Öz ūltyŋnyŋ kemşılıgın aitu – öz ūltyŋdy jek köru emes. Kerısınşe, qairau. Jamanan jirenuge, dūrys jolǧa baǧyttau. Ärine, öz ūltyŋnyŋ boiynan naqūrys qylyqtardy körıp tūryp körmegensıp, «menıŋ ūltym sūmdyq, älemdegı eŋ myqty ūlt» dep jalǧan ūrandap, kökırektı ūra beruge de bolady.
Bıraq odan tabar paida şamaly. Jalpy, qazaqtyŋ keibır kemşılıkterı turaly ūly qara şaldan (Abai) bastap bügıngı ziialy qauym ökılderı de aityp keledı. Sonyŋ bırı belgılı qalamger Dulat İsabekov.
Osydan bıraz jyl būryn jazuşy öz ūlty jaily bylai degen eken:
– Men de sol öz ūltymnyŋ keibır kemşılıkterın betke aitqym keldı. Bıraq būl öz ūltymdy jek köru emes. Qairau. Bızdıŋ ūlt älı künge beijai, marǧau ömır sürıp jatqany ras pa, ras. Tılge kelsek te samarqau. «Tübı bır oŋalar» degen soqyr senım bar. Tıldı bügın qalypqa keltırmesek, kompiuterdıŋ tübınde möliıp otyryp eseiıp kele jatqan ūrpaqqa ol erteŋ kerek bolmai qaluy mümkın. Demek, bız boiküiezdıkten arylyp, qazır qimyldauymyz kerek.
Bız köp närseden samarqaulyǧymyzdyŋ arqasynda ūtylyp kelemız.Töbemızden uyn sorǧalatyp «Proton» sekıldı jat eldıŋ zymyrandary qūlap jatady. Ündemeimız. Radio-tele arnalar orys tılınde tılın bezep sarnap jatady. Ündemeimız. Bırdı-ekılı qazaq tılınde baǧdarlama bolsa, soǧan maldanamyz. Narazylyq bıldıru joq bızde. Bıraq bır-bırımızdı synauǧa kelgende, tobyqtan şaluǧa kelgende özgege jol bermeimız. Bū qalai? Būl kemşılık emes pe? Osyny aituǧa bolmai ma? Doktrinany jazu kezınde şyryldap alǧa şyqtyq. «Qazaqstandyq ūlt» degendı aldyryp tastau üşın, aştyq jariialauǧa bel budyq. Sonda būl maǧan ne bolmasa, Şahanovqa qana kerek pe? Tılge bailanysty ülken konferensiia jasadyq. Jetı jüz adam siiatyn zaldy jaldadyq. Eŋ bır ökınıştısı sol – zaldyŋ teŋ jartysy bos tūrdy. Mıne bızdıŋ öz tılımızdı qalai jaqsy köretınımızdıŋ, qalai qorǧaitynymyzdyŋ körınısı. Sol konferensiiaǧa kezındegı keŋes zamanynda ūlttyŋ janaşyry, basty ideology bola bılgen Jazuşylar Odaǧyndaǧy jetı jüz jazuşydan on adam kelıp qatysuǧa jaramady. Būǧan ne deisıŋ? Men özgesın bylai qoiǧanda oppozisiianyŋ sezderıne deiın baryp qatysamyn. Mäsele olardy qoldau emes. Mäsele, olar ne jaily aitady, maqsaty ne, ūltqa tigızetın qylaudai bolsa da jaqsylyǧy bar ma, degen maqsatta. Elden estıgennen görı, öz qūlaǧyŋmen estıgen dūrys qoi. Ökınıştısı, qazır qalam ūstaǧandar arasynda töbe körsetetın jerde körınbei, köbıne as üide otyryp kıjınetınder, danyşpansityndar köp. Äne, keşe ǧana özbekter orystıldı telearnalardy jabudy qolǧa aldy. General Sabyr Rahimovtyŋ eskerkışın qaǧyp tastady. Tübı qazaq bolǧandyqtan. Äbüiır bolǧanda, eleusızdeu bır jerge qaita ornatypty. Bız bolsaq qaiter edık? «Oibai, özbek öz aǧamyz ǧoi, ökpelep qalar, ūltaralyq qatynasqa syna qaǧylyp qalar» dep dedek qaǧar edık. Tıptı anau Sairamda özbek teatryn aşyp berdık. Būl da jalpaqşeşeilık. Al özbek üitpeidı, bet-jüzıŋ bar demeidı, doq körsetedı, aibat şegedı. Nemıs teatry Qazaqstanǧa qajet pe? Bır telearnadan söilegen sözınde Obaev «olar aiyna bır-ekı spektakl beredı de qoiady. Al bız aiyna 31 spektakl qoiamyz. Gastrolge şyǧamyz. Süitıp jürıp alatyn ailyǧymyz bırdei» dep küiınıp edı. Būl ne? Şyndyǧynda aiyna ekı-aq spektakl qoiatyn teatrlardy ne üşın ūstaimyz? Qajetı bar ma, sonyŋ? Elımızde ūltaralyq tektırester de bolyp qalyp jatady.
Ūlymyzdy ūryp, qyzymyzdy zorlaidy keibıreuler. Bıraq bız jergılıktı ūlt retınde öz jerımızde tūrsaq ta, olarǧa ses körsete almaimyz. Nege?Mūnyŋ barlyǧy öz bolaşaǧymyzǧa enjarlyqpen qarau. Ruhtyŋ joqtyǧy, namystyŋ kemdıgı… ____________________________________________________________________________________________________________
Aqşarqat Ahmetbek
365info.kz
Ūqsas jaŋalyqtar
