ەجەلگى گرەكيانىڭ كورنەكتى وكىلى فالەس ميلەتسكي تەرىگە ۇيكەلگەن يانتاردىڭ ەلەكترلەنگەنىن بايقاعان. بۇل شامامەن ءبىزدىڭ زامانىمىزعا دەيىنگى 600 جىلداردىڭ شاماسى بولۋ كەرەك. ءدال وسى ۋاقىتتا قازاق دالاسىندا شوپاننىڭ بايبىشەسى قوي ءجۇنىن تۇتكەن ۋاقىتتا ساباۋدىڭ ۇساق قيقىمداردى بويىنا تارتاتىنىن اڭعارعان. سودان بەرى تالاي ءداۋىر وتكەنگە كەتتى. ەلەكتر قۋاتىن باعىندىرۋ تالاي ساتىدان ءوتتى. ادامزات سول قۋاتتى بىرنەشە كوزدەن الۋدى ۇيرەندى. بۇرىن وزەن اعىندارىن، قاتتى ءھام وزگە دە جانعىش ماتەريالداردىڭ كومەگىمەن قۋات السا، قازىر كۇن، جەل سىندى سارقىلمايتىن ەنەرگيا كوزدەرىن پايدالانىپ كەلەدى. ەلەكتر ەنەرگياسىن يگەرۋ ارقىلى ادامزات ايشىلىق الىس جەرلەردى باعىندىردى، جەردى قويىپ عارىش كەڭىستىگىنە بوي ۇردى. ءتىپتى، ءداۋىرىمىزدىڭ ميى ميلليونعا باعالانعان يلون ماسك پەندەگە دىبىستىڭ جىلدامدىعى بىلاي تۇرسىن، ساۋلەنىڭ جىلدامدىعىن باعىندىرۋعا مۇمكىندىك اشۋدا. قاراپ تۇرساق، ادامزات ەلەكتر ەنەرگياسىن يگەرمەگەندە بۇگىنىمىز ەرتەگى مەن اڭىزداردىڭ عانا جەلىسى بولىپ قالۋشى ەدى. بىراق، ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ شىعۋ كوزىن تاپقانمەن، بۇل جەتىستىكتىڭ ءبارى سول ەنەرگيانى ساقتاۋ مۇمكىندىگى پايدا بولعاندا عانا قيالدان شىندىققا اينالدى. قاراپايىم مىسال، قازىر اركىمنىڭ ۇيىندە ىشتەن جانۋ دۆيگاتەلىمەن جاراقتالعان كولىك بار. ەلەكتروموبيلدى كىمنىڭ قالتاسى كوتەرە قويسىن. كادۋىلگى كولىكتى جۇرگىزۋ ءۇشىن قۋات كەرەك. بىلاي ايتقاندا ەلەكتر ەنەرگياسى ساقتالعان قور - باتارەيا. ول بولماعاندا ماشيناڭىز كولىك ەمەس، بەزەندىرە جاسالعان تەمىر قوبدي-داعى. نىسانامىزدى اڭعارعان بولارسىز؟! ارينە، قۋات باتارەيالارى نەمەسە اككۋمۋلياتورلار. جاي عانا اككۋمۋلياتور ەمەس، قازاقستاننىڭ لوكوموتيۆىنە اينالعان «قاينار» زاۋىتىنىڭ ءونىمى جايىندا. كاسىپورىننىڭ تاۋەلسىزدىك العاننان بەرگى باعىندىرعان بەلەسى حاقىندا. جۋىردا اتاۋلى كاسىپورىنعا اتباسىن بۇرىپ، زاۋىتتىڭ تىنىس-تىرشىلىگىمەن تانىسىپ قايتتىق...
قۋاتى قايناعان ءوندىرىس ورنى
بىرەۋ بىلمەس، بىرەۋ بىلەر، 2017 جىلى افريكا قۇرلىعىنداعى بەنين ەلىنىڭ تەمىر تۇلپارلارى BARS Asia ماركالى اككۋمۋلياتورلاردى پايدالاندى. كولىكتەر ەمەس ارينە، بەنين تۇرعىندارى دەسەك، دۇرىس بولار. قارا ماتەريكتىڭ وزىنەن سۇرانىس تۋدىرعان شاعىن عانا تالدىقورعان دەگەن قالادان شىعاتىن بۇل اككۋمۋلياتورلار تالايدى تامساندىرىپ، تالايدى ءسۇيسىندىرىپ ءجۇر. ونى سەزىنۋگە اسا ۇلكەن تۇيسىك تە كەرەك ەمەس. جاي عانا ساندارعا ۇڭىلسە جەتىپ جاتىر. زاۋىت ءونىمىنىڭ 70 پايىزدان استامىن ەكسپورتقا باعىتتايدى. الەۋەتى ەۋروپا مەن ازياعا قاۋقارلى رەسەي مەن ەكونوميكاسىنداعى قانداي دا ءبىر ءىس-قيمىل ەۋرازيا ەمەس، مۇحيت اسىپ اسەر ەتەتىن قىتاي تۇرعاندا مۇنداي قاۋقارلىلىق قايدان بولسىن دەۋىڭىز دە مۇمكىن. نارىقتىق ەكونوميكا زاڭىنا ساي ساپا مەن ۋاقىت تالابىمەن ۇندەسۋ زاۋىتتى وسى دەڭگەيگە جەتكىزىپ وتىر.
«ماسكەۋ دە بىردەن تۇرعان جوق» دەگەن ءتامسىل بار تمد حالىقتارىندا. ول راس، زاۋىتتىڭ وتكەنى كوممۋنيستىك يدەولوگيانىڭ ۇرانى ءجۇرىپ تۇرعان داۋىردەن باستاۋ الىپ، ەل تاۋەلسىزدىك الىپ، نارىقتىق ەكونوميكاعا بەت بۇرعان كەزەڭدەردى باستان وتكەردى. الماعايىپ ۋاقىتتاردا تىنىسىن تارىلتپاعان ءوندىرىس ورنى تالاي قيىندىقتى ەڭسەردى. سىلدىر ءسوز اراسىنا سان قوسساق مايەكتىرەك بولار، زاۋىتتىڭ ىرگەسى سوناۋ 1970 جىلدارى قالاندى. العاشقى ءونىمىن 1975 جىلدىڭ 13 قاڭتارىندا شىعاردى. 6 س-75 ەم ماركالى اككۋمۋلياتور باتارەيالارى سول ۋاقىتتىڭ سۇرانىسىنا وراي شىعارىلعان ەدى. جالپى الىپ كسرو قۇرامىنداعى ەلدەردىڭ ىشىندە «قاينار» زاۋىتىمەن قاتار 4 ءوندىرىس ورنى جۇمىس ىستەپ تۇردى. كەيىن قازاقستان ءوز تاۋەلسىزدىگىن جاريالادى. قيىن قىستاۋ كەزەڭدەر تۋدى. ءبىر تۇرالاپ، قايتا قالپىنا كەلگەن زاۋىت نارىقتىق ەكونوميكاعا ابدەن بەيىمدەلدى. بۇگىندە كاسىپورىن قازاقستاننىڭ كەز كەلگەن بۇرىشىندا ءونىمىن تۇتىنۋشىعا ۇسىنىپ كەلەدى. مۇنان بولەك الىس-جاقىن 15 مەملەكەتپەن بايلانىس ورناتقان. ولاردىڭ قاتارىندا بىرىككەن اراب امىرلىگى، رەسەي، قىتاي، پولشا، يتاليا، اۋعانستان جانە تمد ەلدەرى بار. دەمەك، «قاينار» زاۋىتىنىڭ ءونىمىن وسى ەلدەگىلەر پايدالانادى دەگەن ءسوز. جوعارىدا ايتقانىمىزداي، رەسەي نارىعىندا تالدى قالاداعى زاۋىتتىڭ ونىمىنە سۇرانىس باسىم. سوعان وراي، «قايناردىڭ» رەسەيدىڭ ماسكەۋ، ەكاتەرينبۋرگ، ءنوۆوسىبىر، سانكت-پەتەربور، چەليابى قالالارىندا وكىلدىكتەرى اشىلعان. تمد كولەمىندە عانا ەمەس، ەۋروپا مەن ازيانىڭ قاجەتتىلىگىن وتەپ وتىرعان «روستەلماش»، «كاماز»، «ماز»، «ورالاز»، «بەلاز» سىندى الپاۋىت ماشينا قۇراستىرۋ كونسەرندەرى تىكەلەي «قايناردىڭ» ءونىمىن پايدالانىپ كەلەدى. وسىنداي الاپات جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە كاسىپورىن ەۋروپالىق ICO 9001:2000 ساپاسىنا قول جەتكىزگەن. بۇگىندە زاۋىتتا 1200-دەن استام ادام ناپاقاسىن تاۋىپ ءجۇر. دەمەك وسىنشا وتباسىنا كاسىپورىن «ازىق» بولۋدا. تىكە ماعىناسىندا ەمەس، زاۋىتتىڭ قىزمەتكەرلەرى اجەپتاۋىر جالاقى الادى. ءىشىنارا قىزمەتكەرلەرىنە قولداۋ ءبىلدىرىپ تە وتىرادى.
«قۇرىش قالاي شىنىقتى؟»
زاۋىتتىڭ تىنىس-تىرشىلىگىمەن تانىستىرۋ كاسىپورىن باسشىلىعى تاراپىنان ءوندىرىس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى سەيداحمەت جۇماحانۇلىنا تاپسىرىلعان ەكەن. ول سانالى عۇمىرىنىڭ 34 جىلىن وسى زاۋىتتىڭ «وتىمەن كىرىپ، كۇلىمەن شىعۋعا» ارناپ كەلەدى.ماماندىعى – ەلەكتر-حيميا ينجينەرى، قازاق حيميا تەحنولوگيالار ينستيتۋتىن تامامداعان سەكەڭ كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىندا وسىندا جاس مامان رەتىندە جولدامامەن كەلگەن.وسىنداي ازاماتتاردىڭ ارقاسىندا شىنىن دا زاۋىت الپاۋىتتارمەن ءيىن تىرەسكەن كاسىپورىنعا اينالعان. س.جۇماحانۇلىنىڭ ايتۋىنشا، كاسىپورىن باسشىلىعى جاستاردى تاربيەلەۋدە، ولاردى زاۋىت جۇمىسىنا باۋلۋدا كوپشىلىككە ۇلگى بولارلىقتاي قارەكەت ەتۋدە. بايقاعانىمىزداي، زاۋىت تسەحتارىندا تەر توگىپ جۇرگەن جاستار كوپ. سولاردىڭ ءبىرى – قانات بايىتبەكوۆ. جاس مامانمەن سويلەسىپ كوردىك. جۇمىسقا ورنالاسقانىنا جارتى جىل بولعان جاس جىگىت تسەح قۇلاعىندا ويناپ تۇر. قۇددى شيكىزاتتى دايار ونىمگە اينالدىرعان الىپ اپپارات مۇنىڭ ىرقىنا ابدەن كونىپ العانداي. ءار تەتىگىن باسقان سايىن تاپسىرماسىن مۇلتىكسىز ورىنداپ تۇر.
- ازعانتاي ۋاقىتتا ۇجىمعا «تاستاي باتىپ، سۋداي ءسىڭىپ» كەتتىك قوي. اعا بۋىن وكىلدەرى بىلگەنىن ۇيرەتىپ، كەمشىن تۇسىمىزدى تۇزەپ وتىرادى. جاستاردا جالىن بار، تەك سول جالىندى قولايلى پايدالانعاندار جارقىلىن كورمەك. زاۋىت باسشىلىعى جاستاردى قولداۋدى ءبىر جولعا قويعان. جۇمىسىم اسا اۋىر ەمەس. نەگىزى ماحابباتپەن ىستەلگەن قاي ءىس تە ءونىمدى بولادى عوي، - دەدى ق.بايىتبەكوۆ.
- زاۋىت 70-تەن استام ءونىم شىعارادى. اككۋمۋلياتور باتارەيالارى ءار سالاعا بەيىمدەلىپ جاسالادى. ءبىزدىڭ ونىمدەر اسكەري قورعانىس جانە اۋىلشارۋاشىلىعى تەحنيكالارىنا، تەمىرجولعا، جۇك كولىكتەرىنە، جەڭىل كولىكتەرگە ارنالعان. كاسىپورىن جىل وتكەن سايىن جاڭاشىل تەحنيكالارعا تولىعۋدا. اۆتوماتتاندىرىلعان اپپاراتتار ونداعان ادامنىڭ قولىن بايلايتىن ەسكى تسەحتاردىڭ ورنىن الماستىرۋدا. جاڭاشىل تەحنيكانى جاستار تەز مەڭگەرەدى عوي. ماعجان اقىن «ارىستانداي ايباتتى، جولبارىستاي قايراتتى، مەن جاستارعا سەنەمىن»، - دەگەن عوي. ءبىز دە جاستارعا سەنەمىز. باسشىلىق ولارعا ۇلكەن سەنىم ارتادى. ءوزىمىز دە جاس بولىپ كەلدىك، قازىر اعا بۋىنعا اينالدىق. «جاس كەلسە ىسكە» دەگەن، ولار قاي ءىستى دە ۇرشىقشا ءيىرىپ اكەتەدى، - دەدى سەيداحمەت جۇماحانۇلى.
ەڭبەك ونىمدىلىگىن اۆتوماتتاندىرۋ ارتتىرادى
ءبىزدىڭ قوعام تۇتىنۋشىلىققا كوپ ارقا سۇيەيمىز. شىنىن دا سولاي عوي. ءبىر ءونىم جاساعاننان گورى ساتىپ العاندى قۇپ كورەمىز. قالتادا اقشا بولسا بولدى دەگەن تانىم. بازار بارعاندا نە دۇكەن ارالاعاندا بەلگىلى ءبىر بۇيىمنىڭ ارزانىنا جۇگىرەتىنىمىز تاعى بار. نەدەن جاسالعان، قالاي جاسالعان، كىم جاساعان، باس قاتىرمايمىز. مىسالى، كولىگىڭىز قىس بويى قيناپ شىقتى. بىردەن وتالا قويمايدى. اندا اپاردىڭىز، مىندا اپاردىڭىز. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، گاپ اككۋمۋلياتور باتارەياسىندا. سودان بازار باردىڭىز، كەرەكتىنى ساۋدالاسىپ ءجۇرىپ، ەڭ تومەن باعاسىنداعىسىن الدىڭىز. باستىسى كولىك جۇرسە بولدى. ال ءسىزدىڭ كولىگىڭىز قالتقىسىز وتالىپ، توقتاۋسىز ءجۇرۋى ءۇشىن اككۋمۋلياتورىڭىز دايىن ءونىم بولعانشا قانشا كىسىنىڭ قولىنان وتكەنىن دە بىلمەيسىز. سوعان توقتالا وتەيىك...
دايىن ءونىم ساۋدا سورەسىنە تۇسپەس بۇرىن ءبىراز ساتىدان وتەدى. اۋەلگى جۇمىس پلاستماسسا قۇيۋ تسەحىندا باستالادى. بۇل تسەحتا 102 ادام جۇمىس ىستەيدى. مۇنتازداي تازا بيىك عيمارات ىشىندە 35 قۇيما اپپارات قالتقىسىز جۇمىس ىستەپ تۇر. باستى شيكىزات پلاستماسسا تۇيىرشەكتەرى. ول – كورەي ەلىنەن الىنادى. HAITIAN بالقىتۋ جانە قۇيۋ اپپاراتى ءاپ ساتتە تۇيىرشەكتەردى قالىپتا بالقىتىپ، ءتيىستى جاشىككە اينالدىرادى. بۇل تسەحتا اككۋمۋلياتور جابىندىسىنان بولەك، سول اككۋمۋلياتورلاردىڭ قۇلاعى، تىعىندارى، قاقپاعى دايارلانادى. 35 اپپارات تىنىمسىز جۇمىس ىستەيدى ەكەن. تەك ادامدارى كەزەكپەن، ياعني ءۇش اۋىسىممەن جۇمىسشى بريگادالارى 24 ساعات بويى اپپاراتتارعا تىنىم بەرمەيدى. س.جۇماحانۇلىنىڭ ايتۋىنشا، سۇرانىستىڭ ارتۋىنا بايلانىستى جاڭادان 12 اپپارات اكەلىنىپتى. جۋىردا ىسكە قوسىلادى ولار دا. ايتپاقشى، پلاستماسسا تۇيىرشەكتەرىنە سۇرانىسقا ساي ءارتۇرلى ءتۇس بەرىلەدى ەكەن. سول ماڭدا ايانباي جۇمىس ىستەپ جۇرگەندەردىڭ ءبىرى - جازيرا شاحيەۆا. ءوز ءىسىنىڭ بىلگىرى دەگەن وي تۋدى سانادا. كوز ىلەسپەس جىلدامدىقپەن جۇمىس ىستەپ تۇرعان مامان بىرەر مينۋتتا بىرنەشە پلاستماسسا جاشىكتى دايارلاپ تاستادى.
- جۇمىسىم وزىمە ابدەن ۇنايدى. ماشىقتانىپ الدىق. جىلى ءارى جايلى جەردە كىمنىڭ دە بولماسىن جۇمىس ىستەۋگە ىنتاسى ارتادى ەمەس پە؟ بۇگىن جەڭىل كولىكتەردىڭ اككۋمۋلياتور باتارەيالارىنا جابىن دايارلاپ جاتىرمىز. سەگىز ساعات تاپجىلماي جۇمىس ىستەۋ تۇك ەمەس. ويتكەنى ۋاقىتىلى ءارى ساپالى تاماقتانامىز. مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى دەنساۋلىعىمىزدى ۇنەمى باقىلاۋدا ۇستايدى. بىزدەن تالاپ – ساپالى جۇمىس، - دەدى ج.شاحيەۆا.
مۇنان كەيىن اككۋمۋلياتور جابىندارى تەسۋ-كەسۋ تسەحىنا ويىسادى. بۇل جەردەگى ZesaR Natek اتاۋلى تۇرىك قوندىرعىسى اۋەلى باتارەيا جابىندارىنىڭ بۇتىندىگىن تەكسەرىپ، سودان سوڭ، جابىن ىشىندە ەلەكترلىك بايلانىس كوزدەرىن دايارلايدى. تسەحتان كەرى قايتقان ءونىم از. ويتكەنى زاماناۋي تەحنيكالار قالتقىسىز جۇمىس ىستەيدى.
قورعاسىن بالقىتۋ جانە پليتكا قۇيۋ تسەحى زاۋىت ورنالاسقان 22 گەكتار اۋماقتىڭ ەڭ ىتىق اۋماعى ەكەن. الاۋلاعان وت قورعاسىندى بالقىتىپ، 10 اپپارات اككۋمۋلياتور ىشىنە سالىناتىن پليتكالاردى ازىرلەيدى. بۇل جەردە ودان وزگە قورعاسىن لەنتاسىن ازىرلەيتىن ەكى بىردەي الىپ قوندىرعى بار: ءبىرى يتاليا ەلىنەن كەلگەن، ەكىنشىسى كانادالىق. ەكى قوندىرعى دا جۇرەك دۇرسىلىندەي تىنباستان جۇمىس ىستەيتىنى اڭعارىلىپ تۇر. ءبىز بارعان ۋاقىتتا دا جۇرىسىنەن تانبادى. دايىن بولعان قورعاسىن پليتكالار مايلاۋ تسەحىنا وتەدى. بۇل تسەحتا پليتكالاردىڭ بەتىن سىلاق جاققانداي ارنايى قوسپانى جاعاتىن قوندىرعىلار ورنالاسقان.
دايىن بولعان قورعاسىن پليتكالارى قۇراستىرۋ تسەحىنا وتەدى. ەڭ العاشقى پلاستماسسا تسەحىنان كەلگەن اككۋمۋلياتور جابىندارى مەن پليتكالاردى بىرىكتىرەتىن تسەحتا ۇزىن سانى 7 قوندىرعى ورنالاسقان. ناعىز كونۆەيەر. ايتپاقشى، بۇل جەردەگى اپپاراتتاردىڭ تورتەۋى تولىق اۆتوماتتاندىرىلعان. ءوزى اۋستريانىڭ ءونىمى ەكەن. ادام كۇشىن از قاجەت ەتەدى. بۇل ماڭدا جۇمىسشىلار كوبىنە-كوپ باقىلاۋشىنىڭ قىزمەتىن اتقاراتىنداي. ال قالعان 3 قوندىرعى يتالياندىق، جارتىلاي اۆتوماتتاندىرىلعان. اتاۋلى تسەحتا ءار قوندىرعى بويىندا 8 ادامنان بار. ولار كەلگەن دۇنيەلەردىڭ كوپ بولىگىن قولدان جينايدى. بۇل بولىكتەن شىققان ءونىم قۋاتتاۋ تسەحىنا وتەدى. ءبىر مەزەتتە قۋاتتاۋ تسەحىنا 12 مىڭ اككۋمۋلياتور ورنالاستىرىلادى.مۇنان سوڭ سوڭعى تەكسەرىس، ساپا باقىلانادى، ءونىمنىڭ بۇتىندىگى تەكسەرىلەدى دە، جۇك تيەۋ ايماعىنا جىبەرىلەدى.
قالدىقسىز ءوندىرىس - قاۋىپسىزدىك كەپىلى
زاۋىت باسشىلىعىنىڭ نەگىزگى ۇستانىمى قورشاعان ورتانىڭ قاۋىپسىزدىگى. ادەتتە ءىرى ءوندىرىس ورىندارى ماڭايىنداعى تابيعاتقا وراسان شىعىن اكەپ جاتادى. ال «قاينار» زاۋىتى قايتا وڭدەۋدى دە قولعا العان. ماسەلەن، ءسىزدىڭ كولىگىڭىزدىڭ اككۋمۋلياتورى ىستەن شىقتى. جاڭاسىن الدىڭىز دەلىك، ەسكىسىن دالاعا تاستامايسىز. ارنايى ديللەرلەرگە وتكىزەسىز. ولار زاۋىتقا قايتا اكەلەدى. كۇللى قازاقستان بويىنشا قالىپتاسقان جۇيە وسىلاي. كاسىپورىندا جارامسىز دۇنيە قايتادان پايدالى ونىمگە اينالادى. ءبىر اككۋمۋلياتوردى جاساۋ ءۇشىن بەس ءتۇرلى قوسپا پايدالانىلادى. ونىڭ ءبارى كادەگە جارايدى. ەسكى ءھام جارامسىز باتارەيالار وڭدەۋ تسەحىنا اكەلىنەدى. الىپ قوندىرعى ءار ماتەريالدى ءبولىپ، قۇيۋ تسەحتارىنا جونەلتەدى.
كاسىپورىننىڭ جاسىل ەكونوميكاعا باعىت العانىن ىشىندە ءجۇرىپ كوز جەتكىزدىك. ادام بويىنان ءسال عانا بيىك شىنى بىلەۋلەر ارقىلى زاۋىتتاعىلار سۋدى جىلى كۇيىندە پايدالانادى ەكەن. بۇل بىلەۋلەر سۋدى كۇن كوزىمەن جىلىتاتىن قوندىرعى ەكەن. مۇنان بولەك، زاۋىتتاعى تەحنيكالار دا، قوندىرعىلار دا تابيعي گازبەن جانە ەلەكتر جارىعىمەن جۇمىس ىستەيدى. دەمەك، اۋاعا دا زياندى زاتتار تارامايدى دەگەن ءسوز.
- قورشاعان ورتانىڭ بۇلىنبەۋىن ءجىتى نازاردا ۇستايمىز. اككۋمۋلياتور قۇراستىرۋدا حيميالىق كوپتەگەن ەلەمەنتتەر قولدانىلادى. زاۋىت باسشىلىعى قالدىقسىز ءوندىرىس جاساۋ جولىندا ايانباي ەڭبەك ەتىپ كەلەدى. تابيعاتتىڭ اماندىعى – ادام ساۋلىعىنىڭ كەپىلى. بىزدەگى قىزمەتكەرلەردىڭ دە دەنساۋلىعى ۇنەمى باقىلاۋدا. ءالسىن-ءالسىن مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى جۇمىسشىلاردىڭ ساۋلىعىن تەكسەرىپ وتىرادى، - دەدى سەيداحمەت جۇماحانۇلى.
ونىمدە ساپا بولعاندا سۇرانىس ارتادى
دايىن ءونىمنىڭ ءتيىستى ورىنعا بۇزىلماي، بۇلىنبەي جەتكەنى دە ولجا. ماسەلەن، ساۋدا سورەسىندە شەتى مۇجىلگەن بولماسا سىرتقى جاپسىرماسى مىجىلعان، جابىنى تىلىنگەن دۇنيە تۇرسا ساتىپ المايتىنىڭىز تۇر عوي. نارىق زاڭىنا سايكەس،سىرتقى جابىن كوز تارتارلىقتاي بولۋى كەرەك. «قاينار» زاۋىتىندا تاۋاردى بۇلىنبەۋى ءۇشىن ارنايى تسەح جۇمىس ىستەيدى. ولار دايىن ءونىمنىڭ استىنا، ۇستىنە جانە جانىنا سالىناتىن قورعانىش قۇرىلعىلارىن دايارلايدى. جاستايىنان زاۋىتتىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنە ارالاسىپ جۇرگەن دۇيسەنبەك ايتبەكوۆ باس-كوز بولىپ وتىرعان اعاش تسەحى ءبىراز شارۋانى ەڭسەرىپ وتىر. قىرىق جىلدان استام ەڭبەك ەتىپ كەلە جاتقان اعا شەبەر دۇيسەكەڭ باستاعان شەبەرلەردىڭ قولىنان پوددوندار دايارلانادى. پوددوندار اككۋمۋلياتورلاردىڭ استىنا توسەلەدى. مۇنان بولەك، زاۋىت ءونىمى قانشا جەردەن ءتورت بۇرىشتى بولعانمەن، ونىڭ قۇلاعى، تىعىندارى بولادى. ولاردىڭ زاقىمدانباۋى ءۇشىن اعاش تسەحتان تىرەۋ بۇيىمدارى جاسالادى.
مۇنان بولەك زاۋىت ىشىندە ەنەرگيامەن جابدىقتاۋ، قوندىرعىلاردى وڭدەۋ، تەمىر بۇيىمداردى دانەكەرلەۋ، قالپىنا كەلتىرۋ، ت.ب. باسقا دا تسەحتار بار. ولاردىڭ جۇمىسى تىكەلەي اككۋمۋلياتور جاساۋ بولماعانمەن، زاۋىتتىڭ جۇمىسىنىڭ توقتاماۋىنا تىكەلەي قاتىسى بار.
بۇگىندە زاۋىت قالتقىسىز جۇمىس ىستەپ كەلەدى. كۇنىنە 12 مىڭ، ايىنا 300 مىڭ، جىلىنا 2,5 ملن. ءونىم شىعارىپ جۇرگەن زاۋىت بيىل جاڭا مەجەنى باعىندىرۋدى كوزدەيدى. ماقسات – 3 ملن. ءونىم شىعارۋ. زاۋىت قارقىنى جامان ەمەس، مەجەگە جەتەتىنىنە كامىل سەنەمىز. ءوندىرىسى ءورىستى كاسىپورىنعا، زاۋىت تىرشىلىگىن تانىستىرعان سەيداحمەت جۇماحانۇلىنا العىسىمىزدى ءبىلدىرىپ، ءبىز دە ءوز تىرلىگىمىزگە بەت الدىق. ميدا سان وي، ماقالانى قالاي بەرگەن ورايلى شىقپاق دەگەن بەيمازالىق باسىم. باستىسى، تالدىقورعان الەۋەتىنىڭ وسۋىنە، ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا سەپتەسىپ وتىرعان «قاينار» زاۋىتىنىڭ شىنايى كورىنىسىن وقىرمانعا جەتكىزۋ. ماقالا بارىسىندا نە كوردىك، قوسپاسىز سونى جازدىق...
P.S. ماقالا جازۋ بارىسىندا نوۆاتور يلون ماسك تۋرالى جاڭالىققا كوزىم ءتۇسىپ كەتتى. جۋىردا ول زامانىنان وزىق تۋعان سمارتفونىن كوپشىلىككە ۇسىنباق. ي.ماسك ونسىز دا ادامزاتتى جاڭاشىلدىققا سۇيرەپ جۇرگەنى بەلگىلى. وتكەن جىلى عانا ادامزات تاريحىندا العاش رەت مەملەكەت ەمەس، جەكە كومپانيا عارىشقا كەمە جونەلتتى. ول وسى يلونعا تيەسىلى. زاماناۋي ەلەكتروموبيلدەردى جاساپ جاتىر. جاساندى ينتەلەكت قۇراستىرۋدى دا قولعا الدى. سانادا سان وي، سوناۋ تاۋلار مەن تالدارمەن كومكەرىلگەن قازاقستاننىڭ بۇرىشىنداعى تالدىقورعان قالاسىندا اككۋمۋلياتور قۇراستىراتىن «قاينار» زاۋىتىنىڭ ونىمىنە يلون ماسك سۇرانىس تۇسىرسە... قيالدا شەك جوق، بىراق ول دا ورىندالماي تۇرمايدى. دانا قازاق «بولار ەلدىڭ بالاسى ءبىرىن-ءبىرى باتىر دەر» دەمەي مە، لايىم قيال جۇزەگە اسسىن دەيىك...
داستانبەك سادىق
