قىزىلوردا وبلىسىندا مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا جۇيەلى باقىلاۋ مەن قاتاڭ تالاپتار ەنگىزىلۋدە. جەكەمەنشىك بالاباقشالاردا ورىن العان كەلەڭسىز جاعدايلاردان كەيىن جوسپارلى مونيتورينگ جۇرگىزىلىپ، بىرقاتار كەمشىلىكتەر انىقتالدى. ناتيجەسىندە تالاپقا ساي كەلمەيتىن 94 بالاباقشانىڭ مەملەكەتتىك تاپسىرىسى توقتاتىلدى. بۇل تۋرالى بۇگىن وڭىرلىك كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنىڭ اقپارات الاڭىندا قىزىلوردا وبلىسىنىڭ ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى اسقاربەك ەسجانوۆ مالىمدەدى.
سونىمەن قاتار، بالا قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل جاقسىگۇل توعانوۆا مەن كاسىپكەر، «شۇعىلا» بالاباقشاسىنىڭ قۇرىلتايشىسى سەيتقالي الشىنباەۆ مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم سالاسىنداعى جاعدايعا بايلانىستى ءوز كوزقاراستارىن ءبىلدىردى.
- مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ - بالانىڭ ومىرلىك باعىتىن قالىپتاستىراتىن ەڭ ماڭىزدى كەزەڭدەردىڭ ءبىرى. سوندىقتان ءبىز بۇل سالاعا ەرەكشە جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراپ، قاۋىپسىز ءارى ساپالى ورتا قالىپتاستىرۋدى باستى نازاردا ۇستايمىز. قازىرگى ۋاقىتتا وبلىس بويىنشا 676 مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىم جۇمىس ىستەيدى. ونىڭ ىشىندە 464-ءى - جەكەمەنشىك بالاباقشا. بىراق، وكىنىشكە قاراي، وسى جەكەمەنشىك ۇيىمداردىڭ باسىم بولىگى - 389-ى ىڭعايلاستىرىلعان، ياعني بۇرىنعى تۇرعىن ۇيلەردە، كوتتەدجدەردە، ءتىپتى ەسكى مونشا عيماراتتارىندا ورنالاسقان. جۇرگىزىلگەن مونيتورينگ بارىسىندا كوپتەگەن كەمشىلىكتەر انىقتالدى. قالا مەن اۋدانداردا 2025 جىلدىڭ 18 ساۋىرىنەن 18 مامىرىنا دەيىن 464 جەكە بالاباقشانىڭ 219-ى تەك قىزىلوردا قالاسىندا تەكسەرىلدى. مونيتورينگ قورىتىندىسىمەن 94 بالاباقشادا انىقتالعان زاڭبۇزۋشىلىقتار جويىلماعاندىقتان، ولاردىڭ مەملەكەتتىك تاپسىرىسى توقتاتىلدى. ونىڭ ىشىندە قىزىلوردا قالاسىنان - 44, جاڭاقورعان اۋدانىنان - 24, شيەلى اۋدانىنان - 26 بالاباقشا تاپسىرىستان الىندى. بۇل شەشىم بالالاردىڭ بالاباقشامەن قامتىلۋىنا كەرى اسەر ەتپەيدى. سەبەبى قازىرگى ۋاقىتتا وبلىس بويىنشا 1600-دەن استام بوس ورىن بار. قاعيدا تالاپتارىنا ساي جۇمىس ىستەپ وتىرعان بالاباقشالارعا بالالار قايتا باعىتتالادى. ءبىز بۇل جۇمىستاردى بيىل عانا قولعا العان جوقپىز. 2023 جىلدان باستاپ بارلىق بالاباقشالاردا «Face ID» جۇيەسى ەنگىزىلدى. سونىڭ ناتيجەسىندە بالالاردىڭ كەلۋ-كەلمەۋ دەرەگى اۆتوماتتى تىركەلىپ، ارتىق قارجى تولەۋ ماسەلەسى شەشىلدى. 2023-2025 جىلدارى بيۋدجەتتەن ۇنەمدەلگەن قاراجات كولەمى - 14 ملرد تەڭگە. سونىمەن قاتار، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىمەن ينتەگراتسيا ارقىلى ەندى اتا-انادان انىقتاما تالاپ ەتپەي-اق، بالالاردىڭ بولنيچنىيدا ەكەنىن بازادان كورۋگە مۇمكىندىك بار. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز - بالاعا قاۋىپسىز، ساپالى ءارى جايلى ورتا قالىپتاستىرۋ. ءبىز وسى باعىتتا جۇمىستى جالعاستىرامىز. ەگەر بالاباقشا يەلەرى ءوز ىسىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراماسا، ءبىز تالاپتى ودان ءارى كۇشەيتۋگە ءماجبۇرمىز. بالا اماندىعى - بارىنەن بيىك،-دەدى اسقاربەك تەمىربەكۇلى.
- قازىرگى ۋاقىتتا بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ - قوعام الدىنداعى ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك. اسىرەسە، مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداردا بالا قۇقىقتارىنىڭ قورعالۋىنا ەرەكشە ءمان بەرىلۋى ءتيىس. وكىنىشكە قاراي، سوڭعى كەزدەرى جەكەمەنشىك بالاباقشالاردا ورىن العان وقيعالار - ءبارىمىزدى ويلاندىرۋى كەرەك. ءار بالانىڭ دەنساۋلىعى مەن اماندىعى - قاي ۋاقىتتا دا ءبىرىنشى ورىندا تۇرۋى ءتيىس. سوندىقتان كاسىپكەرلەر دە، اتا-انالار دا، ءتيىستى ورگاندار دا بۇل ماسەلەگە بەيجاي قاراماۋى كەرەك. بالاباقشا اشۋ - بۇل جاي عانا كاسىپ ەمەس، ۇرپاق تاربيەسىنە قوسىلعان ۇلەس، سوندىقتان كاسىپكەرلەر ءار قادامىنا جاۋاپتى بولعانى ءجون. ءبىز بالا قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل رەتىندە اتا-انالارمەن، ءتيىستى مەكەمەلەرمەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋدى جالعاستىرامىز،-دەدى جاقسىگۇل قوحانقىزى.
- بالا تاربيەسى - سوزبەن ەمەس، ىسپەن دالەلدەنەتىن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك. اسىرەسە، مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە ءاربىر بالانىڭ قاۋىپسىزدىگى، دەنساۋلىعى، جاقسى تاربيەسى مەن ساپالى ءبىلىم الۋى - باستى مىندەت. مەن بۇل سالانى جاقسى بىلەمىن، كوپ جىلدان بەرى بالاباقشا اشىپ، ونى دامىتۋ جولىندا ەڭبەك ەتىپ كەلەمىن. سوندىقتان دا بالاباقشا اشۋدى جاي عانا كاسىپ دەپ قاراۋعا بولمايدى. بۇل - ەل بولاشاعىنا، ۇرپاق تاربيەسىنە قوسىلعان ناقتى ۇلەس. بۇگىندە مەملەكەت تاراپىنان بالاباقشالارعا قويىلىپ وتىرعان تالاپتار وتە دۇرىس ءارى ورىندى. سەبەبى ءاربىر اتا-انا بالاسىن سەنىپ تاپسىراتىن ورىن، ەڭ الدىمەن قاۋىپسىز بولۋى ءتيىس. وسى رەتتە كاسىپكەرلەرگە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەدى. تەك بالاعا قولايلى جاعداي جاساپ قانا قويماي، تاربيە مەن ءبىلىم بەرۋ ىسىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولۋىمىز قاجەت. بۇل جەردە تاربيەشىلەردىڭ بىلىكتىلىگى، ماتەريالدىق بازا، سانيتارلىق تالاپتاردىڭ ساقتالۋى، ءورت قاۋىپسىزدىگى - ءبارى ماڭىزدى. مەن ءاردايىم بالاباقشادا ءتارتىپ پەن تالاپ قاتار ءجۇرۋى كەرەك دەپ سانايمىن. تەك وسىلاي عانا ءبىز اتا-انالاردىڭ سەنىمىنەن شىعىپ، بالالاردىڭ قاۋىپسىز ءارى جايلى ورتادا وسۋىنە مۇمكىندىك بەرە الامىز. سوندىقتان ءار كاسىپكەر، ءار بالاباقشا باسشىسى ءوز ىسىنە اسقان جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراپ، بالانىڭ اماندىعىن، قاۋىپسىزدىگىن، ساپالى تاربيەسىن ءبىرىنشى ورىنعا قويۋى كەرەك. ءبىز بولاشاق ۇرپاقتىڭ نەگىزىن قالاپ جاتقانىمىزدى ءاردايىم ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك،-دەدى سەيتقالي بەگمانۇلى.
