25 قاراشا – كونە تۇركى جازۋىنىڭ قۇپياسى اشىلعان تاريحي كۇن.
1893 جىلدىڭ 25 قاراشاسى – تۇركولوگيا تاريحىندا التىن ارىپپەن جازىلعان داتا. ءدال وسى كۇنى دانيالىق ايگىلى لينگۆيست، پوليگلوت ۆيلگەلم تومسەن العاش رەت كونە تۇركى جازۋىنىڭ كىلتىن تاۋىپ، ورحون–ەنيسەي رۋنيكا ماتىندەرىنىڭ سىرىن اشتى.
بۇل جاڭالىق دانيا كورولدىك عىلىم اكادەمياسىنىڭ ماجىلىسىندە رەسمي جاريالاندى.
تومسەن العاش بولىپ جازبالاردان «تۇرىك»، ء«تاڭىرى» سوزدەرىن وقىپ، رۋنيكالىق ماتىندەردىڭ تۇركى حالىقتارىنا تيەسىلى ەكەنىن عىلىمي تۇردە دالەلدەدى. سول ساتتەن باستاپ تۇركولوگيا عىلىمىنىڭ جاڭا ءداۋىرى باستالدى.
حح عاسىردا تومسەن جۇمىستارىن تۇرىك، قازاق، ازەربايجان، وزبەك جانە باسقا دا ەلدەردىڭ عالىمدارى جالعاستىردى.
عىلىمي ورتادا ورحون جازبالارى العاش تابىلعان كەزەڭدە بۇل ماتىندەردى «رۋنا جازۋى» دەپ اتاعان. سەبەبى سىرتقى تۇرقى ەجەلگى سكانديناۆ رۋنالارىنا ۇقسايتىن. الايدا تومسەننىڭ زەرتتەۋلەرى بۇل جازۋلاردىڭ تۇركىلەردىڭ ءتول ءالىپبيى ەكەنىن ناقتى دالەلدەدى.
كۇلتەگىن، بىلگە قاعان، تونىكوك ەسكەرتكىشتەرى – بۇكىل تۇركى الەمىنىڭ مادەني-تاريحي مۇراسىنىڭ ەڭ قۇندى جادىگەرلەرى.
بۇگىندە ەۋرازيا اۋماعىندا تۇركى بىتىك جازۋىمەن 700-دەن استام بىتىكتاس، جارتاس جازۋى جانە ءتۇرلى زاتتارداعى ماتىندەر تىركەلگەن.
قازاقستانداعى حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ جانىندا كونە ماتىندەردى زەرتتەپ، اۋدارۋمەن اينالىساتىن «تۇركولوگيا، التايستيكا جانە موڭعولتانۋ» ءبولىمى جۇمىس ىستەيدى. سونىمەن قاتار اكادەميا تۇركىتانۋعا ايرىقشا ۇلەس قوسقان عالىمدارعا ارنالعان «ۆيلگەلم تومسەن» مەدالىن تاعايىنداعان. بۇل ماراپاتتى بۇگىندە سالاعا ەلەۋلى ەڭبەك سىڭىرگەن 23 زەرتتەۋشى يەلەنگەن.
