بۇگىن - سوۆەت كەزىندە ايتىستى ءتىرىلتىپ، سوزدىك قۇراستىرعان ۇكىمەت باسشىسى نۇرتاس وڭداسىنوۆتىڭ تۋعانىنا - 119 جىل تولدى.
نۇرتاس وڭداسىنوۆ - مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، قازاقستان ۇكىمەتىن 13 جىل باسقارعان تۇلعا. ونىڭ ءومىرى دە، قىزمەتتىك جولى دا ناعىز «تار جول، تايعاق كەشۋ» كەزەڭدە ءوتتى.
اق-قارانى انىقتاماي، تالاي قىرشىندى قىناداي قىرىپ كەتكەن 1937 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي بار-جوعى 34 جاستا جوعارى قىزمەتتىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالادى.
ەسىمى قازاقستاننىڭ دامۋ كەزەڭىمەن تىعىز بايلانىستى نۇرتاس وڭداسىنوۆ قازاق ۇلتى ءۇشىن قانداي ەڭبەك ءسىڭىردى؟
قىزىلقۇم ءوڭىرىن سۋلاندىرۋدى ماسەلە قىلىپ كوتەردى. شاردارا سۋ قويماسىن سالۋدى باستادى;
حرۋششەۆتىڭ قازاقستاندا مۇناي ىزدەۋگە تىيىم سالعانىنا قاراماستان، ماڭعىستاۋ مۇنايىن اشتى. ۇلۋتاستى العاش رەت قۇرىلىس ماتەريالى رەتىندە قولدانىسقا ەندىردى.
وڭداسىنوۆتىڭ تىكەلەي بۇيرىعىمەن مويىنتى – شۋ، قانداعاش – ور، اقمولا – پاۆلودار، وسكەمەن – زىريان تەمىر جولدارى سالىندى. جول قۇرىلىسىنا تەك قازاق جىگىتتەرىن عانا قاتىستىرىپ 16 مىڭ ادامدى جۇمىسپەن قامتىعان.
قازاقستان ۇكىمەتىن نۇرتاس وڭداسىنوۆ باسقارعان تۇستا قاراعاندىنىڭ شەتىندەگى كىشكەنتاي سامارقان قالاشىعىندا سوعىستان كەيىنگى جىلدارى جاڭا قۇرىلىستار، ءوندىرىس ورىندارى سالىنىپ قالا كەڭەيە ءتۇستى.
نۇرتاس وڭداسىنو ماسكەۋگە بارىپ، كسرو اۋىر ونەركاسىپ مينيسترىمەن كەزدەسەدى. مينيسترگە سامارقان كەنتىن مەتاللۋرگتەر قالاسى ەتىپ بەكىتۋدى سۇراعان. وسى ساپارىنان كەيىن سامارقان قالاشىعى تەمىرتاۋ بولىپ وزگەرىپتى.
سونداي-اق، ول باتىس ايماقتارعا العاش رەت كوكونىس ەكتىرگەن.
ۇكىمەتتى ون ءۇش جىلداي باسقاردى. وسى تۇستا عىلىم اكادەمياسىنىڭ جەكە شاڭىراق بولىپ اشىلۋىنا تىكەلەي اسەر ەتتى. تەمىرتاۋ مەتاللۋرگيا زاۋىتىنىڭ نەگىزىن قالادى.
ۇلتتىق كونسەرۆاتوريانى اشتى، كسرو حالىق كوميسسارلارى كەڭەسىنىڭ باسشىسى ۆوزنەسەنسكيگە حات جازىپ، قىزدار پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ (جەنپي) اشىلۋىنا مۇرىندىق بولدى.
وڭداسىنوۆتىڭ سوعىس كەزىندە وزبەكستانعا كوشكەلى تۇرعان «موسفيلم» مەن «لەنفيلمدى»، قازاقستانعا الىپ قالعانىنىڭ ارقاسىندا «قازاقفيلمنىڭ» نەگىزى قالانعان.
سونداي-اق، ول ۇمىتىلىپ كەتكەن اقىندار ايتىسىن 1943 جىلى ءتىرىلتتى.
نۇرتاس وڭداسىنوۆ – ارنايى عىلىم دوكتورى، كانديدات دەگەن اتاق-دارەجەسى بولماعانىمەن، زەينەتكەرلىككە شىققاننان كەيىن تاپجىلماي جيىرما بەس جىل «ارابشا-قازاقشا تۇسىندىرمە سوزدىك» پەن «پارسىشا-قازاقشا تۇسىندىرمە سوزدىك» جازىپ، ءبىر عىلىمي ينستيتۋتتىڭ ىستەيتىن جۇمىسىن جالعىز ءوزى اتقارىپ تاستاعان ازامات. ءۇش جاسىنان جەتىمدىكتىڭ تاۋقىمەتىن تارتىپ، اۋىل مولداسىنان حات تانىعان ول تىنباي وقۋ ىزدەپ، بىلىمدىلىگىمەن بيىكتى باعىندىردى. جەتەلەۋسىز جەمىستى ەڭبەك ەتىپ، جەتىستىككە جەتتى.
