Ötken ǧasyrdyŋ basynda gazet jäne radio arqyly köpşılık qauym özıne qajettı aqparat alyp otyrsa, keiın kele teledidardan alatyn boldy. Al qazırgı tehnologiia şaryqtap damyǧan däuırde türlı ǧalamtor jüielerıne kırıp, qoldaǧy telefon arqyly qalaǧan aqparatqa qol jetkıze beredı.
İä, jurnalistıŋ negızgı mındetı – qalyŋ būqaraǧa aqparatty şynaiy ärı jyldam jetkızu.
"Jalpy qazaq jurnalistikasynyŋ deŋgeiı tömen dep aituǧa bolmaidy. Kerısınşe, qazaq jurnalistikasynyŋ deŋgeiı joǧary ekenı kümänsız. Qaŋtar oqiǧalary kezınde aqparattyq vakuum boldy. Ony käsıbi tūrǧyda daiyndalǧan laŋkester, qylmyskerler öz müddesıne paidalandy. İnternettı būǧattauǧa mäjbür boldyq. Būl – älemdık praktika. Bıraq basqa da aqparat qūraldarymyz bar ǧoi. Sodyrlar keibır teleradio arnalardyŋ ǧimaratyn örtep, qiratty. Odan basqa aqparat qūraldary üzdıksız habar taratty. Eşqandai şekteu bolǧan joq", – dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Sonymen bırge baspasözdegı söz bostandyǧyna qatysty da pıkır bıldırdı.
"Bızde zaŋ boiynşa senzura joq. Aqparat erkındıgın barynşa qamtamasyz etıp jatyrmyz. Bıraq erkındık degen oiyŋa ne kelse, sony aitu emes. Kez kelgen demokratiialyq elderde jalǧan aqparat taratqan adam jauapqa tartylady. Men ärbır jurnalist, eŋ aldymen, memleketşıl azamat boluy kerek dep sanaimyn. Osy oraida N.Nekrasovtyŋ: "Aqyn bolu şart emes, azamat bolu – mındetıŋ" degen qanatty sözı bar. Sondyqtan ärqaisymyz elımızdıŋ patrioty boluǧa tiıspız",– dedı Prezident.
Äleumettık jelıler damyǧan saiyn, blogerlerge degen sūranystar da artuda. Osy oraida sūraq tuyndaidy «Jurnalist bolu üşın universitet qabyrǧasynda tört jyl bılım alu kerek pe?» älde ärtürlı kurstardy oqyp, jūmys ıstei beruge bola ma? Osy taqyrypta äl-Farabi atyndaǧy Qazaq Ūlttyq universitetı Jurnalistika fakultetınıŋ aǧa oqytuşysy, PhD doktor Baian Asqarqyzy Mūsaevany sūhbatqa tarttyq.
Mysaly, bırınşı kurstan bastap aldymyzǧa kelgen studentterdıŋ ışındegı üzdıkterı bırden közge tüsıp qalady. Keiınnen qarap otyrsaŋyz, sol qyzdar men jıgıtter student kezden-aq jūmysqa ornalasyp, aldyŋǧy qatarly telearnalar men basylymdarda jüredı. Jyl saiyn qanşama student diplom aluda, bıraq, olardyŋ barlyǧy bırden jūmysqa ornalasyp kete almaidy.
- Jurnalistika fakultetıne oquǧa tüsuşıler sany jyl saiyn artuda ma?
- Būl müldem qate pıkır. Jurnalist bolu üşın sūraq qoia bılu kerek, jurnalistikanyŋ zaŋyn bılu kerek, jurnalistıŋ etikasyn bılu kerek. Jurnalistikanyŋ teoriiasyn oqymai, nebır myqty jurnalisterdı tärbielep otyrǧan jurfaktıŋ ūstazdarynyŋ bılımın, tälım-tärbiesın almai, diplomdy qolǧa ūstamai jurnalist bolu -qaraŋǧylyq dep sanaimyn.
Jurnalistikaǧa qatysty ärtürlı kurstar aşylyp jatyreken. Kurstar qysqa-qysqa salany üiretse, mysaly,jurnalistikanyŋ etikasy, söileu mänerı, oratorlyq öner siiaqty baǧyttaryn üiretse qarsylyǧym joq. Al, jalpy jurnalistikany on künde nemese bır, ekı aida oqytyp tastaimyn degen jaŋsaq pıkır. Mümkın emes desem de bolady. Ondai kurstar men marafondar tez aqşa tabu maqsatynda jasalynady dep oilaimyn. Tört jyl boiy fakultette oqytylatyn qanşama pänderdı, teoriia men praktikany eşqandai kurs almastyra almaidy.
Köbısı jurnalistika men blogerlıktı şatastyryp jatady. BAQ turaly zaŋ bar, özderıŋız jaqsy bılesızder, sonda köptegen zaŋnamalar bar. Olardy qoldanbasa, tıl mädenietı bolmasa, sūraq qoiu ürdısın bılmese köp synǧa ūşyrauy mümkın. Kezınde otandyq şou-biznestegı tanymal änşı Qysqy Olimpiadany tıkelei efirde jürgızemın dep älem deŋgeiınde ūiatqa qalǧany bar. Sondai qatelıkter qaitalanbasa eken deimın.
Qazırgı taŋda BAQ turaly zaŋǧa özgerıster engızılse degen pıkırler aityluda, törtınşı bilıkke meilınşe erkındık, täuelsızdık berse bızdıŋ jurnalistikamyz da sol baǧyt boiynşa damityn edı.
Torǧyn Tölegenqyzy
