2023 jyldyŋ 17 mamyrynda QR Parlamentı Mäjılısı VIII şaqyrylymynyŋ alǧaşqy Ükımet saǧaty bolyp öttı. «Memleket basşysy Q.Toqaevtyŋ 2021 jylǧy 1 qyrküiektegı «Halyq bırlıgı jäne jüielı reformalar – el örkendeuınıŋ berık negızı» atty Qazaqstan halqyna Joldauyn ıske asyru aiasynda «Ǧylymdy damytu turaly» Ükımet saǧatyn QR Mäjılısı Töraǧasynyŋ orynbasary Däniia Espaeva söz söilep aşyp, jürgızdı. QR Ǧylym jäne joǧary bılım ministrı Saiasat Nūrbek pen QR Parlamentı Mäjılısı Äleumettık-mädeni damu komitetı töraǧasy Ashat Aimaǧambetov jan-jaqty qamtylǧan, maŋyzdy baiandamalar jasady.
Vise-ministrler men Astana, Almaty, Şymkent qalalary jäne oblys äkımderı orynbasarlary qatysqan Ükımet saǧaty üş saǧatqa sozyldy.
Ükımet saǧatynda QR Parlamentı Mäjılısı deputaty, «Aq jol» fraksiiasy müşesı Qazybek İsa QR Ǧylym jäne joǧary bılım ministrı Saiasat Nūrbekke jaqynda dau bolǧan Ükımettıŋ Tıl turaly Tūjyrymdamasy jobasy turaly sūraqty tötesınen qoidy.
Tömende saualdyŋ tolyq nūsqasyn jariialap otyrmyz.
«MEMLEKETTIK TILDI BILU MINDETTI» degen PREZİDENT TALABYNA ÜKIMET NEGE ÜNEMI QARSY ŞYǦUDA?
Qūrmettı Saiasat Nūrbekūly myrza!
Menıŋ aitarym, osydan üş apta būryn qoǧamda ülken şu boldy! 2023 jyly 20 säuırde QR Ǧylym jäne joǧary bılım ministrlıgı özderı jariialaǧan «Tıl saiasatyn damytudyŋ 2023-2029 jyldarǧa arnalǧan tūjyrymdama jobasyn bekıtu turaly» QR Ükımetınıŋ qauly jobasynan: «Memlekettık tıl turaly» arnaiy Zaŋ äzırleu qajet”- degen eŋ basty tūjyrymdy alyp tastap, qaita jariialady! Al būl talapsyz Tūjyrymdanyŋ mänı joq dese de bolady.
Tıl Tūjyrymdamasynyŋ alǧaşqy nūsqasy 2023 jylǧy 11 säuırde Aşyq normativtık qūqyqtyq aktıler portalynda (Aşyq NQA portaly) jariialanǧan. Jalpy halyqtyŋ 10 kündık talqylauynda Tūjyrymdamaǧa qarsy, Memlekettık tıl turaly zaŋ qabyldau qajet degen talapqa qarsy eşqandai pıkırler jazylmaǧan. Qaita 4103 qaralymnyŋ barlyǧy qoldap, eşkım qarsy şyqpaǧan. 126 pıkır jazylǧan, olardyŋ eşqaisysy qarsy şyqpai, qoldaǧan.
Tūjyrymdama turaly QR Ükımetınıŋ qaulysy jobasynda: “Tıldık, etnodemografiialyq jäne saiasi jaǧdailardy eskere kele, qazaqstandyq qoǧamnyŋ bıregeilıgın nyǧaitu faktory bolyp tabylatyn «Memlekettık tıl turaly» arnaiy Zaŋ äzırleu maŋyzdy mäsele.
Mūndai Zaŋ memlekettık tıl retınde qazaq tılınıŋ märtebesın naqty belgıleuge, ony paidalanu salasyn aiqyndauǧa, qoldanys mädenietın arttyruǧa zor mümkındıkter beredı. Atalǧan Zaŋdy qabyldaudyŋ alǧyşarttaryn qalyptastyru jūmystary kezeŋ-kezeŋımen jürgızıletın bolady.”-dep taiǧa taŋba basqandai aiqyn jazylǧan bolatyn!
Osy «Memlekettık tıl turaly» arnaiy Zaŋ äzırleu maŋyzdy mäsele»-degen eŋ basty tūjyrymdy Ükımet basşylarynyŋ talabymen Ǧylym jäne Joǧary bılım ministrlıgı alyp tastady.
Qazır Ükımettıŋ tıldı taptaǧan būl kesepat äreketıne qarsy qoǧamda narazylyq örşıp tūr!
Bız, Parlament Mäjılısınıŋ 11 deputaty: «Qazaq ükımetı taǧy da qazaq tılıne qarsy şyqty!» dep, aşyq narazylyǧymyzdy jariialadyq! Älemge äigılı jazuşy, Eŋbek Erı Dulat İsabekov, akademik Marat Toqaşbaevtar bastaǧan belgılı Ūlt ziialylary tügel qarsy şyǧuda. Būlardyŋ bärı «Qazaq ünı», «Dat», Abai, Adyrna saittary men gazetterınde jariialanyp, äleumettık jelılerde ülken qoldauǧa ie boluda.
Memlekettık tıl turaly zaŋdy talap etıp 2020 jyly «Qazaq ünı» ūlttyq portalynda Halyq jazuşylary Äbdıjämıl Nūrpeiısov, Qabdeş Jūmädılov, akademikter Ömırzaq Aitpaev, Mekemtas Myrzahmetov, Töregeldı Şarmanovtar bastaǧan 130 myŋ adam qol qoiǧan. Al 2022 jyly «Aq joldyŋ» parlamenttegı Memlekettık tıl turaly zaŋ qabyldau turaly deputattyq saualy äleumettık jelılerde jalǧasyp, egovtaǧy petisiiada 500 myŋnan, iaǧni jarty millionnan asa adam qoldaǧan.
1.Bırınşı. Sonda Ükımet Prezident Toqaevtyŋ «Qazaqstan azamattary Memlekettık tıldı bıluı mındettı!», «Barlyq azamattyŋ memlekettık tıldı meŋgeruı – saiasatymyzdaǧy strategiialyq baǧyt», «Eŋ bastysy - Qazaq tılı boluy kerek!»,«Qazaq tılı - Ūltaralyq qatynas tılı boluy qajet»-degen naqty tūjyrymdaryna qarsy ma?
2.Ekınşı. Ükımet Täuelsızdıktıŋ 32 jylynda memlekettık tıl zaŋy qajet degen sözden şoşyp, būl tūjyrymdy alyp tastaǧan soŋ, tura bır aptadan keiın 27 säuırde Qazaqstan Halqy assambleiasynda Prezident Toqaev:
«Barlyq azamattyŋ memlekettık tıldı meŋgeru mäselesı saiasatymyzdyŋ strategiialyq baǧyty bolyp qala beredı. Qazaq tılı – azamattyq integrasiianyŋ tiımdı qūraly, mädeni-ruhani tūtastyqtyŋ jarqyn körınısı. Sondai-aq qazaq tılı ǧylymi progress pen bılımnıŋ ozyq jetıstıkterıne jol aşatyn qūralǧa ainaluy kerek. Būl – tek salalyq ministrlıkterdıŋ ǧana emes, bükıl qoǧam bolyp şeşetın tarihi mındet»-dep atap körsetıp, naqty talap qoidy.
Sonda sızder, iaǧni Ükımet Prezident talabyna qarsy şyqqan bolyp tūrsyzdar ǧoi. Būl Prezident saiasatyna qarsy sabotaj ba, Täuelsızdık alǧaly berı Memlekettık Tıl zaŋyn kütıp kele jatqan qalyŋ eldıŋ talabyna qarsylyq pa?
Prezident dūrys aityp jatsa da, Ükımet ünemı bärın kerısınşe qarsy ısteidı! El kımge senedı sonda?
Endı Prezidenttıŋ būl Tıl turaly talabynan keiın Tıl Tūjyrymdamasyn qaita qaraisyzdar ma, qaitesızder?!.
TIL TURALY TŪJYRYMDAMA QABYLDANǦAN JOQ, ÄLI TALQYLANADY!
Mäjılıs deputaty Qazybek İsanyŋ ötkır sūraǧyna ministr Saiasat Nūrbek qysqa ǧana jauap berdı.
- Aityp otyrǧan Tıl turaly mäseleŋız iä, öte özektı. Menıŋ sızge aitarym, Tıl turaly Tūjyrymdama älı qabyldanǧan joq, talqylau jürıp jatyr. Oǧan özıŋızdı de şaqyramyz, bırge talqylaiyq. Jaqynda Ükımettevise-premer Altai Seidırūly Kölgınovtyŋ qatysuymen kezdesıp, Tūjyrymdamany keŋınen talqylauǧa şaqyramyz. Tūjyrymdama älı talqylanuda, dedı ol.
Qazybek İSA
