حالقىنىڭ باسىم بولىگى مۇسىلمان سانالاتىن بىرىككەن اراب امىرلىگى ء(باا) بيلىگى الكوگول ىشكەندەرگە، وزىنە قول جۇمساعىسى كەلگەندەرگە قاتىستى جازانى الىپ تاستادى جانە نەكە قيىلماعان جۇپتارعا بىرگە تۇرۋعا رۇقسات ەتتى. بۇل تۋرالى اقپاراتتى ءبىراز ۋاقىت بۇرىن حابارلاپ ەدىك.
ءباا پرەزيدەنتى حاليفا بەن زەيد ءال ناحايان ۇسىنعان جاڭالىقتار قىلمىستىق كودەكسكە ەنگىزىلسە، ءباا-دە الكوگول ءىشۋ قىلمىس بولىپ ەسەپتەلمەيدى. 21 جاستان اسقان ازاماتتارعا جەكە نەمەسە بەلگىلى ءبىر قوعامدىق ورىنداردا الكوگول ىشۋگە بولادى. بۇدان باسقا، ەندى وزىنە قول جۇمساۋعا تىرىسقاندار قىلمىستىق جاۋاپقا تارتىلمايدى جانە نەكەسى قيىلماعان جۇپتارعا بىرگە تۇرۋعا رۇقسات ەتىلەدى.
بۇل قالاي؟ كۇللى مۇسىلمان كيەلى سانايتىن قۇراندا وسى اتالعان ماسەلەلەرگە قاتاڭ تىيىم سالىنباپ پا ەدى؟
«اللانىڭ ەلشىسى (س.ا.س.) بىلاي دەيدى: «ۇمبەتىمنەن اراقتى حالال دەپ ەسەپتەيتىندەر بولادى». بۇحاري ريۋاياتى ريۋايات ەتكەن. قۇران كارىم مەن حاديستەرگە جۇگىنسەك، اراقتىڭ ناعىز حارام، تىيىم سالىنعان نارسە ەكەندىگىن بىلەمىز. اللا تاعالا بىلاي دەيدى: «ۋا، يمان كەلتىرگەندەر! شىندىعىندا اراق، قۇمار ويىن، پۇتتار، كورىپكەلدىك جاسايتىن جەبەلەر – شايتاننىڭ ىستەرىنەن. سوندىقتان دا ولاردان قاتتى ساقتانىڭدار، سوندا قۇتىلاسىڭدار! شىندىعىندا شايتان اراق پەن قۇمار ويىندار ارقىلى سەندەردىڭ ارالارىڭا وت سالىپ، دۇشپاندىق پەن جەككورۋشىلىكتى ورناتۋدى، سەندەردى اللانىڭ زىكىرىنەن، نامازدان الىستاتۋدى قالايدى، سوندا دا توقتاتپايسىڭدار ما؟! اللاعا مويىنسۇنىڭدار ءارى ونىڭ ەلشىسىنە مويىنسۇنىڭدار، ساقتانىڭدار! ال ەگەر كەرى كەتسەڭدەر، بىلىڭدەر، ەلشىمىزدىڭ بار مىندەتى انىق جەتكىزۋ عانا» ء(مايدا، 90-92).
پايعامبارىمىز (س.ا.س.) ءبىر حاديسىندە: «ءۇش ادام جانناتقا كىرمەيدى. ولار: اراق ءىشۋشى، تۋىستىق بايلانىستى ءۇزۋشى جانە سيقىرعا سەنۋشى. كىمدە-كىم اراق ءىشىپ، ماس بولىپ ولسە، داڭقتى ءھام ۇلى اللا ودان ءال-عۋتا وزەنىنەن سۋسىنداتادى»، – دەيدى. ادامدار: «ۋا، راسۋلاللا! ءال-عۋتا وزەنى دەگەن نە؟» – دەپ سۇراعاندا، پايعامبار (س.ا.س.): «ول توزاقتاعى زيناقور ايەلدەردىڭ مۇشەلەرىنەن اعاتىن وزەن. ولاردىڭ مۇشەلەرىنىڭ يسىنەن بۇكىل توزاقتىقتار قاتتى جيىركەنەتىن بولادى»، – دەپ جاۋاپ بەرگەن. بۇل ءحاديستى احمەت، ءابۋ ياعلا، يبن حيببان، حاكيمدەر ريۋايات ەتكەن دەپ جازادى Fatua.kz
ال ەندى سۋيتسيد، ياعني ادامنىڭ ءوز ءومىرىن ءوزى قيۋىنا قاتىستى قۇراندا: «...جانە دە ءوز-وزدەرىڭدى ولتىرمەڭدەر. راسىندا، اللا سەندەرگە مەيىربان عوي. ال كىمدە-كىم دۇشپاندىقپەن، زۇلىمدىقپەن سولاي ىستەيتىن بولسا، ءبىز ونى توزاقتا ورتەيمىز. ولاي ەتۋ اللا ءۇشىن وڭاي» (نيسا، 29, 30) دەپ جازىلىپتى. بۇل تۋرالى اقپاراتتى اقمەشىت سايتىنان الدىق.
اراق، سۋيتسيدتەن بولەك، مۇسىلمان قاۋىمىن ءدۇر سىلكىنتەتىن نارسە بولسا، ول زيناقورلىق. زيناقورلىق دەگەن نەكەسىز توسەك قاتىناسىنا ءتۇسۋ. ياعني، ءبىزدىڭ تۇسىنىككە سالساق، كوڭىلدەس، جاسىرىن وتباسىن قۇرۋ سەكىلدى دۇنيەلەر. نەكەلى جارىنان باسقامەن توسەك قاتىناسى بىلاي تۇرسىن، ءتىپتى كوز قىرىن سالۋدىڭ ءوزى زينا جاساۋ بولىپ تابىلادى مۇسىلمان ءۇشىن. ال ەندى وسىناۋ كۇنالى ىسكە ەلدەگى زاڭ ارقىلى بىرىككەن اراب امىرلىگى رۇقسات بەرمەكشى. قايتادان قۇرانعا جۇگىنىپ، بۇل زيناقورلىق تۋرالى نە ايتىلعانىنا كوز سالايىقشى.
«زيناعا جولاماڭدار! ول ارسىزدىق، لاس، تومەن ءىس، جامان جول بولىپ تابىلادى.» (يسرا 32). حاديس شاريفتەردە بىلاي دەلىنەدى: «اللاھتىڭ الدىندا زينادان ۇلكەن كۇنا جوق.» (ر. ناسيحين) «ءبىر جەردە زينا جانە ريبا كوبەيسە، ول جەردىڭ حالقى بالەگە ۇشىرايدى.» (حاكيم). بۇل اقپاراتتى يسلام ءدىنى سايتىنان الدىق.
ال ەندى، جوعارىدا ءسوز بولعان جايتتاردى ساراپتاپ كورەيىك. قاسيەتتى قۇراندا انىق كورسەتىلىپ، جازىلعان حارام، كۇنالى ىستەرگە مۇسىلمان ەلى نە سەبەپتى زاڭمەن رۇقسات بەرمەكشى؟ «بۇل كۇنالى نارسەلەردى مۇسىلمان ەلىنىڭ زاڭداستىرماققا ۇمتىلۋىن الدەبىر ساياسي تاكتيكا دەپ ويلايمىن. ءوزىن شىنايى مۇسىلمان سانايتىن ادام زاڭدى ەمەس، ەڭ الدىمەن قۇران ۇكىمدەرىنە باعىنادى. سوندىقتان زاڭمەن رۇقسات بەرىلگەنىمەن، ناعىز مۇسىلمان اراق، زيناقورلىق، سۋيتسيدكە مۇلدە جولامايدى. ويتكەنى ول جۇرەگىمەن يمان كەلتىرگەن مۇسىلمان»،-دەپ سەنەدى شىمكەنتتىك شىنايى مۇسىلمان مۇحيت باقىت.
ءدال وسىعان ۇقساس پىكىردى ونىڭ ارىپتەسى ناريمان مىرزاگەلدى دە ايتتى: «بۇل مۇسىلمان قاۋىمىنا كۇيە جاعۋدىڭ كەزەكتى كورىنىسى دەپ بىلەمىن. قازىر نە جاماندىق بار، ءبارىن مۇسىلماندار جاساۋدا دەپ جالاۋلاتۋ داستۇرگە اينالعان. مەنىڭشە، ناعىز مۇسىلمان ەشقانداي قۇجات، زاڭعا قارامايدى. تەك قۇراننىڭ كورسەتكەن اق جولىمەن جۇرەدى».
«ءيا، بۇل اقپاراتتى مەن دە شەتەلدىك باسىلىمداردان وقىدىم. ەگەر وتىرىك اقپار بولسا، وسى كۇنگە دەيىن تەرىستەمە بەرىلەر ەدى عوي؟ سوعان قاراعاندا، راس بولعانى دەپ ويلايمىن. دەمەك، مۇسىلمان ەكەنىنە قاراماستان، ءباا باسشىلىعىنىڭ بۇلاي زاڭعا وزگەرىس ەنگىزبەككە ۇمتىلۋىنان ەكى ءتۇرلى ءمان كورەمىن. ءبىرىنشىسى، مۇسىلمان ەلى ەكەنىنە قاراماستان، ءباا جاڭا قوعامدىق ءومىر قالىپتاستىرعىسى كەلەدى. سول ارەكەتى ارقىلى مۇسىلمان مەملەكەتىنە قاتىستى دامىعان ەلدەردىڭ ساياسي كوزقاراسىن وزگەرتۋدى قالايدى. ەكىنشىسى، وسىعان دەيىن ءبىر نۇكتەسى وزگەرمەگەن دەپ دارىپتەلگەن قاسيەتتى ساناعان قۇراننىڭ جۇرت ويلاعانداي اسا ءبىر قاسيەتى بولماعانى. جاي عانا قاعازعا تۇسكەن اراب تاريحىنىڭ جازباسى بولعانى عوي؟ ەگەر راسىمەن، قۇراننان ارتىق كيەلى كىتاپ جوق دەپ ساناسا، نەگە مۇسىلمان ەلى سول قۇرانداعى تىيىم سالىنعان دۇنيەلەرگە رۇقسات بەرمەك؟» -دەيدى قاراپايىم ازامات ەرعالي دۇيسەنۇلى.
قالاي دەسەك تە، مۇسىلمان الەمىندە ۇلكەن وزگەرىس بەلەڭ الىپ جاتقانى راس. بۇل وزگەرىستىڭ جاقسىلىققا نەمەسە جاماندىققا باستايتىنى ازىرگە بەلگىسىز. سوندىقتان ەلەۋلى جاڭالىقتاردىڭ ناتيجەسىن ۋاقىتتىڭ ەنشىسىنە قالدىرايىق.
مەرۋەرت حۋساينوۆا،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
فوتو اشىق دەرەككوزدەن الىندى.
