B.Rımova atyndaǵy Almaty oblystyq drama teatry 43-maýsymnyń shymyldyǵyn jańa qoıylymmen ashty. Jetisýlyqtar ult kósemi Álıhan Bókeıhannyń 150 jyldyǵy men Alashorda úkimetiniń 100 jyldyǵyna oraı sahnalanǵan «Alashtyń Álıhany» atty tarıhı dramasyna kýá boldy.
Premeraǵa arnaıy kelgen oblys ákiminiń orynbasary Jaqsylyq Omar bul kún teatrsúıer qaýym úshin aıryqsha ekendigin atap ótti. Sondaı-aq jańa maýsymdy jańa qoıylymmen bastaǵan trýppany quttyqtap, sáttilik tiledi. Aıta keteıik, qoıylymnyń qoıýshy rejısseri Qazaqstannyń halyq artısi, dramatýrg, rejısser Ersaıyn Tóleýbaı. Al Álıhannyń beınesin somdaǵan QR eńbek sińirgen qaıratkeri Kendebaı Temirbaıuly.
Atalmysh týyndy qazaq halqynyń qaıǵy-qasiretine beıjaı qaramaı, ult bostandyǵy jolynda aıanbaı eńbek etken Álıhan Bókeıhan jaıynda. Spektakl Álıhannyń qyzy Lıza men Smaǵul Sádýaqasovtyń shańyraq kóterýimen bastalady. Osy sátte Keńes úkimetiniń halyq komıssarlar keńesiniń tóraǵasy Lenın men ulttar komıssarııatynyń komıssary Stalınniń Alash úkimetin moıyndaǵany jaıynda resmı hat keledi. Alash arysy senimdi ókilderine memlekettik aýmaqty bekitip, karta jasaýdy tapsyrady. Ádebıet pen mádenıetti de nazardan tys qaldyrmaıdy. Ahmet Baıtursynulyna «Myqty eldiń kúshi baspasózinde, úninde bolsa, memleket tiregi tilinde» dep gazetti kúsheıtýge keńes beredi. Qazaq gazeti men teatrynyń jalpy ulttyq deńgeıge kóterilýine, kásibı turǵyda kemeldenýine zor eńbek sińiredi. Árdaıym eldiń adastyrmas temirqazyǵy retinde «Qytaıdyń ıdeıasy Konfýıı bolǵanda qazaqqa Abaıdan artyq oı tastap, sóz aıtqan adam joq. Jańylmaıtyn, jańyldyrmaıtyn jalǵyz Abaı» dep hakim Abaıdyń danalyǵyna súıenedi. Halyqtyń kózi ashyq, kókiregi oıaý bolýy úshin ter tókken qaıratker qýǵyn-súrginge ushyrap, túrme azabyn tartady. Abaqtyǵa qamalyp, qıyn-qystaý kezeńderdi basynan ótkergende «Elim-aıdyń» sáýlesin kórip, soǵan ishki syryn aqtarady.
Bul kórkem shyǵarmanyń negizgi kilti qazaq dalasynyń jıyntyǵy Elim-aıdyń beınesinde desek artyq bolmas.Sebebi Máskeýde úı qamaqta jatqan ult kósemi elin, jerin ańsap Elim-aımen tildesedi. Elim-aı – Aqmaral Tileýova men Álıhan Bókeıhan – Kendebaı Temirbaıulynyń oıyndarynan erekshe úılesim tapqan akterlik dýetti baıqadyq. Ekeýiniń de oıynynan tereń izdenis baıqalyp turdy. Otanyna degen saǵynyshyn án arqyly basqysy kelgen «Elim-aı» – aktrısa Aqmaral Tileýovanyń oryndaýyndaǵy halyq ánderi birde quıqa tamyryńdy shymyrlatyp, qanyńdy týlatsa, endi birde júregińdi eljiretip, ásem únniń besigine bólep, qushaǵynda terbete ketedi. Aktrısanyń áýezdi daýys tembrinen zalda óli tynyshtyq ornap, adamnyń jat jurtta eshkimge kerek emes ekenin, Otansyz qalǵan adamnyń tragedııasyn tereń túsinýge jol ashyp turdy.
Ult kóseminiń 150 jyldyǵy men Alashorda úkimetiniń 100 jyldyǵy Elbasynyń tapsyrmasy boıynsha respýblıkalyq kólemde atalyp, oblystarda osyndaı birqatar mádenı is-sharalarmen aıshyqtaldy. Álıhan Bókeıhan bizdiń ótkenimiz, tarıhymyz bolǵanymen egemendigimizdiń basy ekeni belgili. Kimde-kim ózin izdese, qazaqty izdese, ótkenin izdese osy qoıylymnan tabary sózsiz. Sol sebepti mundaı tarıhı, ǵıbratty qoıylymdar ótkendi umytpaý úshin, bolashaqqa baǵdar jasaý úshin óte qajet.
43 jyldyq tarıhy bar rýhanı ordanyń aldaǵy kúnderge degen jospary qandaı? Bul saýaldyń jaýabyn qoıylymnyń tusaýkeseriniń aldynda teatr basshysy, QR Mádenıet qaıratkeri Ǵalııa Temerbaeva tarqatyp berdi.
– Teatr – ulttyń aınasy. Estetıkalyq talǵamdy qalyptastyratyn oryn. Kórermenimen saǵyna qaýyshqan ózderińizdi 43-maýsymnyń ashylýymen quttyqtaımyz. Bıylǵy maýsymda Jetisý jurtshylyǵyn qandaı jaǵymdy jańalyqtarmen qýantpaqsyzdar?
– Raqmet. Ózderińizge málim teatrymyzdyń 43-shi maýsymyn QR Halyq ártisi Ersaıyn Tóleýbaıdyń «Alashtyń Álıhany» atty tarıhı dramasymen ashtyq. Bul shyǵarma Alashorda úkimetiniń 100 jyldyǵy men esimi kúlli elge málim zor tulǵa Álıhan Bókeıhannyń 150 jyldyǵyna arnaıy qoıyldy. Aldaǵy ýaqytta teatrymyzdyń repertýary qazaq klassıkasyndaǵy shoqtyǵy bıik biregeı shyǵarmalarmen tolyǵady. Atap aıtsaq, M.Áýezovtiń «Qaragóz» tragedııasy nemese «Aıman-Sholpan» komedııasyn sahnalaý josparda bar.Osy oraıda kórkemdik keńes jan-jaqty talqylaýda. Atalmysh eki shyǵarmanyń birin tańdap, talǵamy joǵary teatrsúıer qaýymnyń nazaryna usynamyz. Osy jyl biz úshin shyǵarmashylyq qarbalasqa toly jyl boldy. Álem klassıkasynyń jaýhary sanalar Ý.Shekspırdiń «Romeo men Djýletta» tragedııasyn sahnaladyq. Bul spektakldi kórermen qaýymy óte jaqsy qabyldap, joǵary baǵasyn bergen bolatyn. Odan keıin A.Ihsannyń «Haq joly» atty áleýmettik dramasyn qoıdyq. Bul spektakl oblys ákimi Amandyq Ǵabbasulynyń jeke tapsyrmasymen dinı ekstremızm men terrorızmniń aldyn alý maqsatynda qoıylyp, oblysymyzdyń birneshe eldi mekenderinde kórermen nazaryna usynyldy.
Sondaı-aq jazda «EKSPO – 2017» halyqaralyq kórmesi aıasynda Astana qalasynda oblysymyzdyń mádenıet kúnderine oraı úsh birdeı spektakldi elordalyqtardyń nazaryna usynyp qaıttyq. Bul da teatrymyzdyń tarıhyna jazylatyn aıtýly oqıǵalardyń biri deýge bolady.
– Ótken jyly jas artısterdi qabyldaǵandaryńyzdan habardarmyz.Al bıyl akterlik quramda ózgeris bar ma?
– Iá, ótken jyly 10 jas mamandy qabyldap, jumyspen qamtyǵan edik. Olar bir jylda shyǵarmashylyq jaǵynan ósip, jetilip, sheberlikterin shyńdap, ózderin tek jaqsy qyrlarynan kórsetip keledi. Solardyń ishinde Shalqar Múken, Asyl Aqtóreeva, Birjan Shoshabaev syndy jas mamandarymyz basty rólderde ózderin jaqsy kórsetti. Bul jyly T.Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasyn bitirgen eki akterdi jumysqa qabyldadyq. Aldaǵy ýaqytta da shyǵarmashylyq quramdy keńeıtý josparda bar.
– Suhbatyńyzǵa kóp raqmet! Shyǵarmashylyq tabystarǵa jete berińizder
Nazerke ÁDILBEKOVA
Almaty oblysy
