2023 جىلدىڭ 17 مامىرىندا قر پارلامەنتى ءماجىلىسى VIII شاقىرىلىمىنىڭ العاشقى ۇكىمەت ساعاتى بولىپ ءوتتى. «مەملەكەت باسشىسى ق.توقاەۆتىڭ 2021 جىلعى 1 قىركۇيەكتەگى «حالىق بىرلىگى جانە جۇيەلى رەفورمالار – ەل وركەندەۋىنىڭ بەرىك نەگىزى» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا «عىلىمدى دامىتۋ تۋرالى» ۇكىمەت ساعاتىن قر ءماجىلىسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ءدانيا ەسپاەۆا ءسوز سويلەپ اشىپ، جۇرگىزدى. قر عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ساياسات نۇربەك پەن قر پارلامەنتى ءماجىلىسى الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ كوميتەتى توراعاسى اسحات ايماعامبەتوۆ جان-جاقتى قامتىلعان، ماڭىزدى باياندامالار جاسادى.
ۆيتسە-مينيسترلەر مەن استانا، الماتى، شىمكەنت قالالارى جانە وبلىس اكىمدەرى ورىنباسارلارى قاتىسقان ۇكىمەت ساعاتى ءۇش ساعاتقا سوزىلدى.
ۇكىمەت ساعاتىندا قر پارلامەنتى ءماجىلىسى دەپۋتاتى، «اق جول» فراكتسياسى مۇشەسى قازىبەك يسا قر عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ساياسات نۇربەككە جاقىندا داۋ بولعان ۇكىمەتتىڭ ءتىل تۋرالى تۇجىرىمداماسى جوباسى تۋرالى سۇراقتى توتەسىنەن قويدى.
تومەندە ساۋالدىڭ تولىق نۇسقاسىن جاريالاپ وتىرمىز.
«مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ مىندەتتى» دەگەن پرەزيدەنت تالابىنا ۇكىمەت نەگە ۇنەمى قارسى شىعۋدا؟
قۇرمەتتى ساياسات نۇربەكۇلى مىرزا!
مەنىڭ ايتارىم، وسىدان ءۇش اپتا بۇرىن قوعامدا ۇلكەن شۋ بولدى! 2023 جىلى 20 ساۋىردە قر عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگى وزدەرى جاريالاعان «ءتىل ساياساتىن دامىتۋدىڭ 2023-2029 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداما جوباسىن بەكىتۋ تۋرالى» قر ۇكىمەتىنىڭ قاۋلى جوباسىنان: «مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى» ارنايى زاڭ ازىرلەۋ قاجەت”- دەگەن ەڭ باستى تۇجىرىمدى الىپ تاستاپ، قايتا جاريالادى! ال بۇل تالاپسىز تۇجىرىمدانىڭ ءمانى جوق دەسە دە بولادى.
ءتىل تۇجىرىمداماسىنىڭ العاشقى نۇسقاسى 2023 جىلعى 11 ساۋىردە اشىق نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەر پورتالىندا (اشىق نقا پورتالى) جاريالانعان. جالپى حالىقتىڭ 10 كۇندىك تالقىلاۋىندا تۇجىرىمداماعا قارسى، مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭ قابىلداۋ قاجەت دەگەن تالاپقا قارسى ەشقانداي پىكىرلەر جازىلماعان. قايتا 4103 قارالىمنىڭ بارلىعى قولداپ، ەشكىم قارسى شىقپاعان. 126 پىكىر جازىلعان، ولاردىڭ ەشقايسىسى قارسى شىقپاي، قولداعان.
تۇجىرىمداما تۋرالى قر ۇكىمەتىنىڭ قاۋلىسى جوباسىندا: “تىلدىك، ەتنودەموگرافيالىق جانە ساياسي جاعدايلاردى ەسكەرە كەلە، قازاقستاندىق قوعامنىڭ بىرەگەيلىگىن نىعايتۋ فاكتورى بولىپ تابىلاتىن «مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى» ارنايى زاڭ ازىرلەۋ ماڭىزدى ماسەلە.
مۇنداي زاڭ مەملەكەتتىك ءتىل رەتىندە قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسىن ناقتى بەلگىلەۋگە، ونى پايدالانۋ سالاسىن ايقىنداۋعا، قولدانىس مادەنيەتىن ارتتىرۋعا زور مۇمكىندىكتەر بەرەدى. اتالعان زاڭدى قابىلداۋدىڭ العىشارتتارىن قالىپتاستىرۋ جۇمىستارى كەزەڭ-كەزەڭىمەن جۇرگىزىلەتىن بولادى.”-دەپ تايعا تاڭبا باسقانداي ايقىن جازىلعان بولاتىن!
وسى «مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى» ارنايى زاڭ ازىرلەۋ ماڭىزدى ماسەلە»-دەگەن ەڭ باستى تۇجىرىمدى ۇكىمەت باسشىلارىنىڭ تالابىمەن عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگى الىپ تاستادى.
قازىر ۇكىمەتتىڭ ءتىلدى تاپتاعان بۇل كەسەپات ارەكەتىنە قارسى قوعامدا نارازىلىق ءورشىپ تۇر!
ءبىز، پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ 11 دەپۋتاتى: «قازاق ۇكىمەتى تاعى دا قازاق تىلىنە قارسى شىقتى!» دەپ، اشىق نارازىلىعىمىزدى جاريالادىق! الەمگە ايگىلى جازۋشى، ەڭبەك ەرى دۋلات يسابەكوۆ، اكادەميك مارات توقاشباەۆتار باستاعان بەلگىلى ۇلت زيالىلارى تۇگەل قارسى شىعۋدا. بۇلاردىڭ ءبارى «قازاق ءۇنى»، «دات»، اباي، ادىرنا سايتتارى مەن گازەتتەرىندە جاريالانىپ، الەۋمەتتىك جەلىلەردە ۇلكەن قولداۋعا يە بولۋدا.
مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭدى تالاپ ەتىپ 2020 جىلى «قازاق ءۇنى» ۇلتتىق پورتالىندا حالىق جازۋشىلارى ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆ، قابدەش ءجۇمادىلوۆ، اكادەميكتەر ومىرزاق ايتپاەۆ، مەكەمتاس مىرزاحمەتوۆ، تورەگەلدى شارمانوۆتار باستاعان 130 مىڭ ادام قول قويعان. ال 2022 جىلى «اق جولدىڭ» پارلامەنتتەگى مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭ قابىلداۋ تۋرالى دەپۋتاتتىق ساۋالى الەۋمەتتىك جەلىلەردە جالعاسىپ، ەگوۆتاعى پەتيتسيادا 500 مىڭنان، ياعني جارتى ميلليوننان اسا ادام قولداعان.
1.ءبىرىنشى. سوندا ۇكىمەت پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ «قازاقستان ازاماتتارى مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋى مىندەتتى!»، «بارلىق ازاماتتىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋى – ساياساتىمىزداعى ستراتەگيالىق باعىت»، «ەڭ باستىسى - قازاق ءتىلى بولۋى كەرەك!»،«قازاق ءتىلى - ۇلتارالىق قاتىناس ءتىلى بولۋى قاجەت»-دەگەن ناقتى تۇجىرىمدارىنا قارسى ما؟
2.ەكىنشى. ۇكىمەت تاۋەلسىزدىكتىڭ 32 جىلىندا مەملەكەتتىك ءتىل زاڭى قاجەت دەگەن سوزدەن شوشىپ، بۇل تۇجىرىمدى الىپ تاستاعان سوڭ، تۋرا ءبىر اپتادان كەيىن 27 ساۋىردە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىندا پرەزيدەنت توقاەۆ:
«بارلىق ازاماتتىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرۋ ماسەلەسى ساياساتىمىزدىڭ ستراتەگيالىق باعىتى بولىپ قالا بەرەدى. قازاق ءتىلى – ازاماتتىق ينتەگراتسيانىڭ ءتيىمدى قۇرالى، مادەني-رۋحاني تۇتاستىقتىڭ جارقىن كورىنىسى. سونداي-اق قازاق ءتىلى عىلىمي پروگرەسس پەن ءبىلىمنىڭ وزىق جەتىستىكتەرىنە جول اشاتىن قۇرالعا اينالۋى كەرەك. بۇل – تەك سالالىق مينيسترلىكتەردىڭ عانا ەمەس، بۇكىل قوعام بولىپ شەشەتىن تاريحي مىندەت»-دەپ اتاپ كورسەتىپ، ناقتى تالاپ قويدى.
سوندا سىزدەر، ياعني ۇكىمەت پرەزيدەنت تالابىنا قارسى شىققان بولىپ تۇرسىزدار عوي. بۇل پرەزيدەنت ساياساتىنا قارسى سابوتاج با، تاۋەلسىزدىك العالى بەرى مەملەكەتتىك ءتىل زاڭىن كۇتىپ كەلە جاتقان قالىڭ ەلدىڭ تالابىنا قارسىلىق پا؟
پرەزيدەنت دۇرىس ايتىپ جاتسا دا، ۇكىمەت ۇنەمى ءبارىن كەرىسىنشە قارسى ىستەيدى! ەل كىمگە سەنەدى سوندا؟
ەندى پرەزيدەنتتىڭ بۇل ءتىل تۋرالى تالابىنان كەيىن ءتىل تۇجىرىمداماسىن قايتا قارايسىزدار ما، قايتەسىزدەر؟!.
ءتىل تۋرالى تۇجىرىمداما قابىلدانعان جوق، ءالى تالقىلانادى!
ءماجىلىس دەپۋتاتى قازىبەك يسانىڭ وتكىر سۇراعىنا مينيستر ساياسات نۇربەك قىسقا عانا جاۋاپ بەردى.
- ايتىپ وتىرعان ءتىل تۋرالى ماسەلەڭىز ءيا، وتە وزەكتى. مەنىڭ سىزگە ايتارىم، ءتىل تۋرالى تۇجىرىمداما ءالى قابىلدانعان جوق، تالقىلاۋ ءجۇرىپ جاتىر. وعان ءوزىڭىزدى دە شاقىرامىز، بىرگە تالقىلايىق. جاقىندا ۇكىمەتتەۆيتسە-پرەمەر التاي سەيدىرۇلى كولگىنوۆتىڭ قاتىسۋىمەن كەزدەسىپ، تۇجىرىمدامانى كەڭىنەن تالقىلاۋعا شاقىرامىز. تۇجىرىمداما ءالى تالقىلانۋدا، دەدى ول.
قازىبەك يسا
