«Smart city»، بۇل – «اقىلدى قالا». ەلىمىزدىڭ ءۇشىنشى مەگاپوليسى بۇگىندە اقىلدى، تسيفرلى جانە قاۋىپسىز قالاعا اينالىپ كەلەدى.
تسيفرلىق ساۋاتتىلىق – ادامنىڭ ومىردەگى بارلىق سالادا تسيفرلى تەحنولوگيالاردى سەنىمدى، ءتيىمدى جانە قاۋىپسىز قولدانۋعا دايىندىق. ول قازىرگى تاڭداعى اقپاراتتىق قوعامدا قاۋىپسىزدىكتىڭ نەگىزى سانالادى.
ەلىمىزدە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان «تسيفرلى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ ءتورتىنشى باعىتى – ادامي كاپيتالدى دامىتۋ، ونىڭ ىشىندە حالىقتىڭ تسيفرلىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ. بۇل تۇرعىدا تسيفرلىق ساۋاتتىلىققا وقىتۋ جالعاسۋدا. بيىلعى جوسپار – حالىقتىڭ تسيفرلىق ساۋاتىنىڭ دەيگەيىن 80,0%-عا جەتكىزۋ. وسى باعىتتا 12 مىڭ ادام تسيفرلىق وقۋدان وتكىزىلمەك.
قر تسيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگىندە https://digitalkz.kz/kursy/ رەسمي سايتى اشىلىپ، وندا ارنايى كۋرستىق وقىتۋ ءبولىمى جۇمىس ىستەۋدە. سونىمەن قاتار ارنايى تەلەگرام-كانال دا اشىلعان.
جالپى، وقۋ 5 باعىتتا جۇرەدى: «بازالىق داعدىلار»، «ە-كوممەرتسيا»، «اشىق ۇكىمەت» پورتالى، «اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك نەگىزدەرى»، «ەلەكتروندى ۇكىمەت جانە ەلەكتروندى مەملەكەتتىك قىزمەتتەر» ۆەب-پورتالدارى.
تسيفرلىق ساۋات ارتتىرۋ وقۋىنا شىمكەنتتىكتەر دە قاتىسا الادى. كۋرس ماۋسىم ايىنان باستاپ قازان ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن جالعاسادى.
ەندى ءۇشىنشى مەگاپوليستەگى تسيفرلاندىرۋ بويىنشا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستارعا كەلسەك، قر تسيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترى ا.جۇماعاليەۆ وسىندان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن شىمكەنتتە تسيفرلاندىرۋ بويىنشا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستارعا جوعارى باعا بەرگەن بولاتىن.
ماسەلەن، شىمكەنت قالاسى ءبىلىم بەرۋ سالاسىن تسيفرلاندىرۋدا كوش باستاپ تۇر. بۇل سالادا بالاباقشالار، مەكتەپتەر جانە باسقا دا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنە قۇجات قابىلداۋ، جولداما بەرۋ بويىنشا سۇرانىسقا يە مەملەكەتتىك قىزمەتتەر اۆتوماتتاندىرىلعان.
شاھار باسشىسى شىمكەنتتە «اقىلدى قالالار» ەتالوندىق ستاندارتى مەن «تسيفرلىق قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا 8 نەگىزگى سالادان تۇراتىن تۇجىرىمداما جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىن جانە بۇل باعىتتاعى جۇمىستاردىڭ ودان ءارى جالعاساتىنىن ايتقان ەدى.
«قالانى باسقارۋ» سالاسى بويىنشا «109» مونيتورينگ جانە جەدەل دەن قويۋ قىزمەتى» اعىمداعى جىلدىڭ ماۋسىم ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن قولدانىسقا ەنگىزىلەتىن بولادى.
ال قالا اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ە.سادىر دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا مەديتسينالىق مەكەمەلەر جىل سوڭىنا دەيىن 100% كومپيۋتەرلىك تەحنيكامەن قامتىلاتىنىن ايتادى. ونىڭ مالىمدەۋىنشە، مەگاپوليستە «103» جەدەل مەديتسينالىق قىزمەتىن جاڭعىرتۋ» جوباسى ىسكە اسىرىلۋدا. جوبا نەگىزىندە ماۋسىم ايىندا تۇرعىندارعا دەر كەزىندە كومەك كورسەتۋ، قوڭىراۋلاردى ءۇزىلىسسىز قابىلداۋ ءۇشىن Call-ورتالىق قۇرۋ كوزدەلىپ، اشىلدى. سونىمەن قاتار، اكىمدىك تاراپىنان كورسەتىلەتىن 160 مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ 141-ءى اۆتوماتتاندىرىلعان، بۇل 88,1%-دى قۇرايدى.
بۇدان بولەك، جەر قاتىناستارى سالاسىن تسيفرلاندىرۋ ماقساتىندا وتكەن جىلى halyksaulet پورتالى ىسكە قوسىلدى. Halyksaulet ارقىلى مەكەنجايعا ءنومىر بەرۋ، ونى ناقتىلاۋ جانە جويۋ قىزمەتتەرى اۆتوماتتاندىرىلعان جۇيە ارقىلى ءبىر جۇمىس كۇنىنىڭ ىشىندە ۇسىنىلىپ جاتىر. بۇگىندە شاھاردا باس جوسپاردىڭ ينۆەستيتسيالىق كارتاسى (shymkent.genplan.kz) ازىرلەنگەن. ەندىگى كەزەكتە شىمكەنت قالاسىنىڭ گەوپورتالىن دايىنداۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر.
اشىق اكىمدىك
شىمكەنت قالاسىنىڭ اكىمدىگى – اشىق اكىمدىك. «اشىق اكىمدىك» جوباسىنىڭ اياسىندا ازاماتتارعا كورسەتىلەتىن مەملەكەتتىك قىزمەت شارتتارى ورىندالىپ، كارانتين جاعدايىنداعى احۋالدىق ورتالىقتىڭ جۇمىسى ىسكە اسىپ كەلەدى.
ال وتىنىشتەرمەن جۇمىس جاساۋ ءبولىمى ازاماتتاردىڭ وتىنىشتەرىمەن جۇمىس ساپاسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا اشىلعان.
«اشىق اكىمدىكتە» قالا تۇرعىندارىنىڭ ارىز-شاعىمدارىن قابىلدايتىن 10 تەرەزە جۇمىس جاسايدى، (ونىڭ ىشىندە 1 تەرەزە وزىنە-ءوزى قىزمەت كورسەتۋگە ارنالعان) «ءبىر تەرەزە» قاعيداتى بويىنشا بىرىڭعاي جەردە مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى كورسەتەدى.
اكىمدىكتىڭ مالىمەتى بويىنشا اعىمداعى جىلدىڭ 4 ايىندا 5 483 ءوتىنىش كەلىپ ءتۇسىپ، ولارعا ءتيىستى جاۋاپتار بەرىلگەن.
5G-ءدىڭ اۋىلى الىس ەمەس
ءبىز قالادا ينتەرنەت جىلدامدىعى جوعارى بولعان جاعدايدا عانا تسيفرلى ساۋاتتى بولامىز. قالا اكىمى وسىدان بىرەر اپتا بۇرىن جىلدامدىعى تومەن ايماقتاردى ينتەرنەتپەن قامتۋدى تاپسىرعان بولاتىن.
قالاداعى شاعىناۋدانداردى جوعارى ساپالى ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتۋ جايىن بايانداعان تسيفرلاندىرۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ م.ا. ر.اقجىگىتوۆ قالا اۋماعىنداعى 105 شاعىناۋدان مەن تۇرعىن الاپتارى ينتەرنەت جەلىسىمەن قامتاماسىز ەتىلگەنىن، ونىڭ ىشىندە ءموبيلدى ينتەرنەتكە – 74, سىمدى ينتەرنەتكە – 79, تالشىقتى-وپتيكالىق بايلانىس ارناسىنا 49 شاعىناۋدان قول جەتكىزگەنىن اتاپ ءوتتى.
ونىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە ينتەرنەت جەلىسىنە قاتىناۋ مۇمكىندىگى بار ءۇي شارۋاشىلىقتارىنىڭ ۇلەسى 90,7 پايىزدى قۇراعان. ونىڭ ىشىندە 98,5%-ى ءموبيلدى كەڭ جولاقتى بايلانىسقا، ال 21,8% سىمدى كەڭ جولاقتى بايلانىسقا قوسىلعان. ال، ينتەرنەت جەلىسىن پايدالانۋشىلار ۇلەسى 80%-دى، تىركەلگەن ينتەرنەت ابونەنتتەرىنىڭ سانى 75,5% قۇرايدى ەكەن. بۇدان بولەك، ول 20 شاعىناۋداندا ينتەرنەت جەلىسى، ال 16 تۇرعىن الاپتا ءموبيلدى ينتەرنەت ساپاسى ناشار ەكەنىن ايتتى.
سالا ماماندارى بايلانىس وپەراتورلارى تۇرعىنداردىڭ دەنساۋلىققا زيان كەلتىرەدى دەگەن شاعىمدارىنىڭ اسەرىنەن بىرنەشە شاعىناۋدانداردا بازالىق ستانتسيالار الىنىپ تاستالعانىن ايتىپ، بازالىق ستانتسيالاردى ورناتۋعا ارنايى جەردىڭ قاراستىرىلماعانىن جەتكىزدى.
وسى رەتتە، قالا اكىمى جىلدامدىعى تومەن ايماقتاردى 100 پايىز جىلدامدىعى جوعارى ينتەرنەت جەلىسىمەن قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىرعان-دى.
– قالانىڭ ءاربىر تۇرعىنى ساپالى ينتەرنەتكە قول جەتكىزۋى كەرەك. قازىر مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ باسىم بولىگى ينتەرنەت ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. سوندىقتان ساپاسى تومەن ەلدىمەكەندەرگە كوڭىل ءبولىپ، 5G جىلدام ينتەرنەت جەلىسىن قولعا الۋىمىز كەرەك،-دەدى م.ايتەنوۆ.
قالاداعى كەيبىر شاعىن اۋدانداردا 5G تۇرماق، 4G جەلىسىنىڭ ساپاسى تومەن ەكەنىن ايتقان شاھار باسشىسى شىمكەنت قالاسىن جىلدامدىعى جوعارى ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ستراتەگيالىق جوسپار قۇرىپ، 5G تەحنولوگياسىنا ءوتۋدى جۇكتەدى. سونىمەن قاتار، اكىم سالالىق باسقارماعا ۇيالى بايلانىستىڭ بازالىق ستانتسيالارى مەن قاجەتتى جابدىقتاردى ورناتۋعا ءتيىستى جەر ۋچاسكەسىن ءبولۋ بويىنشا ناقتى تاپسىرمالار جۇكتەدى.
وسى ورايدا قالانى ساپالى ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ 2020-2021 جىلدارعا ارنالعان ستراتەگيالىق جوسپارى جاسالۋدا.
تسيفرلاندىرۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ م.ا. ر.اقجىگىتوۆتىڭ ايتۋىنشا، بازالىق ستانتسيا ورناتۋ ءۇشىن قالا اۋماعىنان 11 جەر تەلىمى انىقتالىپ، Google maps كارتاسىندا بەلگىلەنگەن. ولار ن. نازارباەۆ داڭعىلى، ارعىنبەكوۆ پەن ايشا ءبيبى كوشەسىندە، قايتپاس، شىمسيتي-اسار قيىلىسى، قايناربۇلاق شاعىن اۋدانى، اسار شاعىن اۋدانىنداعى ىشكى اينالما جولى، شىمكەنت-الماتى تاس جولىنان دوستىق شاعىن اۋدانى باعىتىنا قاراي، تولەمەتوۆ-وتەگەنوۆ كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىنا قويىلادى دەپ جوسپارلانۋدا.
ستراتەگيالىق جوسپاردا قالانى ينتەرنەتپەن قامتۋ ماسەلەسى بويىنشا زەردەلەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزەتىن جۇمىسشى توپ قۇرۋ، تۇرعىنداردى ساپالى ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بايلانىس وپەراتورلارىمەن مەموراندۋم ءتۇزۋ، «اقىلدى كۇنباعىس» اقپاراتتىق-تانىمدىق كەشەنىنىڭ قىزمەتىن كۇشەيتۋ جانە سانىن ارتتىرۋ، ورناتىلعان بازالىق ستانتسيالاردىڭ ادام ومىرىنە قاۋىپسىزدىگى جونىندە تۇرعىندار اراسىندا كەڭىنەن ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ قارالعان.
ايتا كەتەيىك، «اقىلدى قالالار» ەتالوندىق ستاندارتىنا سايكەس شىمكەنت قالاسىندا «اقىلدى كۇنباعىس» اقپاراتتىق-تانىمدىق جۇيەسى ىسكە قوسىلدى. اتالعان جۇيە ساياباقتار مەن قوعامدىق ورىنداردا تۇرعىنداردىڭ تەلەفوندارىن قۋاتتاپ، جالپىعا قولجەتىمدى Wi-Fi پايدالانۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. قۇرىلعى كۇن كوزىنەن قۋات الاتىن پانەلدەر مەن اككۋمۋلياتورلار ارقىلى جۇمىس جاسايدى.
«اقىلدى كۇنباعىس» كەشەنى قالادا 20 جەرگە ورناتىلدى. ولار: تاۋەلسىزدىك ساياباعى – 6, ورتالىق ساياباق – 3, مەتاللۋرگ ساياباعى – 3, جەڭىس ساياباعى – 3, دەندرو ساياباعى – 3, قوشقار اتا – 2.
«اقىلدى كۇنباعىس» كۇن پانەلدەرى ارقىلى كۇن كوزىنەن اككۋمۋلياتورعا قۋات جينايدى. جينالعان قۋات ۇيالى تەلەفونداردى، پلانشەتتەردى قۋاتتاۋعا، جارىقتاندىرۋ شامدارىن جاعۋعا، تانىمدىق كەشەن قۇرىلعىسىن ىسكە قوسۋعا جۇمسالادى.
سونىمەن بىرگە Wi-Fi جەلىسىن تەگىن تاراتۋ مۇمكىندىگى بار. قۇپيا ءسوز (پارول) رەتىندە رەتىندە كورنەكتى اقىن اباي قۇنانباەۆتىڭ تۋعان جىلى مەن 2020 جىلى اتاپ وتىلەتىن مەرەي تويىن قاتار جازۋ ارقىلى Wi-Fi جەلىسىن قول جەتكىزۋگە بولادى.
قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارى ارنايى «اقپاراتتىق قىزمەت كورسەتۋ» قوسىمشاسى ارقىلى قالامىزداعى كورىكتى جەرلەر، ارحيتەكتۋرالى نىساندار، ساياباقتار، تاماقتانۋ ورىندارى جانە ويىن-ساۋىق كەشەندەرى تۋرالى قازاق، ورىس،اعىلشىن تىلىندە مالىمەت الىپ، ولاردىڭ ورنالاسقان نۇكتەسىن كارتادان تاۋىپ الۋىنا بولادى.
«اقپاراتتىق قىزمەت كورسەتۋ» قوسىمشاسىنا قازاق تىلىندەگى فيلمدەر مەن ءان-كۇيلەر جيناقتالعان.
ءماريام ايتباي،
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
