жасалып, тиісті құжаттарға қол қойылатын 2024 жылдың күзіне жұмыстың басталуы жоспарлануда. Бастапқы кезеңде құрылысшыларға арналған тұрғын қалашық салынады;
- 2024-2029 жылдары әрқайсысының қуаты 55 МВт, яғни жалпы қуаты 330 МВт болатын алты реактор салу жоспарлануда. Реакторлар атом энергетикасы саласындағы қауіпсіздік талаптары мен ережелерін ескере отырып, бір учаскеде орналасады;
- Бірінші реактор құрылыс жұмыстары басталғаннан кейін 60 айдан кейін 2029 жылы пайдалануға беріледі деп күтілуде. Әрбір келесі реактор алты ай аралықпен іске қосылады. Алты реакторы бар станцияны толық іске қосу 2032-2033 жылдарға жоспарланған.
- Шағын атом электр станциясы жобасына қатысу үшін шетелдік компанияларды тарту жоспарлануда.
«Атом электр станциясы екі үлкен құрамдас бөліктен тұрады - ядролық арал және қосалқы қондырғы. Әрине, біз ядролық аралды біздің бас мердігер «Атомстройэкспорт» (Росатом) компаниясымен жүзеге асырамыз. Ал біз қандай да бір көмекші нысанды халықаралық компаниялар қатысатындай етіп біріктіргіміз келеді, бұл халықаралық жоба. Біз қазір нұсқаларды зерттеп жатырмыз», — деді Отабек Аманов.
Жобаны қаржыландыруға қатысты шетелдік және жергілікті банктермен келіссөздер жүргізілуде.
«Еуропада, Ресейде және жергілікті банктерде банктер бар. Өйткені инфрақұрылымның кейбір бөліктерін жергілікті мердігерлер салады... Банктердің ұсыныстары Экономика мен Қаржы министрлігімен және Орталық банкпен келісілетін болады», - деп түсіндірді басқарма басшысы.
Жобаның құны әлі жарияланған жоқ.
Шағын атом электр станциясының ядролық отыны Ресейде байытылатын өзбек ураны арқылы өндіріледі.
«19% немесе 20% дейін байытылған уран оксиді-235 пайдаланылады. Бұл жанармай сырттан әкелінетін болады, бірақ бір тармақ бар. Ол жергілікті өзбек уранынан жеткізілетін шикізатты пайдалану арқылы өндірілмек. Яғни, өзбек ураны экспортталады, ол дайындалады, жанар-жағармай өндіріледі, содан кейін оны қайтарады. Бұл жергілікті уран болғандықтан, жанармай құны әлдеқайда арзан болады деп сенеміз», - деді Аманов.
Оның айтуынша, пайдаланылған ядролық отын Ресейге экспортталады, онда ол қайта өңделеді, ал кейбір компоненттері Өзбекстанға қайтарылады.
Атом электр станциясында өндірілген электр энергиясын сатып алып, оны «Ұлттық электр желілері» арқылы тұтынушыларға жеткізуді «Узэнергосотиш» серіктестігі жүзеге асырмақ.
Төмен қуаты атос стансасы Жизақ облысының Фариш ауданындағы Тұзқан көлінің маңында салынады деп жоспарлануда. Өзбекстан билігі елдің басқа аймақтарында шағын атом электр станцияларын салу мүмкіндігін қарастыруда.
«Узатом» агенттігінің директоры Азим Ахмедхаджаевтың айтуынша, қазірдің өзінде атом электр станцияларын салуға болатын 14 ықтимал учаскеге алдын ала бағалау жүргізілген.
27 мамыр күні Ташкентте Ресей президенті Владимир Путиннің мемлекеттік сапары барысында «Росатом» компаниясымен шағын атом электр стансасын жобалау, жеткізу және салу бойынша келісімшарт жасалды. Осыған байланысты тараптар Өзбекстанда атом электр станциясын салу жобасы бойынша ынтымақтастық туралы 2018 жылғы 7 қыркүйекте бекітілген екі мемлекеттің үкіметтері арасындағы келісімге өзгерістер енгізу туралы хаттамаға қол қойды.
Өзбекстан президенті Шавкат Мирзиеев шағын атом электр стансасын салу жобасын маңызды деп атады.
«Әлемдегі жетекші елдердің барлығы дерлік ядролық энергетика арқылы өздерінің энергетикалық қауіпсіздігі мен тұрақты дамуын қамтамасыз етеді. Өзіндік уранның үлкен қоры бар және оны үшінші елдерге экспорттайтындықтан, Өзбекстан дамуының жаңа кезеңіне өту перспективалары туралы ойласақ, бұл жоба біз үшін өте маңызды», - деді Мирзиёев.
