كارانتين رەجيمىنە بايلانىستى قازىر كوپتەگەن اتا-انالار ۇيدە ءىشى پىسىپ وتىرعان بالالارىنىڭ كوڭىلىن اۋلاۋعا تىرىسادى. Azattyq Rýhy ەلىمىزدەگى ەڭ جاس ميكروبيولوگ، ۆۋندەركيند بالا داريان ەدرەشەۆتىڭ اناسى يرينا ەدرەشەۆامەن تىلدەسىپ، بالالارمەن كارانتيندى قالاي قىزىق وتكىزۋگە بولاتىنىن بىلگەن ەكەن.
نۇر-سۇلتان قالاسىندا تۇراتىن يرينا بۇگىنگى تاڭدا ءۇش بالانىڭ اناسى. ولاردىڭ وتباسىندا 7 جاستاعى تۇڭعىشتارى دارياننان بولەك، 5 جاستاعى – ادريانا جانە 3 جاستاعى – اماليا ەسىمدى قىزدارى بار. بالا تاربيەسىنە قاتىستى ءتۇرلى اقپاراتتاردى زەرتتەگەندى جاقسى كورەمىن دەگەن يرينانىڭ نەگىزگى ماماندىعى – قارجىگەر.
«مەن ەكونوميكا سالاسىندا وقۋ وقىعانمىن. قازىردە بالالارىممەن ۇيدە وتىرمىن. ءوزىم بالا تاربيەسىنە قاتىستى ءتۇرلى ادىستەمەلەردى زەرتتەگەندى ۇناتامىن. بالالارىم ومىرگە كەلگەننەن كەيىن ماقساتىم – كۇن سايىن الەمدى تانۋدا ولاردى ۇزدىكسىز شابىتتاندىرىپ، دامىتىپ وتىرۋ بولدى. بالالاردى تاربيەلەۋ مەن ءبىلىم بەرۋدە كۇشكە سالۋ ادىسىنە قارسىمىن. ال ولاردىڭ جانىندا وتىرىپ، بىلمەيتىن نارسەلەرى تۋرالى اقپاراتتى بىرگە ىزدەپ، ەرىنبەي كوڭىل-كوتەرىپ، ساباق وقىپ، ءتۇرلى ەكسپەريمەنتتەر جاساۋدان ەش جالىققان ەمەسپىن»، - دەيدى ول.
بالالارمەن بىرگە جوسپار قۇرۋ كەرەك
يرينانىڭ سوزىنشە، ۋاقىتىنىڭ كوپ بولىگىن بالالارىمەن وتكىزەتىن انالار ولارمەن بىرگە جوسپار قۇرا بىلۋلەرى قاجەت.
«ءوزىم بالالارمەن نەمەن اينالىساتىنىمىزدىڭ جوسپارىن ءبىر اپتا بۇرىن قۇرىپ قويامىن. كۇيەۋىم جۇمىستا، ءۇش بالامەن جالعىز بولعاندىقتان، ماعان ناقتى گرافيك قاجەت. تاڭەرتەڭ تۇرعاندا ءبارى دايىن بولۋى ءۇشىن كەشتە قاجەت زاتتاردى دايىنداپ قويامىز. بالامەن جۇمىس كەزىندە ولاردىڭ پىكىرىنە قۇلاق اسا بىلگەن ءجون.
قاشىقتان وقىتۋ بارىسىندا بالاڭىزدىڭ اقپاراتتى باسقالارمەن سالىستىرعاندا قالاي قابىلدايتىنىنا باسا ءمان بەرىڭىز. كەيبىر بالالار – ۆيزۋال، ياعني، تۇسكەن اقپاراتتى كوز مۇشەسى ارقىلى جاقسى ەستە ساقتايدى. ەندى بىرەۋلەرى – اۋديال. ولار اقپاراتتى قۇلاقپەن سىڭىرەدى. ال كينەستەتيكتەر ءۇشىن تۇيسىك پەن ءيىس سەزىنۋ سەزىمى باسىم.
اقپاراتتى يگەرۋ ديسكرەتتەرى ءۇشىن لوگيكالىق ويلاۋ مەن قانداي دا ءبىر شارتتى بەلگىلەردى قولدانادى. ءبىر بالادا بىرنەشە قابىلداۋ قابىلەتتەرى بولعانىمەن، ونىڭ اقپاراتتى قالاي قابىلدايتىنىن تاپقان ارتىق ەتپەيدى. ال بالانىڭ ونداي ەرەكشەلىكتەرى ەرتە جاستان باستالادى»، - دەيدى ول.
بالانى ەمەس، ءوزىڭىزدى تاربيەلەڭىز
يرينا اتا-انالار كارانتيندە «جۇيكەم توزدى» دەگەن جەلەۋمەن بالاعا ءتۇرلى اۋىر سوزدەر ايتىپ، بار جاۋاپكەرشىلىكتى ونىڭ ءوز موينىنا اسىپ قويماي، ءوزى ۇلگى بولا ءبىلۋى كەرەك دەيدى. پسيحولوگ ماماندار دا اتا-انالارعا كارانتين كەزىندە پسيحولوگيالىق جاراقات سالىپ الماۋ قاجەت ەكەنىن ءجيى ەسكەرتۋدە.
«ارينە، ءبىز روبوت ەمەسپىز جانە بارلىق جاعدايدى ۇنەمى باقىلاۋدا ۇستاي المايمىز. دەگەنمەن كەيبىر ساتتە ارتىق كەتىپ، شەكتەن تىس بەيجايلىق نەمەسە قاتالدىق تانىتىپ جاتساڭىز، بالامەن مىندەتتى تۇردە سويلەسىپ، جاعدايدىڭ نەلىكتەن بۇلاي بولعانىن تۇسىندىرگەن دۇرىس. ۇرىسساڭىز، نە سەبەپتى ۇرىسقانىڭىزدى ءتۇسىندىرىڭىز. ديالوگ وتە ماڭىزدى. وزىڭىزدە نەگاتيۆتى اقپاراتتاردان شەكتەلىپ، پانيكاعا بەرىلمەڭىز.
مەن باسىنان باستاپ بالالارعا وسىنداي ۆيرۋستان ادامداردىڭ اۋىرىپ قالۋى مۇمكىن ەكەنىن ءتۇسىندىردىم، وسىمەن شەكتەلدىك. نەگاۆتيتى اقپاراتتار وقىپ، بالالاردى ۇرەيلەندىرمەي، بار نارسەدەن پوزيتيۆ كورۋگە تىرىسامىن. انانىڭ جاعدايى بالالارعا قاتتى اسەر ەتەدى. بالاڭىزدى تاربيەلەگىڭىز كەلسە، ءبارىن وزىڭىزدەن باستاۋ كەرەكسىز. قاجەت بولسا قۇندىلىقتارىڭىز بەن تالاپتارىڭىزدى قايتا قاراڭىز»، - دەيدى يرينا ەدرەشوۆا.
سونداي-اق ول اتا-انالارعا بالالارىن تىنىشتاندىرۋ ءۇشىن گادجەتتەردىڭ كومەگىنە جۇگىنبەۋگە كەڭەس بەردى.
«ءبىزدىڭ زاماناۋي الەمىمىزدە گادجەتتەرسىز ءومىر ءسۇرۋ مۇمكىن ەمەس، بىراق بالا ومىرىندە ولاردىڭ شامادان تىس كوپ بولۋى بالاڭىزدىڭ اقپاراتتى قابىلداۋى مەن شىنايى ومىرگە دەگەن كوزقاراسىن وزگەرتەدى. بالا ءسوزسىز زاماناۋي الەمنىڭ تەحنولوگيالارىن پايدالانا ءبىلۋى ءتيىس، بىراق ونى قولدانۋدىڭ شەگىن دە بىلگەنى ءجون. تاعى ءبىر ايتا كەتەتىنى، قازىرگى جاعدايدا مەكتەپتەگى ۇستازداردىڭ ەڭبەگىنە تۇسىنىستىك تانىتۋ قاجەت»، - دەيدى.
بالالارعا ارنالعان عىلىمي دەرەكتى فيلمدەر مەن مۋلتفيلمدەر
ەدرەشەۆتەر وتباسىنىڭ تۇڭعىشى داريان – جاقىندا رەسەيلىك «لۋچشەە ۆسەح» تانىمال شوۋىنا قاتىسقان جاس ۆۋندەركيند. سونىمەن يرينانىڭ بالالارمەن ۋاقىت وتكىزۋگە قاتىستى ۇسىنعان قىزىقتى فيلمدەر ءتىزىمى مەن ءتۇرلى ويىندارى.
1.«ءوز ميىڭىزدى سىناڭىز» (يسپىتايتە سۆوي موزگ) National Geographic 2011ج.
