تامىزدىڭ 15 - 16 كۇندەرى ەلىمىزدىڭ شىعىس قاقپاسى سانالاتىن زايسان قالاسىندا تاعى ءبىر تاريحي تۇلعا – قاپتاعاي باتىردىڭ 320 جىلدىعىنا وراي اس بەرىلىپ، باسىنا ەسكەرتكىش تاس ورناتىلدى. سونداي-اق، ۇلتتىق سپورت تۇرلەرىنەن الامان بايگە، قازاقى كۇرەس، اقىندار ايتىسى، ارقان تارتۋ سىندى دودالى باسكە ءوتتى.
قاپتاعاي تۇگەلبايۇلى – حان ابىلاي زامانىنداعى «اقتابان شۇبىرىندى، الاساپىران كەزەڭدە» قازاق ءۇشىن جان الىپ جان بەرىسكەن قاس باتىرلارمەن بىرگە جوڭعارعا قارسى جورىق باستاعان ايتۋلى قولباسىلاردىڭ ءبىرى. ون ەكى اتا اباق كەرەي ەلىنىڭ ءبىرى قاراقاس رۋىنا ۇرانى بولعان ءباھادۇر. ول 1700 جىلى تۋىپ 1760 جىلى بۇگىنگى زايسان اۋدانى، زايسان قالاسىنىڭ قاسىنداعى قاراقاس دەگەن جەردە دۇنيە سالعان.
ەلباسىنىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىنداعى «ءتول تاريحىمىزعا، بابالارىمىزدىڭ ءومىر سالتىنا ءبىر ءسات ءۇڭىلىپ كورسەك، شىنايى پراگماتيزمنىڭ تالاي جارقىن ۇلگىلەرىن تابۋعا بولادى.» «ءبىزدىڭ بابالارىمىز عاسىرلار بويى ۇشقان قۇستىڭ قاناتى تالىپ، جۇگىرگەن اڭنىڭ تۇياعى توزاتىن ۇلان-عايىر اۋماقتى عانا قورعاعان جوق. ولار ۇلتتىڭ بولاشاعىن، كەلەر ۇرپاعىن، ءبىزدى قورعادى. سان تاراپتان سۇقتانعان جات جۇرتقا اتامەكەننىڭ قارىس قادامىن دا بەرمەي، ۇرپاعىنا ميراس ەتتى.» «ءبىز جاڭعىرۋ جولىندا بابالاردان ميراس بولىپ، قانىمىزعا سىڭگەن، بۇگىندە تامىرىمىزدا بۇلكىلدەپ جاتقان ىزگى قاسيەتتەردى قايتا تۇلەتۋىمىز كەرەك.» - دەگەن جولداۋىنا وراي بۇگىندە باتىر ۇرپاقتارى سەرىك كوكەنايۇلى، مانات سەرتايۇلى، ۇلان باپايۇلى باستاعان ازاماتتار الىس-جاقىنداعى اعايىن-تۋعاننىڭ باسىن قوستى.
استىڭ العاشقى كۇنى الىس جۋىق شەتەلدەردەن ارىسى گەرمانيا، فرانتسيا، تۇركيا، قىتاي، مونعوليا جانە ەلىمىزدىڭ ءار وڭىرىندە تۇراتىن ۇرپاقتارىن ءسان-سالتاناتپەن كۇىپ الىپ، باتىردىڭ توپىراعىنا زيارات ەتتى. كەش قوناقتارىنا ارناپ اۋدان ورتالىعىندا كونتسەرت قويىلدى. شارانىڭ نەگىزگى باعدارلاماسى ون التىنشى تامىزدا باستالدى. القالى جيىندى اۋەلدە زايسان اۋدانىنىڭ اكىمى سەرىك قاسىمبەكۇلى اقتانوۆ اشىپ «رۋحاني جاڭعىرۋ» اياسىندا ءوتىپ جاتقان شارانىڭ ءمانى مەن ماڭىزىنا توقتالا كەتتى. ەلگە ەلدىڭ قوسىلىپ جاتقانىنا قۋانىشىن ءبىلدىرىپ، الىس-جاقىننان كەلگەن قوناقتارعا ارنايى راحمەتىن ايتتى. استى ۇيىمداستىرۋشىلارعا ارنايى شاپان جاۋىپ، سىي-سياپات كورسەتتى.
اكىمنەن كەيىن ءسوز العان «ەر جانىبەك» حالىقارالىق قوعامدىق قورىنىڭ قۇرىلتايشىسى، ميستىك جازۋشى قويشىبەك مۇباراك قور پرەزيدەنتى تۇركيا جەڭىستىڭ سالەمىن جەتكىزىپ، وسى استى وتكىزىپ جاتقان زايسان حالقىنا، اۋدان اكىمىنە جانە ۇيىمداسترۋشىلارعا العىسىن جەتكىزدى. سونداي-اق، شارانىڭ باسى قاسىندا جۇرگەن بەلگىلى كاسىپكەر سەرىك كوكەنايۇلىنىڭ كەۋدەسىنە باۋىرجان مومىشۇلى اتىنداعى «نامىس» ءتوس بەلگىسىن تاقتى.
بۇدان كەيىن اسقا كەلگەن قۇرمەتتى قوناقتار قۇتتىقتاۋ سوزدەرىن ايتىپ، ەسكەرتكىشتىڭ سالتاناتتى اشىلۋ ءراسىمىن وتكىزدى. شارا اياسىندا ادەبيەتتانۋشى ۇلان باپاي قۇراستىرعان «قاراقاس قاپتاعاي» عىلىمي-تانىمدىق كىتاپتىڭ تۇساۋ كەسىلدى.
ارى قاراي اۋداندىق مادەنيەت باسقارماسى ارنايى كونتسەرتتىك باعدارلاما ۇيىمداستىرسا، بىلەكتى جىگىتتەر ارقان تارتىپ، تۇيە بالۋاندار بوز كىلەمدە كۇش سىناستى.
شاپپا ايتىستىڭ ءدۇلدۇلى اتانعان داۋلەتكەرەي كاپۇلىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ەركەبۇلان قاينازاروۆ، اسپانبەك شۇعاتاەۆ، شۇعايىپ سەزىمقان، قازىرەت بەردىقان باستاعان سەگىز اقىن ايتىس كورىگىن قىزدىرسا، الماتىدان ارنيى بارعان قر سپورت شەبەرى ءجامالي ديحانۇلى ۇستارانىڭ جۇزىندەي 20 ساتىلى وتكىر پىشاقتان قايمىقپاي ءوتىپ، ەكى مەتر بيىكتىككە كوتەرىلدى. جاي عانا كوتەرىلىپ قويماي، سالماعى ءجۇز كيلوگرام تۇراتىن كىر تاسىن تىسىمەن كوتەرىپ شىقسا، ءۇش پۇت (48 كگ) اۋىرلىقتاعى قىلىشتى ەركىن سەرمەپ، جيىلعان جۇرتتى ءتانتى. يپپودرومداعى شاعىن ات سپورتىنىڭ ءتۇر-تۇرىمەن بىرگە الامان بايگە دە ءوز مارەسىنە جەتىپ، وزا شاپقان شاباندوزعا قارجىلاي سىيلىقتا قانجىعاسىنا بايلاپ قايتتى.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
