ءبىزدىڭ گۇلنار

3209
Adyrna.kz Telegram
جانە ونىڭ ستۋدەنت شاقتاعى اقىندىق اينالاسى تۋرالى
ادەتتەگىدەي، سەكسەنiنشi جىلداردىڭ باسىندا دا كازگۋ-دiڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتiنە بiر توپ اقىن ءتۇستi. بۇلار جىل سايىن جۋرفاكقا تابان iلiكتiرەتiن ۇل-قىزى ارالاس ەلۋ اقىننىڭ iشiنەن لەزدە iرiكتەلiپ شىقتى. جۋرفاكقا اقىن دەگەنiڭ بۇرىن دا توپىرلاپ ءتۇسiپ، اقىن ەمەستەرi قايراڭعا شىعىپ، قايىرلاعان بالىقتاي توبىنا iلەسە الماي قالىپ جاتاتىن. بiراق مىنا اقىنداردىڭ ءجونi بولەك سەكiلدi. كەلدi دە الدىڭعى كۋرستا وقيتىن ءتاۋiر اقىندارمەن قويان-قولتىق ارالاسىپ، سولاردىڭ اراسىنا تاستاي باتىپ، سۋداي سiڭدi دە كەتتi.
بۇل بiر كازگۋ-دiڭ قالاشىعىنىڭ ءار اعاشى جىرمەن تەربەلiپ تۇراتىن ادەمi كەزەڭ ەدi. قالاشىقتىڭ كەز-كەلگەن جەرiندە ولەڭ وقۋعا بولادى. وسى كۇنi بiرەۋ-مiرەۋگە «تالدىڭ اراسىنا بارىپ، ولەڭ وقيىن دەپ ەدiم، ءجۇر، تىڭداشى» دەسەڭ، شوشىپ كەتەر. ول كەزدە ءبارi باسقاشا ەدi. كەز-كەلگەن جەردە تىڭدايتىن قۇلاق بار. مەدينستيتۋتقا بارساڭ دا تىڭدايدى. جەنپي-گە بارساڭ دا، قاسىنداعى كيروۆ زاۋىتىنىڭ سودىر-سويقاندارىنا دەيiن قۇلاقتارى قالقيىپ، ولەڭ تىڭداۋعا كەلەدi. كەشكە قاراي ەلگە بەلگiلi مىقتى اقىنداردىڭ ءبارi كازگۋ-گرادتا جۇرەدi. «قازگۋ-دiڭ قالاشىعى، كوزiمنiڭ قاراشىعى» ولاردى مۇلگiپ تىڭداپ تۇرادى. ايدiك اقىندار كۇندەي كۇركiرەپ جىر وقيدى. وزدەرi وقىپ بولعاسىن جاس پەرiلەرگە كەزەك بەرەدi. ولاردىڭ «ولەڭiڭ جاقسى ەكەن!»، – دەگەنi وسى كۇنگi ءمۇشايرادا جەڭiپ العان جايىنباس كولiگiڭنەن ارتىق. ارىنداعان اقىنداردى شالابۋرىل كۇيiندە ءتۇن ورتاسىندا شىعارىپ سالىپ تۇرامىز. نەسiن ايتاسىڭ، جارىقتىقتاردىڭ ماس بولعاندارىنا دەيiن، الدەبiرەۋلەرگە تiسiن قايراپ، كiجiنگەندەرiنە دەيiن ادەمi... ال سال-سەرiلەرi سول كۇنi «ساياسي باسپانا» سۇراپ، جاتاقحانامىزدا قالىپ قويادى.
اقىن بiتكەن بەسiنشi جاتاقحانادا تۇنiمەن دامىلسىز ولەڭ وقيدى. اقىندار اقىن ەمەستەردi ۇيىقتاتپايدى. تاڭ قىلاڭ بەرە باستاعاندا ساباققا باراتىنى ەسكە تۇسكەن بiرەۋi ولەڭمەن ەسكەرتپە جاسايدى:
جاس اقىندار باس قوسقاندا دۇرiلدەي،
داۋىستارى شىعادى ەكەن گۇرiلدەي.
ءۇنسiز عانا تىڭداپ قالعان بiزدەرگە،
ءتۇن ورتاسى ءوتiپ كەتتi-اۋ، بiلiنبەي...
انشەيiندە ەشكiمگە جالىن ۇستاتپايتىن كiلەڭ شۋ اساۋ، بiر جاقسىسى، سوزگە توقتايدى. شەتiنەن بوس تۇرعان كەرەۋەتكە قۇلاي كەتەدi.
سىرتتان وقيتىنداردىڭ سەسسياسىنىڭ باستالۋى اقىندار ءۇشiن ۇلكەن توي. سول سىرتتان وقيتىن سىرتتانداردىڭ iشiندە دە قازاقتىڭ مىقتى اقىندارى بار. ولاردىڭ سەسسياسى ادەتتەگiدەن ۇزاققا سوزىلادى. اقىنداردىڭ ءار زاچەت الۋى – جالپىحالىقتىق مەرەكە. بiزدiڭ بۋىننىڭ ۇلەسiنە تيگەن بەدەلدi «زاوچنيكتەر» – ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆ پەن شورابەك ايداروۆ. ەكەۋi دە ەلگە سiڭiمدi. ارتىق-اۋىس مiنەزدەرi جوق. اسiرەسە، اقكوڭiل ەسەنقۇلدىڭ بولمەڭە باس سۇعۋىنىڭ ءوزi بiر عانيبەت. «جiگiتتەر، سىرا iشەتiن نەلەرiڭ بار؟»، – دەيدi جاي عانا. بەرەمiز. «بالىق بار ما؟»، – دەيدi ول سوسىن. ارالدىڭ جiگiتتەرiنiڭ بولمەسiندە بالىق بولماۋشى ما ەدi. تالعات باتىرحان بالكونداعى قاقتالعان سارى سازاننىڭ بiرەۋiن ساعاعىنان ۇستاپ اكەپ ەساعاڭنىڭ قولىنا ۇستاتادى. «دۇرىس بولدى، – دەيدi اقىن اعامىز، – ەندi ماعان قايراتتى تاۋىپ بەرiڭدەر!». بەس قاباتتى شارلاپ، اقىن قايرات الiمبەكوۆتi iزدەپ كەتەمiز. ەسەنقۇل اعام قۇمارلىعىنىڭ قۇرامداس بولiكتەرiن تۇگەلدەپ، ۇشتاعانىن تiكتەپ العان سوڭ، سىرتقا بەتتەيدi. جانىندا شاشىنان بۋ بۇرقىراپ قايرات اقىن كەتiپ بارا جاتادى.
بiزدiڭ كۋرستا باۋىرجان ۇسەنوۆ وقىدى. جiگiتتiڭ سۇلتانى ەدi ول. ولەڭدەرi ءوز الدىنا، ءان سالعاندا دا بۇكiل قالاشىقتى ەلiكتiرەتiن. دومبىرا شەرتiسiنە ونەر تارلاندارىنىڭ ءوزi تاڭداي قاعاتىن. مۇرتى قياقتاي، اسا اجارلى جiگiت بولاتىن. جىرلارى بiرiنەن بiرi وتەدi. ولەڭ وقىعاندا بۇكiل جۇرت ۇيىپ تىڭدايدى. قالام سiلتەسi مۇلدە بولەك.
شىڭ شاپاقتان باسىنا تەڭگە iلدiردi,
اققۋ ۇشىپ، قيمىلىن كول بiلدiردi...
كەلدi-داعى ارۋ تاڭ داپتەرiمە،
جازىپ كەتتi وزiندەي ءمولدiر جىردى...
نەمەسە:
ءوز ارنامنان ايتەۋiر اسپاي باقتىم،
بiر ارمانعا جاسىمنان تاستاي قاتتىم.
كۇنگەي جاقتى بەتكە الىپ بارا جاتقان،
جىر كوشiنە iلەسكەن جاس تايلاقپىن!..
وسىدان سوڭ «كوكتەم كەلدi جاسىل القا تاعىنىپ، قۇستار كەلدi تۋعان جەردi ساعىنىپ» دەپ جىرلاپ جۇرگەن كۋرستىڭ بiر توپ اقىنى ولەڭدi بiردەن قويدى.
الدىمىزداعى كۋرستىڭ اقىندارى الىمدى كورiنەدi. ءتاۋiر بولماسا ولەڭدەرi ءالi كۇنگە دەيiن ەسiمiزدە تۇرار ما ەدi. ولەڭدەرiن ءور داۋسىمەن ءوزi وقىعاندا جايناتىپ جiبەرەتiن باۋىرجان جاقىپ («بەينەڭدi جۇرەم جاتتاپ اپ، جۇرەگiم – فوتواپپارات»), اسپايتىن، ساسپايتىن، ءوزi دە، ولەڭi دە ۇنەمi قايناپ جۇرەتiن قايرات الiمبەكوۆ («كۇلەدi ماعان، كۇلەدi, بiر قاۋىم قارعا، كۇلسە كۇلسiنشi, سولاردى ۇرعانىم بار ما؟!»), توماعا تۇيىقتاۋ مۇراتبەك وسپانوۆ («اقىن دەيمiز، ولەڭ دەيمiز، جىر دەيمiز، جىرىمىزدى جىرتىپ تاستاپ ءجۇر كەي قىز...») سول جىلداردىڭ وزiندە ولەڭنiڭ وكiل بالاسى ەمەس ءوز بالاسى ەكەنiن دالەلدەگەن-دi. ال بiزدەن ەكi جىل بۇرىن تۇسكەن كۋرستىڭ اقىندارى نۇرلان بەرعازيەۆ (ماۋكەنۇلى) پەن بەيبiت قۇسانبەكوۆ كوشتiڭ الدىن بەرمەي تۇردى.
جۋرفاكتىڭ اقىندارى شەتiنەن سۇراپىل. بەدەلدiڭ بارiنە سولار يە بولادى. ول كەزدە قىز-قىرقىن جاپپاي ەلتiپ ولەڭ تىڭداپ وتىرادى. بiزدiڭ دە ازداعان اقىندىعىمىز بار ەدi. ونىمىز مىنالاردىڭ ولەڭiنە استار بولۋعا جاراماي قالدى. بiراق بiردەن بەرiلە قويعانىمىز جوق. شامامىز جەتكەنشە iلەسiپ باقتىق. ول كەزدە تەمiردەي قاتتى تۇجىرىم بار. جاقسى اقىن سىرانى جاقسى iشۋi كەرەك. سىرشىلدىق پەن سىراشىلدىقتى بiرگە ادiپتەگەن زامان. ەدiلدiڭ بويى ەن توعاي... «دۋماندى ەدi سەنiمەن سىراحانا، جابىلعان سوڭ قايتۋشى ەك بiروتالا» دەپ دۋىلداتىپ جۇرگەن كەز.
ايتپاقشى، ارامىزدا اقىن قىزدار دا بارشىلىق ەكەن. الدىمىزداعى كۋرستارداعى بايان بەكەتوۆا، ءۇمiتحان التاەۆا، گۇلباھرام جەبەسiنوۆا، ەلەنا تاڭباەۆا – تانىلىپ قالعان اقىندار. بiزدiڭ كۋرس تا اقىن قىزداردان كەندە ەمەس كورiنەدi. اتىراۋلىق كوزiلدiرiكتi قىز ساۋلەش شاتەنوۆا مەن ءجۇزi ۇنەمi الاۋلاپ تۇراتىن كەگەندiك اقسارى قىز نۇرميرا الiشەروۆا ەكەۋi ءتۇن بالاسى ۇيقى كورمەي ولەڭ جازادى. تۇنiمەن جازعان ولەڭدەرiنەن تويات تاۋىپ، ەرتەڭiنە ساباقتا ەكەۋi دە ەكi بەتi البىراپ وتىرادى. تىم ەرتە تۇرمىس قۇرعان نۇرميرا اقىن («جەم بولىپ كەتكەن قىرعيعا، جاعدايىڭ قالاي، نۇرميرا؟») ولەڭ ولكەسiن ءوز ەركiمەن تاستاپ شىقتى دا، ساۋلەش شاتەنوۆا ءارi قاراي جالعاستىرا بەردi. بۇگiندە سول ساۋلەش – بiرنەشە ءمۇشايرادا بايگە العان بەلگiلi اقىننىڭ بiرi. اتىراۋداعى بiر اۋداندىق باسىلىمنىڭ باس رەداكتورى.
سويتسەك، ناعىز اقىن قىزدىڭ ءوز ورتامىزدا جۇرگەنiن بiلمەپپiز. ول باسقالار سياقتى بiرiنشi كۋرسقا تۇسە سالا جارقىلداپ جىر وقىعان جوق. دۋىلداسىپ ولەڭ وقىپ جاتقان ارقالى اقىنداردىڭ توبىنا دا ارالاسپادى. جاپپاي كونسپەكت جازىپ، جابىلا ساباق وقىعان پىسىقتاردىڭ قاتارىنا دا قوسىلمادى. موينىنا قالىڭ شارفىن وراپ الىپ، جۇمباق كۇيدە وزiمەن-ءوزi جۇرەتiن دە قوياتىن. «سەن ماعان شارفىڭدى بەر، شارفىڭدى بەر، ءجۇزىمدى قىردىڭ جەلى شارپىپ جۇرەر» دەپ ورشەلەنە ۇمتىلاتىن مۇقاعاليى دا جوق ەدى ونىڭ... ەلدiڭ كوزiنە دۋدىراعان شاشى بiردەن تۇسەتiن. باياعى بارشامىزعا تانىس اندجەلا دەۆيستiڭ دوڭگەلەك قالپاق تارiزدەنگەن بۇيرا شاشىنان كەيiن وسىنداي قالىڭ شاش كورiپ تۇرعانىمىز... قازiر قازاق پوەزياسىنىڭ جارىق جۇلدىزدارىنىڭ بiرiنە اينالعان اسا دارىندى اقىن گۇلنار سالىقبايدىڭ ستۋدەنت كەزدەگi كەيپi وسىنداي ەدi.
سول قىزدىڭ شىن اقىن ەكەنiن ەشكiمگە كوپ جاريالاي بەرمەيتiن بiر ولەڭiنەن كەزدەيسوق بiلiپ قالدىق.
ەسكi جارا اۋىزىن تىرنامالىق،
ەكiنشi رەت سەن مەنi جارالاما...
كويلەگiمدi جاعادان ۇرلاپ الىپ،
سۋدان شىعارمايتۇعىن قارا بالا!
«ەي، الiشەروۆا!، – دەدiم ءوزiم قالجىڭمەن قاجاي بەرەتiن نۇرميراعا، – ولەڭدi دەر كەزiندە قويىپ كەتكەنiڭ قانداي ابىروي بولدى. سۇراپىل عوي مىناۋ... مىنا قىزدان كەيiن ولەڭ جازۋ دەگەن...». تiلiنiڭ ءتۇرپiسi بار نۇرميرا دا قاراپ قالمايدى. «سەندەردiڭ دە اناۋ ۇسەنوۆ ۇندەرiڭدi وشiرگەن جوق پا؟!».
سودان گۇلنار باستالدى... قاتارلاستارى مەن قاناتتاستارىنىڭ ورتاسىنان سۋىرىلىپ شىقتى. ونىڭ بىرىنەن-ءبىرى وتكەن تىڭ تەڭەۋلەرى مەن تۇيدەكتەلگەن تىركەستەرىن قورىتىپ ۇلگەرە الماي جاتتىق. «مەن مەرەكەدەن كەيىنگى كوشەمىن، شاتتانۋدان شارشاعان»، «كورمەيىن دەسەم كوزىم بار»، «كەشىرىڭدەر كەلگەنىمدى ومىرگە» دەپ جىرلاپ، قارا ءۇزىپ كەتكەن گۇلنارعا ءسۇيسىنىپ قارادىق تا وتىردىق. ول سۇڭقار دا بولعان جوق، تۇلپار دا بولعان جوق، كادىمگى گۇلنار بولدى.
بۇگىنگى گۇلنار بيىگىندە تۇر. تەرەڭ. تىلسىم. تۇڭعيىق. تۇنىق... ول ەلدىڭ كوز الدىندا قازاق پوەزياسىنىڭ قايتالانباس قۇبىلىسىنا اينالدى. ومىردەگى ءوز تۇلعاسى دا تارتىمدى. قۇبىلىس بولسا دا، قاراپايىم، تەرەڭ بولسا دا، تۇراقتى. ءبىز بىلەتىن اقىن گۇلنار كۇپى كيگەن قارا ولەڭدى ءالى دە تالاي رەت تۇرلەندىرە تۇسەتىنى انىق...
* * *
بەلگىلى اقىن، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، مەنىڭ مارتەبەلى كۋرستاسىم گۇلنار سالىقبايدىڭ تۋعان كۇنى دە كەپ قاپتى. ءوز عۇمىرىڭ دا، جىر-عۇمىرىڭ دا ۇزاق بولسىن، گۇلنار قىز! ءومىرىڭنىڭ ءمانى – ءامىرىڭ امان بولسىن! ۇنەمى «الماتىعا زەيپىن كەلە جاتقانداي» كۇي كەشۋىڭە تىلەكتەسپىن!
باۋىرجان ومارۇلى
پىكىرلەر