Karantin rejimıne bailanysty qazır köptegen ata-analar üide ışı pysyp otyrǧan balalarynyŋ köŋılın aulauǧa tyrysady. Azattyq Rýhy elımızdegı eŋ jas mikrobiolog, vunderkind bala Darian Edreşevtıŋ anasy İrina Edreşevamen tıldesıp, balalarmen karantindı qalai qyzyq ötkızuge bolatynyn bılgen eken.
Nūr-Sūltan qalasynda tūratyn İrina bügıngı taŋda üş balanyŋ anasy. Olardyŋ otbasynda 7 jastaǧy tūŋǧyştary Dariannan bölek, 5 jastaǧy – Adriana jäne 3 jastaǧy – Amaliia esımdı qyzdary bar. Bala tärbiesıne qatysty türlı aqparattardy zerttegendı jaqsy köremın degen İrinanyŋ negızgı mamandyǧy – qarjyger.
«Men ekonomika salasynda oqu oqyǧanmyn. Qazırde balalarymmen üide otyrmyn. Özım bala tärbiesıne qatysty türlı ädıstemelerdı zerttegendı ūnatamyn. Balalarym ömırge kelgennen keiın maqsatym – kün saiyn älemdı tanuda olardy üzdıksız şabyttandyryp, damytyp otyru boldy. Balalardy tärbieleu men bılım berude küşke salu ädısıne qarsymyn. Al olardyŋ janynda otyryp, bılmeitın närselerı turaly aqparatty bırge ızdep, erınbei köŋıl-köterıp, sabaq oqyp, türlı eksperimentter jasaudan eş jalyqqan emespın», - deidı ol.BALALARMEN BIRGE JOSPAR QŪRU KEREK İrinanyŋ sözınşe, uaqytynyŋ köp bölıgın balalarymen ötkızetın analar olarmen bırge jospar qūra bılulerı qajet.
«Özım balalarmen nemen ainalysatynymyzdyŋ josparyn bır apta būryn qūryp qoiamyn. Küieuım jūmysta, üş balamen jalǧyz bolǧandyqtan, maǧan naqty grafik qajet. Taŋerteŋ tūrǧanda bärı daiyn boluy üşın keşte qajet zattardy daiyndap qoiamyz. Balamen jūmys kezınde olardyŋ pıkırıne qūlaq asa bılgen jön. Qaşyqtan oqytu barysynda balaŋyzdyŋ aqparatty basqalarmen salystyrǧanda qalai qabyldaitynyna basa män berıŋız. Keibır balalar – vizual, iaǧni, tüsken aqparatty köz müşesı arqyly jaqsy este saqtaidy. Endı bıreulerı – audial. Olar aqparatty qūlaqpen sıŋıredı. Al kinestetikter üşın tüisık pen iıs sezınu sezımı basym. Aqparatty igeru diskretterı üşın logikalyq oilau men qandai da bır şartty belgılerdı qoldanady. Bır balada bırneşe qabyldau qabıletterı bolǧanymen, onyŋ aqparatty qalai qabyldaitynyn tapqan artyq etpeidı. Al balanyŋ ondai erekşelıkterı erte jastan bastalady», - deidı ol.BALANY EMES, ÖZIŊIZDI TÄRBİELEŊIZ İrina ata-analar karantinde «jüikem tozdy» degen jeleumen balaǧa türlı auyr sözder aityp, bar jauapkerşılıktı onyŋ öz moinyna asyp qoimai, özı ülgı bola bıluı kerek deidı. Psiholog mamandar da ata-analarǧa karantin kezınde psihologiialyq jaraqat salyp almau qajet ekenın jiı eskertude.
«Ärine, bız robot emespız jäne barlyq jaǧdaidy ünemı baqylauda ūstai almaimyz. Degenmen keibır sätte artyq ketıp, şekten tys beijailyq nemese qataldyq tanytyp jatsaŋyz, balamen mındettı türde söilesıp, jaǧdaidyŋ nelıkten būlai bolǧanyn tüsındırgen dūrys. Ūryssaŋyz, ne sebeptı ūrysqanyŋyzdy tüsındırıŋız. Dialog öte maŋyzdy. Özıŋızde negativtı aqparattardan şektelıp, panikaǧa berılmeŋız. Men basynan bastap balalarǧa osyndai virustan adamdardyŋ auyryp qaluy mümkın ekenın tüsındırdım, osymen şekteldık. Negavtitı aqparattar oqyp, balalardy üreilendırmei, bar närseden pozitiv köruge tyrysamyn. Ananyŋ jaǧdaiy balalarǧa qatty äser etedı. Balaŋyzdy tärbielegıŋız kelse, bärın özıŋızden bastau kereksız. Qajet bolsa qūndylyqtaryŋyz ben talaptaryŋyzdy qaita qaraŋyz», - deidı İrina Edreşova. Sondai-aq ol ata-analarǧa balalaryn tynyştandyru üşın gadjetterdıŋ kömegıne jügınbeuge keŋes berdı.«Bızdıŋ zamanaui älemımızde gadjettersız ömır süru mümkın emes, bıraq bala ömırınde olardyŋ şamadan tys köp boluy balaŋyzdyŋ aqparatty qabyldauy men şynaiy ömırge degen közqarasyn özgertedı. Bala sözsız zamanaui älemnıŋ tehnologiialaryn paidalana bıluı tiıs, bıraq ony qoldanudyŋ şegın de bılgenı jön. Taǧy bır aita ketetını, qazırgı jaǧdaida mekteptegı ūstazdardyŋ eŋbegıne tüsınıstık tanytu qajet», - deidı.BALALARǦA ARNALǦAN ǦYLYMİ DEREKTI FİLMDER MEN MULTFİLMDER Edreşevter otbasynyŋ tūŋǧyşy Darian – jaqynda reseilık «Luchşee vseh» tanymal şouyna qatysqan jas vunderkind. Sonymen İrinanyŋ balalarmen uaqyt ötkızuge qatysty ūsynǧan qyzyqty filmder tızımı men türlı oiyndary.1.«Öz miyŋyzdy synaŋyz» (İspytaite svoi mozg) National Geographic 2011j. 2.«Jändıkter nemese millimetrlı älem» (Nasekomye ili millimetrovyi mir). Oŋtüstık Koreia, 2014 j. 3. Januarlardyŋ super qabıletterı (Supersposobnosti jivotnyh). BBC, 1999 j. 4. «Stiven Hokkingomen naǧyz genii» (Nastoiaşii genii so Stivenom Hokkingo). National Geographic. 5. «Mi Devid İglmenmen» (Mozg s Devidom İglmenom). BBC. 6. Smeşarikter: Pin - kod. (Resei) Aqyldy siujetter, meiırımdı keiıpkerler, eŋ bastysy mektep baǧdarlamasyn qaitalauǧa bolady. 7. Galileo. Multik emes, bıraq balalarǧa himiia men fizikany qyzyqty etıp tüsındıretın tamaşa baǧdarlama! 8. Negetailar otbasy (Semia pochemuchek). (Fransiia). Kışkentai Viktor geografiia, fizika, himiia, biologiia jäne astronomiia pänderımen, adam aǧzasynyŋ negızderın zertteidı. 9. Jila byla jizn. (Fransiia) 26 seriiadan tūratyn multserial adam aǧzasynyŋ ışkı älemı tūraly aityp beredı. 10. Mazzi. (Ūlybritaniia). Jat planetalyq Mazzi balalarǧa aǧylşyn tılın üirenuge kömektesedı.
Ūqsas jaŋalyqtar
