Etnografiialyq jady

Auylda köktemnıŋ kelgenı erekşe mereke edı. Eŋ alǧaş kün kürkıregende äjemız şömışındegı suyn üidı ainaldyra şaşyp: «Süt köp, kömır az» dep kübırleitını bar. Bız külemız. Bızdıŋ külkımızde äjemnıŋ şaruasy joq. Jalpy, auyl ülkenderınıŋ ärbır qimylynda bır yrym, bır salt, bır tiym jatatyn. Süttı abaisyzda jerge tögıp alsaŋ, süttıŋ jerdegı qaldyǧyn äkep maŋdaiyŋa jaǧatyn: «Süttıŋ tögılgen jerıne senıŋ de maŋdaiyŋ tisın». O, bızdıŋ jadymyzda qalǧan etnografiialyq sabaqtar tym köp. Keibırın ūmytqanbyz, keibırın eske äreŋ-äreŋ tüsıremız. Endı bırın älı künge özımızge serık etıp kelemız… Keiınırek auyl Nauryz toiyn toilaityn boldy. Qazaqşa kiım ülgılerınıŋ taŋǧajaiyp saltanatyn sonda kördık. Qosetek köilektıŋ sūlulyǧyn sol uaqytta sezındık. Aqyn Esenqūl Jaqypbektıŋ közı tırısınde aityp bergen myna äŋgımesı bar edı: «Bız sovettık auylda östık. 1963 jyldary Qytaidan qazaq bauyrlar köşıp keldı. Qariialary – küpı, qyzdary – bürmelı köilek, jıgıtterı – terı şalbar kigen. «Qyz Jıbek» filmın körgendei boldyq. Közımız toimai qarai beremız. Bır-ekı ai ötpei qariialary ūlttyq kiımın tastap, sovetşe kostium-şalbar kiıp, qyzdardyŋ bürmelı köilegı şoltiyp şyǧa keldı. Ertegımızden airylyp qalǧandai, naǧyz qazaqtyŋ ömırı köz aldymyzdan köşıp ketkendei küi keştık».

Nauryzda ärbır köşe özıne bölınıp berılgen salt-joralǧy­lar­dan kışıgırım qoiylym körsetetın. Sol kezde bızder de Er Tös­tıkter men Kün astyndaǧy Künekeilerdıŋ elıne köşıp kelgendei äserde jüretınbız. Nauryzdan keiın aqşaŋqan üiler men al­tybaqandar jinalyp, qazaqşa kiıngender közden ǧaiyp bol­ǧan soŋ, bız de ertegımızden airylyp qalǧandai, köŋılımız pä­seie­tın. Qazaqy küllı salt-dästür sol Nauryzben kelıp, Nauryzben ketıp qalǧandai edı.
Bız de balalyq şaǧymyzda şama-şarqymyzşa tiym men yrym­dy ūstanuǧa tyrystyq. Tıptı, oiyn oinap jürgenımızde, sö­zıŋe eşkım senbei bara jatsa: «Nan ūrsyn!» dep qarǧanatynbyz. İä, nannyŋ, dämnıŋ, aqtyŋ qadırı men qasietın, obaly men sauabyn ülkender kışkentaiymyzdan qūlaǧymyzǧa qūiyp tastaǧan edı.
«Aiǧa qolyŋdy şoşaitpa», «Küldı baspa», «Süttı tökpe!» dep ke­te beretın türlı tiymdardan bız etnografiialyq etikanyŋ älıppesın üirenudı bastaǧan ekenbız ǧoi. Ony tüsınıp jürgenımız ber­tınde emes pe, būryndary bız ol tiymdardy tiym emes, ömı­rımızdıŋ bır erejesı sekıldı qabyldaitynbyz.

Osy künı de auylǧa barǧanda senıŋ jadyŋnan şyǧyp bara jat­qan etnografiialyq sabaqtardy kışkene balalar esıŋe tüsır­gen­de, boiyŋdy jylylyq jailaidy. Arǧy-bergı qazaqty jal­ǧas­tyryp tūrǧan etnografiialyq sabaqtardyŋ jıbı üzılmei, salt-dästürdıŋ de ırgesı sögılmeitınıne senesıŋ sondaida.

Bala künımızde Ybyrai Altynsarinnıŋ «Taza būlaǧyn» tastamai oqydyq. Şaǧyn ärı qyzǧylyqty mysaldarymen baurady ma, äiteuır sol kıtaptyŋ bır siqyry bar edı. Jyldar ainalyp sol kıtapty qolǧa qaita ūstaǧanda qazaqy tärbienıŋ naǧyz ülgısı osy kıtapta ekenıne köz jetkızdık. Bala künnen janymyzǧa tanys Asan men Üsennıŋ köşte qalǧandaǧy ıs-äreketı, «Taza bū­laq­taǧy» jan tazalyǧy… Aita bersek, bırneşe märte qaitalap oqy­ǧan mysaldarymyz jetkılıktı eken-au. Ärine, «Orynbor ved­omstvosy qazaqtarynyŋ ölgen adamdy jerleu jäne oǧan as beru dästürınıŋ ocherkı», «Orynbor vedomstvosy qazaqtarynyŋ qūda tüsu, qyz ūzatu jäne toi jasau dästürlerınıŋ ocherkı» syndy etnografiialyq ocherkterınıŋ mazmūnyna ol kezde boilai almaǧan şyǧarmyz. Osy künı atalǧan ocherkterdı qaitalap oqi otyryp, qazırgı dästürımızden ajyrap ta qalǧan tūstarymyzdyŋ bar ekenıne köz jetkızgendeimız.
Qazaq Ūlystyŋ Ūly künı dep at bergen Nauryz mekesı qar­saŋynda babadan sıŋgen sol salt-sana, ädet-ǧūryp, dästürımız jaily bır tolǧanyp qoiudy jön sanadyq. Sebebı, Nauryz toiy – ol äuelı dästürdıŋ toiy. Bır kezderı qazaqylyǧymyzdan airyl­dyq pa dep küiıngen eldıŋ esesın täuelsızdık qaitaryp berse, ūmy­tyla jazdaǧan dästürımızdıŋ köbın osy Nauryz merekesı jan­dandyrǧany ras qoi. Jahandanudyŋ jetegıne ketıp jürgen halyq osy merekenı toilau üstınde ata dästürıne de moinyn būrdy. Nauryzdyŋ özınde oryndalatyn ǧūryp qanşama? Jasy kışı – ülkennıŋ qolyn alar, atalyq jastaǧysy – keiıngıge aq batasyn berer, tıptı, bız kündelıktı ömırge engıze almai qoiǧan qa­zaqy oiumen äspettelgen kiımderdıŋ de jarqyrap körıner tūsy osy mezgıl emes pe? Qazaqy salt-dästür, jön-joralǧy, yrym-tiym da osy merekede keŋınen nasihattalady. Ony ösıp kele jatqan kışı ūrpaq öz közımen köredı, jüregımen sezınedı. Bır kezderı atalarymyz atqaryp jürgen qyzmettıŋ jügın Nauryz merekesı de qosa köterısıp jür. Endeşe, osy merekede baba joly turaly da jazǧannyŋ jönı bölek dep tüidık.
Şükır, türlı-türlı baǧdarlamalardyŋ arqasynda qazaqtyŋ däs­türı, änı, küiı, biı, jyry, ädebi şyǧarmalary, şejıresı, ta­rihy, basqa da öner tuyndylary qaita tüleude. Qazaqtyŋ salt-dästürıne jat ädet-ǧūryptar jyldan-jylǧa qazaqtyŋ kündelıktı ömırınen yǧysyp barady. Sonyŋ qaisysy jadymyzda, qaisysynan alşaqtap kettık degen saualdyŋ da jauabyn bıl­mekke ūmtylsaq dedık. Bügınderı salt-sanamyzdyŋ öşkenı qaisy, ömır sürgenı qaisy degen saualdar töŋıregınde ädebietşı, etnog­raf, filosof ǧalymdar bylai deidı…

Dosymbek QATRAN,
etnograf, QR Memlekettık Ortalyq muzeiınıŋ qyzmetkerı:

«YNSAP, ŪIаT DEGEN ŪSTANYM ÖZGERIP KELEDI»

Nauryzdyŋ alǧaşqy taŋyn jūrt bolyp qarsy aludy qolǧa almai, eskermei kelemız. Būryndary, äsırese, jastar jaǧy, älgı köp aityla beretın «Ūiqyaşar» taǧamyn äzırlep, nauryzdyŋ taŋyn köŋıldı jürıp qarsy alatyn. Ükımettıŋ 21-ın demalys etkenı jaqsy-aq boldy, öitkenı, halyq 22-sıne daiyndalady, üi-qora tazalap, eskı-qūsqyny, ketıktı tastau siiaqty jaŋa kündı qarsy aludyŋ qamyn jasaidy. Ekınşı mäsele: auyl arasyn ögızdıŋ üstıne temır ydys (legen, tegene, t.b.) bailap, taŋ atpai daŋǧa­zamen köteretını siiaqty, qalada, auyl-audan ortalyǧynda festival, karnaval, spartakiada ötkızu kerek.
Jalpy, salt-dästür haqynda da aitatyn mäsele köp. Mysaly, qymyzdy taŋerteŋ ülkender jinalǧan soŋ bastap ışudıŋ ejelgı josynyn ūmyttyq: qymyz aiaqtarǧa qūiylǧan soŋ tördegı ülkenge üi iesı tostaǧanyn ūstai ūmtyla tüsıp, «būiyryŋyz» dep yqylas sūraityn. Sol kezde ülken kısı men üi iesı ydystaryn tüiıstırgen soŋ dastarhan basyndaǧylardyŋ barlyǧy «bısmıllä» aityp, qymyzǧa bas qoiysatyn bolǧan eken. Tost tüiıstırudıŋ şyǧu törkını qaida jatqanyn baiqadyŋyz ba? Osy tektes qyrǧyzdyŋ jora bozasy ıspettes «jyr kese»-nıŋ qymyz ışu kezınde jastar arasynda bäsekege ainalǧanyn ūmyttyq. «Oi, ol qyrǧyzdıkı» dep qaşamyz. Ejelgı ortaq mädeniettı nege bıreuge teli salamyz?
Ejelgı sälem salu – toŋqaŋ ete qalu emes-tı. Sol tızesın säl ozdyra, ekı qolyn qoiyp iıletın. Üilenu salttarynda jasalatyn «Şaryq tastau», «moiyntastar» yrym-jorasy qazırde gül laqtyrumen almastyryldy.
Sarqyt dep salyp beretın yrym – ışıp-jemdı paketke salyp alumen almasty. Sol paketke bügıngı sarqytty salyp jatqan eldıŋ türın körseŋız, ynsap, ūiat degen ūstanym müldem özgergenın baiqar edıŋız.
Äsıredınşılder uaǧyzdaityn, töl mädenietke jasalyp jatqan şabuyl öz aldyna ülken dau. Bet aşpa, sälem salǧyzba deidı olar. Ülkendı, dämdı, otty (kül, ot ornyn baspau, t.b.) qadırleuden barlyǧy päle ızdeidı de tūrady. Täŋırlık nanym-senım kerek bolsa, dınnen de joǧary tūratyn, ömır sürudıŋ jüiesı. Tabiǧat, qorşaǧan orta, adam jäne tylsym küş arasyndaǧy tepe-teŋdık, üilesımge qūrylǧan halyqtyq täjıribe emes pe? Ūlttyq dınımızdı, tılımızdı, sanamyzdy saqtaudyŋ bır joly – ata-baba önegesımen jüru. Öitkenı, adam balasy eŋ äuelı qorşaǧan ortaǧa täueldı ömır süretın aqyldy ǧana haiuan bolsa, neşe myŋdaǧan jyldar boiy dın-aman bolyp keluınıŋ syry ata jolyn jalǧastyruda (qoldan jasalǧan reformalardy aitpaǧanda).
Osy künı qazaqy qaljyŋ da basqa bolyp kettı. Bırneşeuın aitar bolsam – qūrdastar arasyndaǧy, tuystyq negızdegı qaljyŋdar, atap aitqanda, jezde men baldyz, jeŋge men qainy, küieulerge degen oinaqy qatynastar, äsırese, kärı küieu, kärı jezde degen siiaqty erkın qatynastar tıptı joq boldy deuge bolady. Bar bolsa, kündelıktı alys-berısten tuatyn deŋgeide ǧana, ūsaqtalyp kettı. Ol – tauyna qarai aŋy, zamanyna qarai zaŋy da bolar. Sebebı, ülgı-önege alar dästürlı orta joq boldy ǧoi. Ülkenderdıŋ şetın körgen men qatarlylar, säl jastaulary da bar ışınde, ärine, osylar az-mūz bıledı. Olardyŋ sebebı, qalaǧa köp şoǧyrlanu, otyryqşylyqtyŋ jalpylasuy, sodan keiıngı kezekte sanany jaulap alǧan reseilık, şeteldık BAQ-nyŋ yqpaly. Qazırgı jastardyŋ äzıl-qaljyŋyn bızdıŋ (buyndy aitam) tüsınbeitınımız sol. Äzıl, qaljyŋ, qaǧytpa dep aitpaidy jastar. Olardyŋ tılı – «prikol».
Ädet 50-60 jyl boiy tūtynysta bolsa, saltqa ainalady, ol saltty bır ǧasyr nemese 4-5 ūrpaq paidalansa, dästürge ainalady.
Saltqa ainaldyrmaǧan äreketımızdıŋ bırı dep – dastarhanǧa araq qoiu mınezımızdı aituǧa bolady. Araqtyŋ ornyna qazır dastarhanǧa qymyz, şūbat tartyluda. Būl – quantarlyq jait.
Salt-dästürdıŋ jadymyzdaǧysy bar, jadymyzdan öşıp kele jatqany bar, QR Memlekettık Ortalyq muzeiı osy tūrmysymyzdyŋ kem-ketıgın jamau üşın Etnografiialyq ensiklopediia şyǧaruda. Sol kıtapty aşyp oqysaŋyz, bügınde jadymyzdan öşe bastaǧan sansyz dästürımız ben saltymyzdy oiyŋyzda qaita tırıltesız.

Baqytjan SATERŞİNOV,
filosofiia ǧylymdarynyŋ doktory:

«DÄSTÜR SANAMYZǦA SIŊIP KETKEN»

Kezınde tek euraziialyq aimaqtyŋ damuyna ǧana emes, älemdık damuǧa da özındık yqpalyn tigızgen Qazaqstan men Ortalyq Aziiadaǧy üş myŋjyldyq köşpelı mädeniet euroortalyqtyq közqarastaǧy ädebietterde alǧaşqy qauymdyq, jabaiylyq retınde qarastyrylyp, ūlttyq tarihtaǧy örkeniettık, memlekettık dästür joqqa şyǧaryldy. Qoǧamdyq jäne mädeni damudyŋ batystyq ülgıden tübırlı aiyrmaşylyqtary eskerılmedı. Qazaqstannyŋ Reseige kıruınıŋ sebep-saldary asyra därıpteldı, onyŋ otarşyldyq saiasatynyŋ astarlary bürkemelendı.
Qazırgı uaqytta äleumettık jadynyŋ üş deŋgeiınde de – jahandyq deŋgeiınde, ūlttyq deŋgeide jäne jeke tūlǧalyq därejede tübırlı özgerıster bolyp jatyr: adamdyq individualdyq deŋgeide antropologiialyq töŋkerıs oryn aldy, äleumettık nemese etnostyq deŋgeide ūlttyq sana-sezımnıŋ būryn-soŋdy bolmaǧan dümpuı baiqaldy, al jalpyadamzattyq deŋgeide aqparattyq jahandanu üderısın bastan keşıp otyrmyz.
Qazaqy dästür sanaǧa sıŋıp ketken dep aituǧa bolady. Jäne bızde dästür men dın sonau ǧasyrlardan berı qatar ūstanyp kele jatqandyqtan, ekeuı jymdasyp ketken. Ūlttyq ruhani qūndylyqtar da osyǧan bailanysty qūrylǧan.
İä, qazır bırqatar dästürımız özgerıske ūşyraǧanyn moiyndamasqa bolmaidy. Mäselen, «qonaqjailymyz», «toiqūmar halyqpyz», «toi degende qu bas domalaidy» deimız. Qazır belgılı bır toilardy ötkızu dästürı şegınen şyǧyp, ysyrapşyldyqqa ūryndyruda. Būryndary ysyrapqa, tögıp-şaşuǧa jol bermeitın, obal-sauap degen ūǧymǧa berık halyq edık. Qazır tıptı, toidyŋ formasy da özgerıp barady. Toilardan baqqūmarlyq, mansapqūmarlyq, riiany baiqaimyz. Toidaǧy ärtürlı anaiy mınezderdıŋ körınıs beruı de şoşytady.
Ekınşıden, elıkteuge qūmar bolyp aldyq. Bız mynany ūmytpauymyz kerek: qaisybır eldıŋ ruhani qūndylyqtaryn özımızge japsyrsaq, ūlttyq bıtım-bolmysymyzdan airylamyz. Jön-josyqsyz elıkteu bızdı jetıldırmeidı. Bäsekege qabılettı el bolu üşın özındık bıtım-bolmysyŋ, öz erekşelıgıŋ boluy jäne eŋ bastysy, ötkenge qūrmetıŋ boluy kerek.
Üşınşı, bızdıŋ qoǧam dıni tūrǧydan ärtektı bolǧanymen, halyqtyŋ köp bölıgı İslam dının ūstanady. Olardyŋ köpşılıgı zeket beru, bes uaqyt namaz oqu, oraza tūtu tärızdı islamnyŋ paryzdaryn ūstanbauy mümkın. Bıraq mūsylmandyqtyŋ syrtqy belgılerın bıldıretın formaldy joralǧylardy ūstaidy. Basqa mūsylman halyqtarmen qatar, özın älımsaqtan berı mūsylman sanaityn qazaqty alsaq, näreste düniege kelgende qūlaǧyna azan şaqyryp at qoiady, bes, jetı jasqa tolǧanda sünnetke otyrǧyzyp, mūsylman boldyŋ dep qūttyqtaidy. Aqyrynda, qaitys bolǧanda janazasyn şyǧaryp, mūsylmandyq jön-joralǧymen attandyryp salady. Bızdıŋ elımızdıŋ dästürınde mūsylmandyqtyŋ da jön-joralǧylary bar. Jäne ūlttyq dästürlık tanym bar.
Ärine, dästür tūrmysta da qoldanyluy kerek. Ädebiet pen önerde, kinoda ūlttyq dästür, qazaqy iıs aŋqyp tūruy kerek. Eksponat esebınde emes. Meilı, ädebiette bolsyn, kinoda bolsyn, filosofiia salasynda bolsyn, ūlttyq dästür saqtaluy kerek.
Äleumettık-mädeni espen sipattalatyn tarihi jady nemese tarihi sana neǧūrlym tereŋ bolǧan saiyn adam da, tūtastai alǧanda qoǧam da ruhani bai bolady.
Qazaqstannyŋ qazırgı jaǧdaiynda ūlttyq bıregeilık pen mädeni tūtastyqty qalyptastyru eŋ kökeitestı mäselenıŋ bırı bolyp otyr. Barlyq ızgı ruhani belsendılıkter basylyp qalatyn jaǧdaidan şyǧyp, şynaiy erkındıkke qol jetkızu qazırgı jahandastyrudyŋ qataŋ bäsekelestıgı jaǧdaiynda saiasi, äleumettık-ekonomikalyq derbestıkpen qatar, ruhani täuelsızdıkke ie boludy da qajet etedı. Būl üşın zamana aǧymyna laiyqty syrttan keletın soŋǧy, bıraq barlyq ruhanilyqtan jūrdai jalaŋ tehnologiialardy engızu jetkılıksız, mäŋgürttık jäne marginaldyq jaǧdaidan arylu üşın ūlt tärızdı kürdelı jüienıŋ qalypty ömırın qamtamasyz etetın töltuma tarih pen mädeniettıŋ özegın qūraityn ūlttyq dünietanymdy, ruhani qainarlardy qaita qalpyna keltıru arqyly qoǧamnyŋ özındık tarihi sanasyn qalyptastyru kerek.

Mūratbek İMANǦAZİNOV, 
filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, 
professor:

«QAZAQ DÄSTÜRI – AUYZ JÄNE JAZBA ÄDEBİETIMIZDE SAQTALǦAN»

Qazaq halqy salt-dästürge öte bai dep jatamyz ǧoi. Sol bailyǧymyzdyŋ qomaqty bölıgı baiyrǧy jäne bügıngı auyzşa, jazbaşa ädebietterde körınıs tapqan. Qazaq etnografiiasy, salt-sanasy turaly ädebi derek ızdeseŋız, ony tabu oŋai. Alaida, sol oŋai tabylǧan närse oqyrmannyŋ jüregınen oŋai qūlap tüsıp jatqandai körınetın mınezımız baiqalsa, onyŋ sebebın özımızden ızdeu kerek şyǧar.
Sonau saq-ǧūn, türkı däuırlerınen saqtalǧan dästürlerımızdıŋ sarqynşaǧy älı künge elımızdıŋ tükpır-tükpırın aralaǧanda aldyŋnan şyǧa keledı.
Bala düniege kelgennen bastap onyŋ ösuı, jetıluı, er jetuı, üilenuı, perzent süiuı, köz jūmuy – tūtastai alǧanda qazaqy dästürdıŋ negızınde jürıp keledı. Ärine, uaqyt öte kele keibır salt-sanamyz säl-päl özgerıp, endı bırı müldem jadymyzdan öşıp bara jatqanyn moiyndamasqa bolmaidy. Jahandanǧan älemde bız öz dästürımızben ǧana ömır süre almaimyz ǧoi. Alaida, būl dästürden jeruımız kerek degendı bıldırmese kerek. Sondyqtan bızge de älemdık özgerısterge köndıguge tura keledı. Bügıngı kapitalizasiia, informatika zamanynda baba dästürı bızge ülken kömekşı bolar edı.
Osy künı Europaŋ ötkenıne üŋılıp, ata saltyn qaita jaŋǧyrtu ürdısıne kırısıp kettı. Ūlttyq jadysyn jaŋǧyrtyp, ūlttyq tamyryn nyǧaitu üşın dästürden ajyramau keregın bek tüsındı. Bız şe? Qazaq halqy özınıŋ ūrpaq sabaqtastyǧy arqyly ǧana küllı älemge qazaq ekenın tanyta alatynyn ūǧyna alyp jür me? Ūqsa, bügıngı ädebiette sol körınıster halyqqa «küpı kigen qazaqtyŋ qara öleŋın, şekpen jauyp özıne qaitaramyn» degızetındei körınıs berdı me? Älde, älemdık aǧymdardyŋ jetegınde, älemnıŋ dästür saltyn nasihattap kettık pe?
Mäselen, Şyǧys elderındegı ūlttyq mınezdıŋ jaqsaruy ekı äleumettık-ruhani negızge süiendı. Olar azamattaryn jaŋa tehnologiialarǧa üirettı. Söite otyryp, ūlttyq kelbetın saqtauǧa tyrysty. Ūlttyq tılıne, ädebietıne, dılıne nemqūraidy qaraityn japon iia kärıs joq. Al bızde aralyq deŋgeide qalyp qoiǧan ärtürlı qabattar köp. Qazaqtyŋ tūtastyǧy jetıspei jatyr. Osy qasietterdıŋ joqtyǧyn aitudyŋ ornyna jinalystar jasap, maqtaimyz, maqtanamyz kelıp.
Tehnikalyq jaŋalyqtarymyzdyŋ jetıstıgımen Amerikany, Japoniiany ne Germaniiany quyp jetemız dep tyraştanudyŋ qajetı joq. Ruhani qūndylyqtaryn joǧaltyp almaǧan, tarihy men dästürınen qol üzbegen el atansaq, özge jaŋa tehnologiialardyŋ barlyǧyn op-oŋai üirenuge bolady. Sebebı, bızdıŋ halyq jaŋalyqqa öte beiım.
İä, qazaq dästürıne qatysty monografiialar, zertteu eŋbekterı, ensiklopediialar barşylyq. Sol kıtaptardy kım, qalai oqyp jür? Būl da jauaby jūmbaq mäsele.
Qazaqtyŋ dästürı bai folklorlyq mūralarymyzda jatyr. Batyrlyq, ǧaşyqtyq dastandarymyzda qazaqy yrym-tiym, salt-sana, dästürıŋız tūnyp tūr. Jyraulyq dästürimizde sal-serilik, änşilik önerimizde de dästürdıŋ jalǧasy bar. Demek, bızde dästürdı, ötkendı qūrmetteumen bırge, odan airylyp qalyp jatqan mınezımız de bar eken.

Jaŋaru jyry

Nauryzym, mıne, keldı jairaŋdaǧan,
Yntymaq pen dostyq bır sairaŋdaǧan.
Mol dastarhan, aq niet, yrys tolǧan
Köktemnıŋ būl künıne qairan qalam.
Kördım men kün men tünnıŋ teŋelgenın,
Jan dünie şuaq künge bölengenın.
Quanyş pen bereke qatar kelıp,
Jyl basy şattyq kernei jönelgenın
Ūlystyŋ Ūly künı qūtty bolsyn!
Mal töldep, quanyştar jūpty bolsyn!
Jylqy, siyr, qoi-eşkı ösıp-önıp
Mal atauly ärdaiym süttı bolsyn!
Būl künge jetken de bar, jetpegen de,
Meken-jai, qūlpyryp jer köktegende.
Alys-jaqyn qūşaqtar qauyşty ǧoi,
Ökpe-naz qaitsın bügın ketpegende.
Suyq jel de basylar būl künderı,
Būlaq közı aşylar būl künderı,
Tal egılıp, körkeiıp ainalamyz,
Eŋbek nūry şaşylar būl künderı.
Toi-duman da tabylar būl künderı,
Mahabbat syr jazylar būl künderı.
Aqsaqaldar berıp mol batalaryn,
Ümıt oty jaǧylar būl künderı.
Ainaldym qaita oralǧan dästürımnen,
Qūlaqqa qanyq bolǧan jas künımnen
Bırlıktı, jaŋarudy mūrat etken
Bastaiyn «Nauryz toiyn» däl bügınnen.

Serıkbek STANBEKOV.