– Damir Şoqanūly, sūhbatqa kelıskenıŋızge raqmet! Alǧaşqy sūraǧym: «Baldäuren» lagerınıŋ basty erekşelıgı qandai? Sondai-aq tarihyna qysqaşa toqtalyp ötseŋız.
– Köp raqmet! «Baldäuren» 2002 jyly Elbasymyz Nūrsūltan Äbışūlynyŋ bastamasymen aşyldy. Ol kezde elımızde balalardy jyl boiy sauyqtyryp, tärbieleitın lager boluy tiıs degen şeşım qabyldanǧan edı. Sol şeşımnıŋ nätijesınde Qazaqstannyŋ eŋ körıktı jerlerınıŋ bırı – Burabai törınen boi kötergen sauyqtyru ortalyǧy bügınde 23 jyldyq tarihqa ie.
«Baldäurennıŋ» eŋ basty erekşelıgı – jyl boiy üzdıksız balalardy qabyldaidy. Jylyna 16 auysym ötedı. Är auysym belgılı bır taqyrypqa arnalady: bırınde sportşylar, ekınşısınde önerpazdar bas qosady. Sonymen qatar ekı erekşe auysym bar. Onyŋ bırı – halyqaralyq auysym, iaǧni älemnıŋ tükpır-tükpırındegı qazaq balalary kelıp demalady. Ekınşısı – ata-anasynyŋ qamqorlyǧynsyz qalǧan balalarǧa arnalǧan. Jalpy alǧanda, bız är balaǧa tolyqqandy tärbie men sapaly bılım aluǧa barlyq jaǧdai jasaimyz.
– «Baldäurennıŋ» ornalasqan jerı erekşe ekenı dausyz. Balalardyŋ tabiǧatpen bailanysynda qandai özgerısterdı baiqaisyzdar? Sifrlyq älemnen alşaqtau barysyndaǧy erekşelıkter qandai boldy?
– Balalar bızge 20 künge keledı. Alǧaşqy künnen bastap ışkı erejelerdı qataŋ ūstanudy üiretemız. Är bala – jeke tūlǧa, ärqaisysynyŋ boiynda aşylmaǧan talant bar. Mıne, bızdıŋ basty mındetımız – sol qabılettı jaryqqa şyǧaru.
20 kün ışınde elımızdıŋ tükpır-tükpırınen kelgen 288 bala özderın erkın ūstaidy. Öitkenı jaŋa ortada eşkım olardyŋ būrynǧy qatelıkterın bılmeidı, sol sebeptı bärın jaŋadan bastauǧa ülken mümkındık tuady. Būl – bızdıŋ artyqşylyǧymyz. Tıptı keide on jyl boiy baiqalmaǧan nätijege bız 20 künde qol jetkızemız desem, artyq emes. Sebebı bala alǧaş ret qolynan kelmegen ıstı jasap köredı, öitkenı ol ortada bärı alǧaş ret jasap jatqandai senım paida bolady.
Ärine, tabiǧatpen bailanys ta erekşe röl atqarady. Är auysymda balalarǧa Burabaidyŋ körıktı jerlerın aralatamyz. Ūialy telefon tek ata-anamen bailanysu üşın belgılı künderı ǧana berıledı. Äuelı balalar telefonsyzdyqqa üirenıse almaidy, tıptı qosymşa telefon äkeletınderı de bolady. Bıraq üş künnen soŋ olardyŋ uaqyty sonşalyq bos bolmaidy, telefondy ızdemei ketedı. Keide ata-analar habarlaspady dep alaŋdaidy, al balalar bolsa oiynǧa, ıs-şaralarǧa berılıp, mülde uaqyt tappaidy.
Balalardyŋ kün tärtıbı de qataŋ: taŋerteŋ jattyǧu jasap, bölmelerın jinap, tazalyqqa üirenedı. 20 kün boiy qalyptasqan ädetter balaǧa ömırlık daǧdy bolyp qalyp qoiady.
– Balalardyŋ bır kündık tärtıbın qysqaşa sipattap berseŋız.
– Taŋerteŋ jattyǧu jasap, bölmelerın retke keltırgen soŋ balalar taŋǧy as ışedı. Keiın sabaqqa qatysady. Lagerde künıne alty mezgıl tamaq berıledı. Tüsten keiın bır jarym saǧat demalys bolady. Odan keiın balalar öz qalauyna qarai türlı üiırmelerge qatysady. Bügınde bızde şyǧarmaşylyq jäne sporttyq baǧytta 30-ǧa juyq üiırme jūmys ısteidı. Bala lagerge kelgende saualnama toltyrady, bız sol saualnama negızınde onyŋ qyzyǧuşylyǧyna qarai baǧyt-baǧdar beremız. Är auysymnyŋ taqyrybyna sai üiırmelerdıŋ mazmūny da özgerıp otyrady. Keşke türlı mädeni-sporttyq ıs-şaralar ūiymdastyrylady.
– Tıptı eŋ tūiyq balalardyŋ özı mūnda aşylyp, maqtau qaǧazyn alyp jatady. Türlı saiystarǧa uaqytty qalai jetkızesızder? İdeiany qaidan alasyzdar?
– Bızde 28 tälımger bar. Olar künı boiy balalarmen jūmys ısteidı. Būǧan qosa ǧylymi-ädıstemelık bölımımız bar. Ol barlyq ıs-şarany saraptap, taldap otyrady. Psihologtarymyz da balalardy zerttep, äsırese tūiyq mınezdılerdı aşuǧa kömektesedı. Mektep ūstazdary balalardyŋ bılımın tolyqtyrady. Dene şynyqtyru bölımı olardyŋ fizikalyq damuyn qadaǧalaidy. Medisinalyq keşen kelgen jäne ketken kezdegı densaulyǧyn tekseredı. Iаǧni alty keşen bırlesıp, balanyŋ jan-jaqty damuyna yqpal etedı.
– Aqyly jäne tegın oqityn balalardyŋ arasynda aiyrmaşylyq bar ma?
– Qyrküiekten mamyrǧa deiın memlekettık kvota boiynşa balalardy qabyldaimyz, jazda kommersiialyq negızde de qabyldau bar. Bıraq barlyǧy bırdei jaǧdaida bolady. Balalar jas erekşelıgıne qarai toptastyrylady. Bır topta ärı memlekettık kvotamen, ärı aqyly kelgen balalar qatar tärbielenedı. Baǧdarlama da, ıs-şaralar da bärıne ortaq.
– «Baldäurennıŋ» özge bölımşelerı turaly da aityp ötseŋız.
– Soŋǧy on jylda «Baldäurennıŋ» bırneşe bölımşesı aşyldy. Alǧaşqysy – Qonaev qalasynda, äskeri-patriottyq baǧytta. Ol jerde 9–10 synyp oquşylary demalady. Qaruly küşterge baru bügınde maŋyzdy mäsele bolǧandyqtan, būl bölımşe jastardy ülken ömırge daiyndaidy. Arnaiy memorandum negızınde balalar tört kün boiy äskeri bölımde äsker ömırımen tanysady.
Ekınşısı – Türkıstan oblysyndaǧy bölımşe. Türkıstan – ruhani astanamyz, sondyqtan mūnda bız dästür men tarihty därıpteuge basymdyq beremız.
Üşınşısı – Balqaştaǧy bölımşe. Būl inkliuzivtı balalarǧa arnalǧan erekşe ortalyq. Mūnda bılıktı mamandar jūmys ısteidı. Bolaşaqta ata-analarymen bırge kelu mümkındıgın qarastyrudamyz. Öitkenı auyr formadaǧy erekşe balalar ata-anasymen bırge demalsa, bız olardyŋ armanyn oryndauǧa az da bolsa üles qosamyz dep senemın.
– Damir myrza, bolaşaqqa qandai josparlaryŋyz bar?
– Qazırgı taŋda tört filialdyŋ barlyǧyn qosqanda jylyna 15 myŋǧa juyq balany qamtimyz. Bıraq elımızde şamamen tört million bala bar. Būl – bar bolǧany ekı paiyz ǧana. Sondyqtan bolaşaqta özge lagerlermen bırlesıp jūmys ısteu joldaryn qarastyrudamyz. Balalar mekteptegı oquyn qaşyqtan jalǧastyryp, bızde demalyp jatsa deimız.
Ekınşıden, portal qūru josparda bar. Ol arqyly balalardyŋ densaulyǧy men qyzyǧuşylyqtaryn aldyn ala anyqtap, är auysymǧa dūrys ırıkteu jasai alamyz.
Üşınşıden, biyl nauryz aiynda tälımgerler qauymdastyǧyn qūrdyq. «Baldäurende» 23 jyl ışınde jūmys ıstegen barlyq tälımgerler osy ūiymǧa bırıktı. Qazır olardyŋ arasynda türlı salada eŋbek etıp jürgen mamandar bar. Qauymdastyqtyŋ maqsaty – bala tärbiesınde täjıribe almasu jäne bolaşaqqa bılıktı mamandardy daiarlau.
– Damir myrza, äŋgımeŋızge köp raqmet! Soŋǧy sūraǧym: «Baldäurendı» tämamdaǧan balalarmen arada bailanys saqtala ma?
– Ärine, bız üşın būl eŋ ülken quanyş. «Baldäurennen» tülep ūşqan balalarmen älı künge deiın bailanysymyz üzılgen emes. Olar uaqyt öte kele türlı salada maman bolyp, qoǧamda öz ornyn tabady. Keibırı tıptı öz balasyn ertıp, bızge qaita oralady. Būl – bızdıŋ eŋbegımızdıŋ jemısı, «Baldäurennıŋ» ömır boiǧy otbasy ekenınıŋ dälelı.
– Sūhbatqa bergen uaqytyŋyz üşın alǧys bıldıremız. Jūmystaryŋyzǧa tabys tıleimız!
Sūhbattasqan: Arman Serıkūly
