اسا كورنەكتى عالىم، ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى سىيلىقتىڭ يەگەرى، قر گۋمانيتارلىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، قازاق كسر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور جانۇزاق تەلعوجا اعايىمىزدىڭ 95 جىلدىق مەرەيتويى الماتى، استانا قالالارىندا – ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە، ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۋنيۆەرسيتەتىندە، ا.بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيۋتىندا اتالىپ ءوتتى; حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى دارحان قىدىرالىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن عالىمنىڭ «قازاق ونوماستيكاسى» اتتى 5 تومدىق ەڭبەگى جارىققا شىقتى. تۇركى اكادەمياسى 22 مامىردا كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرىن ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە وتكىزدى.
بيىل اعايىمىزدىڭ عىلىم جولىنا دا 70 جىل تولىپ وتىر.
قازاق ءتىل بىلىمىندە ونوماستيكا عىلىمىنىڭ نەگىزىن قالاعان عالىمنىڭ ەڭبەك جولى ەرتە باستالعان. 1942 جىلدان، 15 جاسىنان كولحوزدا جۇمىس ىستەپ، تىلداعى ەڭبەك مايدانىنا ارالاسقان. 1944-1947 جىلدارى اۋداندىق مال دايىنداۋ مەكەمەسىندە ەسەپشى، بۋحگالتەر، اعا بۋحگالتەر بولىپ قىزمەت ەتكەن. الايدا ەسەپكە جۇيرىك بوزبالا سوعىس اياقتالعان سوڭ، 1947 جىلى اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنە وقۋعا ءتۇسىپ، 1951 جىلى «قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى» ماماندىعى بويىنشا ءبىتىرىپ شىعادى. ستۋدەنت كەزىنەن-اق العىرلىعىمەن، زەرەكتىگىمەن، كوركەم مىنەزىمەن كوزگە تۇسكەن جىگىتتى پروفەسسور سارسەن امانجولوۆ 2-كۋرسىنان عىلىمعا باۋليدى. ينستيتۋتتى ۇزدىك بىتىرگەن تەلعوجا جانۇزاق اسپيرانتۋراعا قالدىرىلادى. 1952 جىلى ءتىل جانە ادەبيەت ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى ا. ىسقاقوۆتىڭ شاقىرۋىمەن عىلىم اكادەمياسىنا كiشi عىلىمي قىزمەتكەر بولىپ ورنالاسادى. اعايىمىزدىڭ ءوزى «ءومىر بەلەستەرى» اتتى كىتابىندا وسى كەز تۋرالى: «ينستيتۋتتىڭ تەرمينولوگيا بولىمىنە بارىپ، ءبولىم مەڭگەرۋشىسى پروفەسسور م. بالاقاەۆتىڭ الدىندا سويلەسىپ وتىرعاندا: «مەن باس تەرiسi كەلiسكەن، ەتi تiرi ازاماتتاردى جاقسى كورەم. ءوزiڭ اشىق، جايدارى، بولاشاعىڭ بار، ەكi كوزiڭ وتتاي جانىپ تۇر. سەنەن تۇبىندە جاقسى عالىم شىعار دەگەن ءۇمىتىم زور. ىسكە كىرىس. بىزدە ءتىل ءبىلىمىنىڭ تەرميندەرى ءالى كۇنگە قولعا الىنباي ءجۇر. سەن وسى ىسپەن شۇعىلدان. تiل بiلiمi تەرميندەرiن جينا. ءسويتىپ «ورىسشا-قازاقشا تiل بiلiمi تەرميندەرiنiڭ سوزدىگىن» جاسايسىڭ»، – دەپ اقىل-كەڭەس بەردى»، – دەپ ەسكە الادى. سول كەزدەن باستاپ وسى ينستيتۋتتا تابان اۋدارماستان 70 جىل قىزمەت ەتىپ كەلەدى.
تەلعوجا جانۇزاق 1952 جىلدىڭ قازان ايىندا عىلىم اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى – د. قوناەۆپەن كەزدەسەدى. بولاشاق زەرتتەۋشىنىڭ دارىنىن، قابىلەت-قارىمىن تاني بىلگەن د. قوناەۆ ورنىنان تۇرىپ: «ءسالاماتسىز با، جولداس جانۇزاقوۆ؟» – دەپ، ءوزى بۇرىن امانداسقان ەكەن. عالىم اعالارىنىڭ قامقورلىعىن ەشقاشان جادىنان شىعارعان ەمەس. سول سەبەپتى اعايىمىز كىتابىندا: «70 جىلدىق عىلىم جولىنداعى تابىسىم مەن باقىتتى ءومiر جولىم ءۇشىن وسى ينستيتۋت باسشىلارىنا، ينستيتۋت ۇجىمىنا، الدىڭعى تولقىن اعا عالىمدارعا، بiرگە وسكەن ارىپتەستەرىم مەن زامانداستارىما، ۇلاعاتتى ۇستازدارىما بورىشتىمىن»، – دەپ جازىپتى.
پروفەسسور 1953-1954 جىلدارى تاجىريبە جيناۋ ماقساتىمەن لەنينگراد، ماسكەۋ قالالارىنا ىسساپارعا بارعان كەزىن شەكسىز ريزاشىلىقپەن ەسكە الادى. اسىرەسە تانىمال تۇركىتانۋشى عالىم، لەنينگراد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى س.ە.مالوۆپەن كەزدەسكەنىن تەبىرەنىسپەن اڭگىمەلەيدى. ونوماستيكا سالاسى قازاق تiل بiلiمiندە، بۇكىل تۇركىتانۋدا ءالi زەرتتەلمەي جاتقانىن ايتا كەلىپ، س.ە.مالوۆ بولاشاق عالىمعا كانديداتتىق ديسسەرتاتسياسىنىڭ تاقىرىبىن «قازاق تiلiندەگi ەسiمدەر» دەپ الۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسايدى. تاقىرىپتىڭ وتە وزەكتى ءارى كۇردەلى ەكەنىن، جان-جاقتى ءبىلىمدى، ىزدەنىستى قاجەت ەكەنىن، حالىق تiلiنiڭ تاريحى، ازاماتتىق تاريح، ەتنوگرافيا عىلىمدارىمەن تىكەلەي بايلانىستى ەسكەرتكەن عالىم بولاشاق زەرتتەۋشىگە «1) اراب، پارسى تىلدەرiندەگi ماتەريالدى پايدالانۋ ءۇشىن سول تىلدەردە وقىپ، جازا ءبىلۋىڭ كەرەك; 2) ورحون-ەنيسەي جازۋىن ءبiلۋىڭ كەرەك; 3) تاريحي ءارi ەتنوگرافيالىق ەڭبەكتەردi جەتىك مەڭگەرۋiڭ كەرەك»، – دەپ، ءۇش ءتۇرلى شارت قويادى. سول كەزدە تەلعوجا جانۇزاق بايتۇرسىنۇلىنىڭ توتە جازۋىمەن دە، رۋنا جازۋىمەن دە ءوزىنىڭ اتى-ءجونىن جازىپ بەرەدى. بولاشاق زەرتتەۋشىگە كوڭىلى تولعان س.ە.مالوۆ كىتاپتارىن بەرىپ، كۇنبە-كۇن اقىل-كەڭەسىن ايتىپ وتىرعان. سونىمەن قاتار بولاشاق عالىم «سالتىكوۆ-ششەدرين اتىنداعى كىتاپحانادان دا كوپ ماتەريال وقىپ، وي-ءورىسىن كەڭەيتكەن».
تەلعوجا جانۇزاق لەنينگراد قالاسىندا اكادەميك ا.ن. كونونوۆ، پروفەسسور ا.ك. بوروۆكوۆ، سوزدىك سەكتورىنىڭ ماماندارى، ورىس لەكسيكوگرافياسىنىڭ مايتالماندارى – ا.پ. ەۆگەنەۆا، ا.م. بابكين، يۋ.س. سوروكين، س.ل. باجەنوۆا سىندى عالىمدارمەن دە كەزدەسىپ، اقىل-كەڭەسىن تىڭداعان. ماسكەۋگە كەلگەن سوڭ ن.ا. باسكاكوۆ، ا.ك.دميتريەۆ، س.گ. بارحۋداروۆ، س.ي. وجەگوۆتەرمەن كەزدەسەدى. كسرو عا-نىڭ كوررەسپوندەنت مۇشەسى، «ورىس ءتىلى گرامماتيكاسى» وقۋلىعىنىڭ اۆتورى – س.گ. بارحۋداروۆپەن كەزدەسۋىن تەلعوجا جانۇزاق بىلاي دەپ ەسكە الادى: «...س.گ. بارحۋداروۆتىڭ قابىلداۋىندا بولىپ، ۇزاق اڭگىمەلەسىپ وتىرعاندا ۇزىن بويلى، اق شاشتى، اق مۇرتتى، دەنەلi كiسi كەلiپ، وتىرۋعا جايعاسا بەرگەندە س.ي. بارحۋداروۆ ول كىسىگە قاراپ: «پوزناكومتەس، سو منوي رازگوۆاريۆاەت كازاحسكي وجەگوۆ!» دەگەنى. سويتسەم، الگi كەلگەن كiسi – «سلوۆار رۋسسكوگو يازىكا» اتتى بەلگiلi ەڭبەكتىڭ اۆتورى – س.ي. وجەگوۆتىڭ ءوزi ەكەن. قالجىڭ سوزگە ءوزارا كۇلىسىپ، جەلپىنىپ تە قالدىك. قۇداي اۋزىنا سالعان بولار، ستەپان گريگورەۆيچتىڭ سول ءسوزى اينىماستان ارادا 50 جىل وتكەن سوڭ مەنىڭ جالپى رەداكتسياسىن باسقارىپ، ايتارلىقتاي تەر توگىپ، كوپ ەڭبەكتەنۋىمنىڭ ناتيجەسىندە «قازاق ءتىلىنىڭ سوزدىگى» (50 مىڭ ءسوز بەن ءسوز تiركەسi قامتىلعان، 774 بەت) جارىق كوردى. وسى بiر تومدىق «قازاق ءتىلىنىڭ سوزدىگى» تۋرالى حالىق جازۋشىسى م. الىمباەۆ «حالىققا قاجەتتi سوزدىك» اتتى سىني ماقالاسىندا: «...يلاھيمدا «قازاق تiلiنiڭ سوزدiگiنە» جيىرما رەتتەن اسا قايتالانىپ باسىلعان س. وجەگوۆ سوزدiگiنiڭ جولىن بەرسىن. جاڭا سوزدiك جالپى الاشتىڭ، بۇكiل قازاق بالاسىنىڭ قولىنان تۇسپەس قۇرال كiتاپ بولعاي!» – دەپ جازدى.
الەمگە ايگىلى عالىمداردان ءتالىم العان تەلعوجا جانۇزاق 1952-1980 جىلدارى اقتوبە، اتىراۋ، اقمولا، الماتى، جامبىل، جەزقازعان، پاۆلودار، كوكشەتاۋ، تالدىقورعان، شىعىس جانە وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستارىندا ديالەكتولوگيالىق جانە ونوماستيكالىق عىلىمي ەكسپەديتسيالاردىڭ قۇرامىندا بولدى; 1987-1988 جىلدارى فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ا.ءابدىراحمانوۆ، كىشى عىلىمي قىزمەتكەرلەر ا.مەكتەپوۆ، ش.راحيموۆتارعا باسشىلىق ەتىپ، شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ۇلان، تارباعاتاي، زايسان، مارقاكول، كۇرشىم اۋداندارىندا ونوماستيكالىق عىلىمي ەكسپەديتسيادا بولىپ، جەر-سۋ، ەتنونيم، انتروپونيمدەر بويىنشا ماتەريال جيناقتادى; 1956 جىلى «ورىسشا-قازاقشا ءتىل ءبىلىمى تەرميندەرiنiڭ سوزدiگىن» شىعاردى; 1959-1961 جىلدارى قازاق ءتىل بىلىمىندە العاش قۇراستىرىلعان ەكى تومدىق «قازاق ءتىلىنىڭ تۇسىندىرمە سوزدىگىنىڭ» جۇمىسىنا بەلسەنە ات سالىستى; 1964-1968 جىلدارى «اباي ءتىلى سوزدىگىن» قۇراستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى بولدى; 1974-1986 جىلدارى قازاق ءتىل ءبىلىمى تاريحىندا تۇڭعىش رەت قۇراستىرىلعان ون تومدىق «قازاق ءتىلىنىڭ تۇسىندىرمە سوزدىگىنە» اۆتورلارىنىڭ ءبىرى، رەداكتسيالىق القا مۇشەسى رەتىندە قاتىستى; 1999 جىلى «قازاق ءتىلىنىڭ سوزدىگى» اتتى كولەمدى ەڭبەكتىڭ جالپى رەداكتسياسىن باسقاردى. 1989 جىلى مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ جانىنان مەملەكەتتىك ونوماستيكالىق كوميسسيا قۇرۋ ءۇشىن ات سالىسىپ، كەيىن مەملەكەتتىك ونوماستيكا كوميسسياسىنىڭ عالىم حاتشىسى بولىپ قىزمەت ەتتى. 1990 جىلى مەملەكەتتىك ونوماستيكالىق كوميسسيانىڭ ەرەجەسىن جازىپ، اكادەميك ءا. قايدارمەن بىرگە 1991 جىلى قازاق سسر-ىندەگى مەملەكەتتىك جانە اكىمشىلىك-تەرريتوريالىق بىرلىكتەردىڭ اتاۋلارىن رەتتەۋ، ەلدى مەكەندەردىڭ اتتارىن وزگەرتۋ جانە تاريحي، گەوگرافيالىق اتاۋلارىن قالپىنا كەلتىرۋدىڭ تۇجىرىمداماسىن، 1993 جىلى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ۇلتى قازاق ازاماتتاردىڭ اتى-ءجونىن رەتتەۋدىڭ تۇجىرىمداماسىن» جازدى. 1992-1998 جىلدارى الماتى قالالىق اكىمشىلىگىندەگى ونوماستيكالىق كوميسسيانىڭ مۇشەسى; 1995-2002 جىلدارى ا.بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىندا قازاق ونوماستيكاسى بويىنشا عىلىمي-زەرتتەۋ جوبالارىنىڭ جەتەكشىسى; 1998-2008 جىلدارى قازاقستان ۇكىمەتى جانىنداعى مەملەكەتتىك ونوماستيكالىق كوميسسيانىڭ مۇشەسى، «حالىقتار بىرلىگى جانە ۇلتتىق تاريح جىلى» باعدارلاماسىن وتكىزۋ بويىنشا عىلىم اكادەمياسى تاراپىنان قۇرىلعان كوميسسيانىڭ مۇشەسى، 2000-2005 جىلدارى تىلدەردى دامىتۋ، تەرمينولوگيا جانە ونوماستيكا ماسەلەلەرى جونىندەگى ساراپتاما توبىنىڭ مۇشەسى بولدى.
1961 جىلى «قازاق تىلىندەگى كىسى اتتارى» دەگەن تاقىرىپتا كانديداتتىق ديسسەرتاتسيا (كەڭەسشىسى – كسرو عا كوررەسپوندەنت مۇشەسى، كورنەكتى تۇركىتانۋشى س.ە.مالوۆ، جەتەكشىسى – اكادەميك ءى.كەڭەسباەۆ), 1976 جىلى «قازاق ءتىلى ونوماستيكاسىنىڭ نەگىزگى پروبلەمالارى» دەگەن تاقىرىپتا دوكتورلىق ديسسەرتاتسيا قورعادى. 1991 جىلى قازاق تiلi مەن تۇركولوگيانى دامىتۋعا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن «تۇركى تىلدەرىنىڭ پروفەسسورى» دەگەن قۇرمەتتى اتاق بەرiلدi. دوكتورلىق ديسسەرتاتسياسىنا ماسكەۋ، وزبەكستان، ازەربايجان، قىرعىزستان، تۇركىمەنستان، تاتارستان، باشقۇرتستان عالىمدارىنان كەلگەن پiكiرلەردى پروفەسسور تەلعوجا جانۇزاق بويتۇمارىنداي ساقتاپ كەلەدى.
ت. جانۇزاقتىڭ «قازاق ءتىلى ونوماستيكاسىنىڭ نەگiزگi پروبلەمالارى» اتتى دوكتورلىق ديسسەرتاتسياسىنا ءبىرىنشى وپپونەنت بولعان پروفەسسور ا. ىسقاقوۆ: «ديسسەرتاتسيوننايا رابوتا ت.د. دجانۋزاكوۆا سودەرجيت منوگو نوۆىح داننىح كاك پو يستوري يازىكا، تاك پو ەتنوگرافي، يستوريكو-كۋلتۋرنوي جيزني نارودا، تەم سامىم يمەەت بولشوە تەورەتيچەسكوە ي پراكتيچەسكوە زناچەنيە ي يمەەت سلۋجيت پريمەروم دليا ۆىپولنەنيا انالوگيچنوي رابوتى ۆ درۋگيح تيۋركسكيح يازىكاح. ۋۆەرەن، چتو ناۋچنىە ۆىۆودى ي وسنوۆوپولوگايۋششيە پولوجەنيا ت. د. دجانۋزاكوۆا نايدۋت پريمەنەنيا ۆ رازرابوتكە رازليچنىح پروبلەم كازاحسكوي لەكسيكولوگي ي ۆ پراكتيكە پرەپوداۆانيا نا سپەتسفاكۋلتەتاح ۆۋزوۆ رەسپۋبليكي، كاك ەتو پراكتيكۋەتسيا ۆ درۋگيح سويۋزنىح رەسپۋبليكاح»، – دەپ جازسا، اكادەميك ءا. مارعۇلان مەن پروفەسسور ح. ارعىنباەۆ: «سلەدۋەت وتمەتيت، چتو اۆتور ۆ پروتسەسسە رابوتى ناد ديسسەرتاتسيەي ۆسەستوروننە وزناكوميلسيا س سۋششەستۆۋيۋششەي يستوريكو-ەتنوگرافيچەسكوي ليتەراتۋروي كاك درەۆنەي، دورەۆوليۋتسيوننوي، تاك ي سوۆرەمەننوي. پولوجيتەلنوي ستورونوي ديسسەرتاتسي ياۆلياەتسيا ي تو، چتو اۆتور نە وگرانيچيۆاەتسيا اناليزوم ليش كازاحسكيح يمەن، نو پودۆەرگاەت تاكومۋ جە اناليزۋ زايمستۆوۆاننىە يمەنا سوبستۆەننىە، پريۆوديت منوگوچيسلەننىە سراۆنيتەلنىە ماتەريالى يز درۋگيح تيۋركسكيح ي مونگولسكيح، تۋنگۋسسكيح يازىكوۆ. نا ناش ۆزگلياد، يستوريكو-ەتيمولوگيچەسكيە اناليزى ەتنونيموۆ: ارگىن، ۋيسۋن، ابدال، البان، كانلى، دۋلات ي در.، ا تاكجە ۋستانوۆلەنيە اۆتوروم درەۆنەيشيح فورم منوجەستۆەننوگو چيسلا ۆ ەتنونيماح ۆەسما تسەننى ي ۋبەديتەلنى. ترۋد توۆ. دجانۋزاكوۆا ت. د. نەسومنەننو پرەدستاۆلياەت بولشوي ناۋچنىي ينتەرەس كاك دليا فيلولوگوۆ، تاك ي دليا ەتنوگرافوۆ ي يمەەت بولشوە پراكتيچەسكوە ي تەورەتيچەسكوە زناچەنيە. ديسسەرتاتسيوننايا رابوتا سودەرجيت منوگو نوۆىح داننىح كاك پو يستوري يازىكا، تاك وتچاستي ي پو ەتنوگرافي، سوتسيالنو-كۋلتۋرنوي جيزني نارودا. يسسلەدوۆانيە ياۆلياەتسيا نوۆىم ي پەرسپەكتيۆنىم ۆ كازاحسكوي يازىكوزناني»، – دەپ پكىر بىلدىرگەن.
قر ۇعا اكادەميگى ءا.قايدار «ەڭبەگى باردىڭ ونبەگى بار» اتتى ماقالاسىندا تەلعوجا جانۇزاق تۋرالى: «عىلىمعا بەرىلىپ، بار عۇمىرىن تۋعان ءتىلىن زەرتتەۋگە ارناعان عالىمنىڭ قارىمى كەڭ، ورەسى اۋقىمدى. ول قازاق ءتىلىنىڭ ونوماستيكاسى، لەكسيكوگرافيا، تەرمينولوگيا، ورفوگرافيا، ستاتلينگۆيستيكا جانە حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ كونە جانرى – حالىق جۇمباقتارىن جيناۋ، باستىرۋ، زەرتتەۋ جانە اۋدارما ماسەلەلەرiمەن شۇعىلداندى»، – دەپ جازعان-دى. بۇگىندە فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ت.جانۇزاق اعايىمىزدىڭ ورىس ادەبيەتiنiڭ كلاسسيگى – ا. كۋپريننiڭ اڭگiمەلەرiن، بالالار جازۋشىسى – ا. گايدار، ۆ. بيانكيدىڭ شىعارمالارىن قازاق تiلiنە اۋدارعانىن ەكىنىڭ ءبىرى بىلە بەرمەيدى.
عالىم 1959 جىلى «قازاق حالىق جۇمباقتارى» دەگەن كىتاپ شىعارعان. كىتاپتىڭ العى ءسوزىن اكادەميك م. اۋەزوۆ جازىپ: «قازاق جۇمباقتارىنىڭ جيناق بولىپ، ەكiنشi رەت باسپاسوزدە شىعۋى ءبىزدىڭ ادەبيەتiمiز بەن عىلىمىمىزعا قوسىلعان قۇندى قازىنا ەكەنى داۋسىز. ەڭبەكتiڭ وسى باسىلۋىنا لايىقتى قوسىلعان جاڭا جۇمباقتاردى جانە ايتىس جۇمباقتاردى ينستيتۋتتىڭ عىلىمي قىزمەتكەرi جانۇزاقوۆ تەلعوجا ورىندادى»، – دەپ باعا بەرگەن. تەلعوجا جانۇزاق 1964 جىلى جارىق كورگەن «قازاق ادەبيەتى تاريحىنىڭ» «قازاق جۇمباكتارى» اتتى تاراۋىن جازعان، 1968 جىلى پروفەسسور ن.س. سميرنوۆانىڭ تاپسىرۋى بويىنشا «يستوريا كازاحسكوي ليتەراتۋرى» اتتى مونوگرافيانىڭ «كازاحسكيە زاگادكي» تاراۋىن جازعان اۆتورلاردىڭ بiرi.
پروفەسسور تەلعوجا جانۇزاقتىڭ ىزدەنىمپازدىعىنا، قاجىماس قايراتىنا ءتانتى بولعان عالىم، مەملەكەت قايراتكەرى ن. ونداسىنوۆ 1987 جىلى ماسكەۋدەن جولداعان حاتتارىنىڭ بىرىندە: «كوپتەن بەرى كورە الماي، ساعىنعان اسىل ىنىشەك، تەلەكە! ارداقتى حالقىمنىڭ «ءىنىسى باردىڭ تىنىسى بار» دەگەن دانا ءسوزى ەسكە جاڭاشا قايتا ورالدى. حاتىڭىزدان بايقاعانىم، ەرىنبەي كوپ تۆورچەستۆولىق ەڭبەك ەتىپسىز. ول ءۇشiن سiزگە مىڭ دا بiر راحمەت! حالىق الدىندا تولىق جاۋاپكەرشىلىك پەن تياناقتىلىق قىزمەت اتقارۋ بارلىق ادامدا بولا بەرمەيدى. ىزدەنىس، ەڭبەكقورلىق – تەك ناعىز عالىمعا عانا ءتان قاسيەت. قارت اعاڭىزدىڭ شىن تiلەگi وسى قاسيەت سiزگە دايىمى قىدىرداي سەرىك بولسىن» دەپ جازعان ەكەن.
تەلعوجا جانۇزاق قازاق ءتىل بىلىمىندە سونى جول تاۋىپ، ونوماستيكانىڭ ءتۇرلى سالالارى بويىنشا عىلىمي ەڭبەكتەر جازۋمەن قاتار شاكىرت دايارلاۋ ىسىنە دە ەرەكشە ءمان بەردى. عالىمنىڭ جەتەكشىلىگىمەن 6 دوكتورلىق، 15 كانديداتتىق ديسسەرتاتسيا قورعالدى. تەلعوجا جانۇزاق 1979-1984 جىلدارى س.كيروۆ اتىنداعى (قازىرگى ءال-فارابي اتىنداعى) قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە، 1992-1995 جىلدارى اباي اتىنداعى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتە ءدارىس وقىدى. ءار جىلدارى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى، اباي اتىنداعى الماتى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى، ا.بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنداعى فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى عىلىمي دارەجەسىن بەرۋ جونىندەگى مامانداندىرىلعان كەڭەستىڭ مۇشەسى بولدى.
قازاق ءتىل بىلىمىنە، قازاق عىلىمىنا سىڭىرگەن ولشەۋسىز ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسىندە پروفەسسور تەلعوجا جانۇزاق 1984 جىلى ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى بولدى; ون تومدىق «قازاق ءتىلىنىڭ تۇسىندىرمە سوزدىگىن» قۇراستىرۋعا قاتىسقانى، رەداكتسيالىق القاسىندا ەڭبەك ەتكەنى ءۇشىن 1988 جىلى قازاق سسر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى بولدى; 1991 جىلى «تۇركى تىلدەرى» ماماندىعى بويىنشا پروفەسسور عىلىمي اتاعى بەرىلدى; 1995 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى گۋمانيتارلىق عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ تولىق مۇشەسى (اكادەميك) بولىپ سايلاندى; 2000 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ «كورنەكتى عالىمدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك ستيپەندياسىنىڭ» يەگەرى بولدى; 2007 جىلى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ عىلىمىن دامىتۋعا سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن» توسبەلگىسى بەرىلدى; قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ «ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن» ماراپاتىنىڭ يەگەرى بولدى. 2022 جىلى فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور تەلعوجا جانۇزاق عىلىمداعى ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن عالىم قر پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعىمەن «پاراسات» وردەنىمەن ماراپاتتالدى. وردەندى عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى – ساياسات نۇربەك اعايىمىزدىڭ شاڭىراعىنا ارنايى كەلىپ، تابىستادى.
اعايىمىزدىڭ ومىرلىك سەرىگى – ەرعازيەۆا ناريما اپايىمىز – فيلولوگيا عىلىمىنىڭ كانديداتى، پروفەسسور، 100-گە تارتا ەڭبەكتىڭ، ونىڭ ىشىندە 14 عىلىمي-ادىستەمەلىك وقۋ قۇرالى مەن 55 عىلىمي ماقالانىڭ اۆتورى. 1956 جىلى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. 1972 جىلى «فورميروۆانيە ي رازۆيتيە وفيتسيالنو-دەلوۆوي رەچي ۆ كازاحسكوم يازىكە» دەگەن تاقىرىپتا كانديداتتىق ديسسەرتاتسيا قورعاعان. الماتى تەحنولوگيالىق ۋنيۆەرسيتەتiندە 40 جىل ۇستازدىق ەتكەن، كافەدرانى باسقارعان. تەلعوجا اعايىمىزدىڭ «ناريماشقا»، «بالالارىمنىڭ اسىل اناسى»، «جان جارىما»، ت.س.س. ولەڭدەرى اسىل جارىنا ريزاشىلىعىن كورسەتۋمەن قاتار عالىم اعامىزدىڭ جاڭا ءبىر قىرىن تانىتادى. بۇگىندە ۇلدارىن ۇياعا قوندىرىپ، نەمەرە-شوبەر ءسۇيىپ وتىرعان تەلعوجا اعايىمىز بەن ناريما اپايىمىز – تامىرى تەرەڭگە تارتىپ، جاپىراعى جايقالعان بايتەرەك ىسپەتتى. عىلىم جولىندا دا، ءومىر ايدىنىندا دا ءبىر-بىرىنە سەرىك، سۇيەنىش بولىپ جۇرگەن اعايىمىز بەن اپايىمىزعا سۇيسىنە قاراپ، ۇلگى ەتەمىز. اللا دەندەرىڭىزگە ساۋلىق، بويلارىڭىزعا قۋات بەرسىن! تەلعوجا اعايىمىزدىڭ 100 جىلدىق تويىندا توردە وتىرىپ، باتا بەرىپ وتىرۋلارىڭىزدى اللا ءناسىپ ەتسىن!
رىسقۇلوۆ م.، دوكتورانت
جۇباي و.، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى،
ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسور م.ا.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
