Baıanaýyldan shyqqan tuńǵysh IT mamany, tehnıkalyq ǵylymdar PhD doktory, «Qazaqstannyń qarjylyq damýyna qosqan úlesi úshin» medaliniń ıegeri – aqparat salasynyń oza shapqan arǵymaǵy Erbol Omarovpen Baıanaýyl basynda ótken asa mańyzdy sharada tanysqanmyn.
Bilýimshe, Ertis-Baıan óńirinde dúbirlep ótip jatqan mańyzdy sharaǵa sebepshi bolǵan «Oljabaı batyr» kitabynyń myń danasyn Almatydan osy jigit jetkizip beripti. Syrt kózge sózge sarań kóringen jerlesimmen artynsha kólik ishinde shúıirkelesýdiń sáti túsip, taǵy bir qyryn baıqap qaldym. Beıneqońyraý arqyly otbasymen erekshe iltıpatpen áńgimelesti. Aldyńǵy oryndyqta otyrǵan Baǵdat dosymyz: «Otbasymen telefon arqyly sóılesýiniń ózi – ádemi syılastyq úlgisi!» - dep qaldy. Bala-shaǵasymen telefonmen kim sóılespeı jatyr deısiz, biraq osy bir qarym-qatynastyń ózinshe ónegeli ekenin ańǵarmaı qalý múmkin emes-ti. Qataldyq pen nemquraıdylyq jaılaǵan myna qoǵamda mundaı jylylyq kóneniń zatyndaı sırep ketti emes pe.
Áńgime arasynda Baǵdat Dúısenov Erboldy jaqynyraq tanystyrdy, tanystyrǵanda da: «Bul – Baıanaýyldan shyqqan tuńǵysh IT mamany!» - dep naqyshtady. Iá, dáýir básin aspandatyp turǵan aqparat salasynyń mamany degen búginde asa tańsyq bolmaǵanymen, «tuńǵysh» degen sózge eriksiz mán berdim. Aqbettaý baýyrynda týyp, Almatyda aqparat asqarlaryn baǵyndyryp júrgen azamattyń ómir jolyna úńildim.
Bizdiń keıipkerimizdiń búginde pernetaqtanyń patshasyna aınalǵan saýsaqtarynyń izi tek kompıýterlerde qalǵan dep oılamańyz. Olar aldymen Pavlodardyń traktor zaýytynda, Jańatilek aýylynyń mashına-kólik sheberhanasynda qara maıǵa boıalǵan. Odan soń ıesiniń oń samaıynda sap túzep, Otan aldynda ant berý rásimin jasaǵan. Osy anttyń qasıeti me eken, kim bilgen, áskerdegi bozbala alǵash ret osy jerde kompıýtermen tabysty. 1994 jyly Baıanaýyl aýdandyq baılanys torabynda elektr monteri bolyp eńbek etip, sol jyly kooperatıv kolledjine oqýǵa tústi.
1995 jyly Baıanaýyl aýdanynda aýdan ákimshiligi, salyq mekemesi, bankter kompıýterdi keńinen qoldana bastady. Osy tusta Erbol zamandasymyzdyń bilim-biligi suranysqa ıe boldy. Sol jyly «Halyq bank» AQ-nyń aýdandyq fılıalyna qabyldanyp, revızor jáne baǵdarlamashy bolyp 4 jyl ter tókti.
1999 jyly Aqsý qalasyna banktiń baǵdarlamalyq qamtamasyz etý sektorynyń meńgerýshisi qyzmetine, 2001 jyly «Qazposhta» AQ Pavlodar oblystyq fılıalynyń operaııalyq qyzmet sektory meńgerýshisi qyzmetine aýysty, 2002 jyly bastap aqparattyq tehnologııalar bólimshesiniń basshysy boldy.
2008 jyly «Qazposhta» AQ aqparattyq tehnologııalar departamenti dırektorynyń orynbasary laýazymyna qabyldanyp, bir jyldan soń dırektor boldy, 2009 jyly aqparattyq tehnologııalar departamentine dırektor bolyp taǵaıyndaldy.
2014 jyl Erbol Aqbetulynyń jańa beleske órleý kezeńi boldy, ol «Otbasy bank» AQ aqparattyq tehnologııalar departamentiniń dırektory bolyp taǵaıyndaldy. 2018 jyly MVA – bıznesti iskerlik ákimshilendirý kýrsyn bitirip, ekonomıkany ıfrlandyrý taqyrybyna doktorlyq dıssertaııasyn jazýǵa kiristi.
- Bank qyzmetiniń zamanaýı damýy – memleket pen bıznestiń, IT salasynyń sapaly sınergııasynyń nátıjesi, bul salada Baǵdat Mýsınniń úlesi sheksiz. Onyń Qazaqstanda ıforlandyrý salasyn órge bastyrýǵa kúsh salýy arqasynda búginde memleket kórsetetin qyzmetter men bank servısine qoljetimdilik sapasy joǵary deńgeıde. Memlekettik qyzmetterdiń jetilýi «Otbasy bankke» de serpin berdi. Banktiń IT-komandasynyń jemisti eńbegi nátıjesinde 2022 jyly «Otbasybanktiń» 70 memlekettik qyzmetti qoldanýǵa qol jetkizýi onyń jumys qarqyny men jedeldigin arttyrdy, - deıdi Erbol Aqbetuly.
Sandardy sóıletsek, 2022 jyldyń ózinde-aq «Otbasy bank» klıentteriniń 40 paıyzy bank qyzmetin onlaın túrde paıdalanǵan. Dál osy jyly «Otbasy bank» vıdeobanki TMD elderi koll-ortalyqtarynyń arasynda ótken «Tehnologııalar úzdigi» baıqaýynda «Hrýstalnaıa garnıtýra» atalymyn jeńip aldy. Bul jeńis Erbol jáne onymen áriptes azamattardyń eren eńbeginiń bir kórsetkishi ekeni sózsiz. Jalpy, vıdeobank jumysyn «Otbasy bank» IT-komandasy pandemııa kezinde, adamdardyń qarym-qatynasy shekteýli kezeńde qolǵa alǵan. Al qazir bul qyzmet tipti sýrdobankıng qyzmetimen tolyqtyryldy. Iaǵnı, estý-sóıleý qabiletinen aıyrylǵan adamdar da bank qyzmetin basqa adamnyń kómeginsiz emin-erkin qoldana alady.
2024 jyly dıssertaııasyn sátti qorǵaǵan Erbol Omarov tehnıkalyq ǵylymdar PhD doktory atandy. Sonymen birge, ol bıyldan bastap «Nurbank» AQ aqparattyq tehnologııalar jónindegi basqarýshy dırektory qyzmetine kiristi.
Endi áńgime aýanyn Erbol Omarovtyń týǵan jeri men ósken ortasyna bursaq. Erbol – Baıanaýyl aýdany Jańatilek aýylynyń týmasy, ataqty Jaıaý Musany dúnıege ákelgen kıeli topyraqtyń óreni. Osy aýyldaǵy Baqyt Haıdarov atyndaǵy orta mektep túleginiń Uly Otan soǵysynda úsh márte «Dańq» ordenin alyp, dańqqa bólengen batyrdyń elinde týyp, aqparat batyry bolmaýǵa haqy da bolmaǵan shyǵar.
Erbol ata-ájesi Qosman men Aıtjamaldyń tuńǵysh ári erke nemeresi bolyp er jetti. Qosman ata soǵystan aman-esen oralyp, Baıanaýyl aýdanynyń tuńǵysh shofıory boldy, odan keıin uzaq jyldar Qambar ata túlegin baptaýmen shuǵyldandy. Ájesi Aıtjamal bolsa júzinen kún shýaǵy tógilgen meıirimdi analardyń biri edi.
Ákesi Aqbet 31 jasynda syrqattan kóz jumǵanda, Erbol bes-aq jasta bolatyn. Anasy Shámken (Sholpan) sanaly ǵumyryn densaýlyq saqtaý salasyna arnap, medbıke bolyp eńbek etti. Ol kezdiń medbıkeleri bir-bir dárigerden kem túspeıtin edi ǵoı, Shámken apa da aýyl turǵyndarynyń amandyq-saýlyǵy jolynda qaltqysyz eńbek etip, abyroıǵa bólendi.
Ómirbaıanyna úńilseń, Erboldyń ómir boıy bilim men izdenisti serik etkenin, búgingi bıigine qyzmettiń eń tómengi satylary arqyly jetkenin, tájirıbeni tirnektep jınaǵanyn ańǵarasyń. «Inemen qudyq qazǵannyń» dáp ózi me dersiń. Ol 1998 jyly Qaraǵandy ekonomıkalyq ýnıversıtetin, 2012 jyly Pavlodar memlekettik ýnıversıtetiniń ekonomıkadaǵy aqparattyq júıeler fakýltetin, 2018 jyly Almaty menedjment ýnıversıtetin bitirip, 2018-2023 jyldary Bolgarııanyń Chernorıze Hrabr atyndaǵy ýnıversıtetiniń doktorantýrasynda bilim aldy. Sonymen qatar, ol únemi shetelderge tájirıbe almasý saparlaryna jıi shyǵady.
- Búgingi kúni álemdik IT-tehnologııalardyń kósh basynda turǵan Dell Technologies kompanııasynyń negizin 1984 jyly Maıkl Dell qalaǵan. Men osy kompanııanyń Nıý-Iorktegi keńsesinde bolyp, marketıng jónindegi dırektorymen kezdestim. Bul kompanııa Google kompanııasynyń málimetterdi óńdeý ortalyqtaryna tehnologııalyq jabdyqtar jetkizýshi bolyp tabylady. Biz kompanııanyń qazaqstandyq ókilderimen banktiń málimetterdi óńdeý ortalyǵynyń aǵymdaǵy jaǵdaıyna taldaý júrgizý sheńberinde áriptestik qatynas ornattyq, - deıdi keıipkerimiz.
... «Pul tappaıtyn erkek joq - quraryn aıt, ul tappaıtyn áıel joq - turaryn aıt» demekshi, kez kelgen er adamnyń jetistiginiń astarynda áıel zatynyń úlesi turmaı ma. Erboldyń jetken bıiginiń bir sebebi jar tańdaýda joly bolýynda jatsa kerek. 1998 jyly ol Kúrkeli topyraǵynyń týmasy – Ásem Kárimovamen otaý qurdy. Ásem de qarjy salasynyń qyzmetkeri. Qarjygerler otbasynyń úlkeni – Mádına Qytaıda bilim alǵan, qazir «Báıterek» AQ-da eńbek etedi. Uldary Ermuhamet áke jolyn qýyp, Sıngapýr elinde aqparattyq tehnologııalardy meńgerýde.
Ybyraı Altynsarınniń «Óner-bilim bar jurttar» óleńin oqymaǵan qazaq joq, sirá. Bala kúnimizde óleń shýmaqtarynyń mánin tolyq túsine aldyq pa, joq pa...
«Aıshylyq alys jerlerden
Kózińdi ashyp-jumǵansha
Jyldam habar alǵyzdy.
Aty joq qur arbany
Myń shaqyrym jerlerge,
Kún jarymda barǵyzdy» demeı me aqyn. Erbol týraly sóz qozǵaǵanda osy shýmaqtar oıǵa oraldy. Iá, Ybyraı atamyz ańsaǵan kúnge Erboldaı erenderdiń bilimi men óneri arqasynda jetip otyrmyz emes pe. IT maıtalmandary jer betinen bir nárseni joıa otyryp, ekinshi bir qundylyqty syılaıdy. Joıatyny – jemqorlyq pen barmaq basty, kóz qystylyq, syılaıtyny – altyn ýaqyt. Al ýaqyt degenimiz adamnyń ǵumyryndaǵy eń baǵaly qundylyq emes pe!
Janargúl Qadyrova,
QR Aqparat salasynyń úzdigi
