Ótken ǵasyrdyń basynda gazet jáne radıo arqyly kópshilik qaýym ózine qajetti aqparat alyp otyrsa, keıin kele teledıdardan alatyn boldy. Al qazirgi tehnologııa sharyqtap damyǵan dáýirde túrli ǵalamtor júıelerine kirip, qoldaǵy telefon arqyly qalaǵan aqparatqa qol jetkize beredi.
Iá, jýrnalıstiń negizgi mindeti – qalyń buqaraǵa aqparatty shynaıy ári jyldam jetkizý.
"Jalpy qazaq jýrnalıstıkasynyń deńgeıi tómen dep aıtýǵa bolmaıdy. Kerisinshe, qazaq jýrnalıstıkasynyń deńgeıi joǵary ekeni kúmánsiz. Qańtar oqıǵalary kezinde aqparattyq vakýým boldy. Ony kásibı turǵyda daıyndalǵan lańkester, qylmyskerler óz múddesine paıdalandy. Internetti buǵattaýǵa májbúr boldyq. Bul – álemdik praktıka. Biraq basqa da aqparat quraldarymyz bar ǵoı. Sodyrlar keıbir teleradıo arnalardyń ǵımaratyn órtep, qıratty. Odan basqa aqparat quraldary úzdiksiz habar taratty. Eshqandaı shekteý bolǵan joq", – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Sonymen birge baspasózdegi sóz bostandyǵyna qatysty da pikir bildirdi.
"Bizde zań boıynsha enzýra joq. Aqparat erkindigin barynsha qamtamasyz etip jatyrmyz. Biraq erkindik degen oıyńa ne kelse, sony aıtý emes. Kez kelgen demokratııalyq elderde jalǵan aqparat taratqan adam jaýapqa tartylady. Men árbir jýrnalıst, eń aldymen, memleketshil azamat bolýy kerek dep sanaımyn. Osy oraıda N.Nekrasovtyń: "Aqyn bolý shart emes, azamat bolý – mindetiń" degen qanatty sózi bar. Sondyqtan árqaısymyz elimizdiń patrıoty bolýǵa tıispiz",– dedi Prezıdent.
Áleýmettik jeliler damyǵan saıyn, blogerlerge degen suranystar da artýda. Osy oraıda suraq týyndaıdy «Jýrnalıst bolý úshin ýnıversıtet qabyrǵasynda tórt jyl bilim alý kerek pe?» álde ártúrli kýrstardy oqyp, jumys isteı berýge bola ma? Osy taqyrypta ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıteti Jýrnalıstıka fakýltetiniń aǵa oqytýshysy, PhD doktor Baıan Asqarqyzy Musaevany suhbatqa tarttyq.
Mysaly, birinshi kýrstan bastap aldymyzǵa kelgen stýdentterdiń ishindegi úzdikteri birden kózge túsip qalady. Keıinnen qarap otyrsańyz, sol qyzdar men jigitter stýdent kezden-aq jumysqa ornalasyp, aldyńǵy qatarly telearnalar men basylymdarda júredi. Jyl saıyn qanshama stýdent dıplom alýda, biraq, olardyń barlyǵy birden jumysqa ornalasyp kete almaıdy.
- Jýrnalıstıka fakýltetine oqýǵa túsýshiler sany jyl saıyn artýda ma?
- Bul múldem qate pikir. Jýrnalıst bolý úshin suraq qoıa bilý kerek, jýrnalıstıkanyń zańyn bilý kerek, jýrnalıstiń etıkasyn bilý kerek. Jýrnalıstıkanyń teorııasyn oqymaı, nebir myqty jýrnalısterdi tárbıelep otyrǵan jýrfaktiń ustazdarynyń bilimin, tálim-tárbıesin almaı, dıplomdy qolǵa ustamaı jýrnalıst bolý -qarańǵylyq dep sanaımyn.
Jýrnalıstıkaǵa qatysty ártúrli kýrstar ashylyp jatyreken. Kýrstar qysqa-qysqa salany úıretse, mysaly,jýrnalıstıkanyń etıkasy, sóıleý máneri, oratorlyq óner sııaqty baǵyttaryn úıretse qarsylyǵym joq. Al, jalpy jýrnalıstıkany on kúnde nemese bir, eki aıda oqytyp tastaımyn degen jańsaq pikir. Múmkin emes desem de bolady. Ondaı kýrstar men marafondar tez aqsha tabý maqsatynda jasalynady dep oılaımyn. Tórt jyl boıy fakýltette oqytylatyn qanshama pánderdi, teorııa men praktıkany eshqandaı kýrs almastyra almaıdy.
Kóbisi jýrnalıstıka men blogerlikti shatastyryp jatady. BAQ týraly zań bar, ózderińiz jaqsy bilesizder, sonda kóptegen zańnamalar bar. Olardy qoldanbasa, til mádenıeti bolmasa, suraq qoıý úrdisin bilmese kóp synǵa ushyraýy múmkin. Kezinde otandyq shoý-bıznestegi tanymal ánshi Qysqy Olımpıadany tikeleı efırde júrgizemin dep álem deńgeıinde uıatqa qalǵany bar. Sondaı qatelikter qaıtalanbasa eken deımin.
Qazirgi tańda BAQ týraly zańǵa ózgerister engizilse degen pikirler aıtylýda, tórtinshi bılikke meılinshe erkindik, táýelsizdik berse bizdiń jýrnalıstıkamyz da sol baǵyt boıynsha damıtyn edi.
Torǵyn Tólegenqyzy
