بۋرابايدا وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتاي قوعامدا قىزۋ تالقىلانىپ جاتىر. القالى جيىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ەلدىڭ الداعى دامۋ باعىتتارىن ايقىنداپ، قوعامدا تالقىلانعان وزەكتى ماسەلەلەر مەن ەلىمىزدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جانە ساياسي باعدارىن قاراستىردى. پرەزيدەنتتىڭ باستاماسىمەن قۇرىلتايدىڭ ءوتۋى ەلىمىزدە ۇلكەن ساياسي رەفورمالاردىڭ ىسكە اسۋىنا ىقپال ەتتى.
پرەزيدەنت سالىق رەفورماسى، بىرىڭعاي ۋاقىت بەلدەۋى، ءدىني احۋال، قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسىندەگى ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار، الاياقتىققا قارسى شارالار مەن كينو وندىرىسىندەگى ۇلتتىق مۇددە تۋرالى تۇگەل باسا ايتتى. سونداي-اق، جەكەلەگەن مەملەكەتتىك باعىتتاردى جۇيەلەۋ، وڭىرلەردىڭ دامۋىنداعى تەڭسىزدىكتى جويۋ، ەكولوگيا مەن جان-جانۋارلار دۇنيەسىن قورعاۋ سياقتى ماسەلەلەر كوتەرىلدى. بۇدان وزگە مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدىڭ ءتورت نەگىزگى مۇمكىندىگىن — تسيفرلاندىرۋ، كولىك تاسىمالى، ەنەرگەتيكا، اگروونەركاسىپ كەشەنى مەن ادام كاپيتالى سياقتى سالالاردى تۇگەل قامتىدى. يادرولىق ەنەرگەتيكا اگەنتتىگىن قۇرۋ تۋرالى شەشىم قازاقستاننىڭ يادرولىق كلاستەر رەتىندە دامۋىنا جول اشادى. ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ IV وتىرىسىندا كوتەرىلگەن ماسەلەلەر ەلىمىزدىڭ بولاشاعىنا ماڭىزدى قادامدار بولىپ تابىلادى. قۇرىلتاي مۇشەلەرى القالى جيىننان كەيىنگى كەلەلى وي، كەسىمدى پىكىرلەرىمەن ءبولىستى.
شايماردان نۇرىموۆ، ۇلتتىق قۇرىلتاي مۇشەسى، قازاقستان ۇيعىرلارىنىڭ رەسپۋبليكالىق ەتنومادەني ورتالىعىنىڭ توراعاسى:
2022 جىلى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ باستاماسىمەن پرەزيدەنت جانىندا ۇلتتىق قۇرىلتاي قۇرىلدى. سودان بەرى قۇرىلتاي قوعامدىق كونسوليداتسيانى دامىتۋعا، ستراتەگيالاردى ازىرلەۋدە شەشۋشى ءرول اتقاراتىن ماڭىزدى الاڭعا اينالدى. بيىل كونسۋلتاتيۆتىك-كەڭەسشى ورگان – ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ ءتورتىنشى القالى جيىنى ءوتتى، مەن ءتورت جيىننىڭ بارىنە دە قاتىستىم. ۇلىتاۋدا، تۇركىستاندا، سارايشىقتا، بۋرابايدا وتكەن قۇرىلتايدىڭ بارلىعى دا قازاق جەرىندەگى ەڭ كيەلى، تاريحى باي، قاسيەتتى جەرلەردە ءوتتى. العاشقى جيىننان باستاپ قۇرىلتاي مۇشەلەرى مەملەكەتتى دامىتۋ، الەۋمەتتىڭ ءال-اۋقاتىن جاقسارتۋ جانە ەلدىڭ جارقىن بولاشاعى جايىندا كوپتەگەن ۇسىنىستارىن ورتاعا سالدى. كوڭىلىمە قوناتىنى، بۇگىن كوتەرىلگەن ماسەلەلەر ەرتەڭ تالقىلانىپ، سول تاقىرىپتا زاڭدار قابىلدانادى. قۇرىلتايدا كوتەرىلىپ، شەشىمىن تاپقان ماسەلەلەردىڭ ءبىرى لۋدومانيا بولدى. پرەزيدەنتىمىز وسى ماسەلەگە ەرەكشە دەن قويىپ، زاڭدى كۇشەيتتى. وتكەن قۇرىلتايدا جاستاردى وتانشىلدىققا، پاتريوتيزمگە تاربيەلەۋ جانە كىتاپ وقۋعا باۋلۋ ماسەلەسى دە كوتەرىلگەن بولاتىن. سەبەبى قازىرگى وسكەلەڭ ۇرپاق عالامتور مەن سمارتفونداردىڭ شىرماۋىندا قالىپ، گادجەتتەردىڭ قۇرساۋىنا ءتۇسىپ كەتكەن. قۇرىلتايدا ادەبيەت وقۋدىڭ ماڭىزى تۋرالى ايتىلعان بولاتىن، كەيىن پرەزيدەنت ۇلتتىق كىتاپ كۇنىن بەكىتتى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، بۇرىن كىتاپحانالاردا بوس ۋاقىت وتەتىن بولسا، قازىر كىتاپ وقۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىق ارتتى، كەلۋشىلەر سانى كوبەيىپ، كىتاپ قورى دا جاڭارىپ، ۇلعايىپ كەلەدى. وقىعان ادام وتكەن تاريحتى جاقسى بىلەدى، تاريحتى بىلگەن ادام بولاشاققا بولجام جاساي الادى، دۇرىس جولمەن جۇرەدى. الايدا، جاستاردىڭ كوبىسى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس تۋرالى بىلە بەرمەيدى. ويتكەنى تايحتى وقىمايدى، كىتاپ وقىمايدى.
بالالار تاربيەسىنە قاتىستى وننان استام زاڭ قابىلداندى. پرەزيدەنت قۇرىلتاي مۇشەلەرىنىڭ ۇسىنىستارى ەسكەرىلىپ، اتا زاڭعا بىرقاتار وزگەرىستەر ەنگىزىلگەنىن اتاپ ءوتتى. قۇرىلتايدا سالىق رەفورماسى دا قارالدى. ارينە، بيۋدجەت بولماسا، العا قويعان ماقساتتارىمىز جۇزەگە اسپايدى. بيۋدجەت – ەل بولاشاعىنىڭ نەگىزى. سوندىقتان قازىنانى تولتىرۋ ماسەلەسى قوزعالدى.
بىرىڭعاي ۋاقىت بەلدەۋى دە نازاردان تىس قالمادى. پرەزيدەنت بۇل ءتاسىلدىڭ مەملەكەتتى باسقارۋ ءىسىن جەڭىلدەتەتىنىن ايتتى. ۇكىمەت پەن پارلامەنت بۇل ماسەلەگە قاتىستى زەرتتەۋلەر جۇرگىزىپ، تالقىلاۋ جاساعان. «ءبىزدىڭ كەڭ-بايتاق جەرىمىز بار. حالقىمىزدىڭ سانى دا سالىستىرمالى تۇردە كوپ ەمەس. سوندىقتان ەلىمىزدە بىرىڭعاي ۋاقىت بەلدەۋى بولۋى قاجەت. بۇل ءتاسىل مەملەكەتتى باسقارۋدى جەڭىلدەتىپ، لوگيستيكا مەن بيزنەس-ۇدەرىستەردى وڭتايلاندىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. وسى ماسەلەگە قاتىستى پىكىرتالاستى اياقتاۋ قاجەت دەپ سانايمىن. ونىڭ ۇستىنە، بۇل ماسەلەنى ساياسيلاندىرۋدىڭ قاجەتى جوق»، - دەدى پرەزيدەنت.
قۇرىلتايدا مەن ءوز ۇسىنىستارىمدى دا ءبىلدىردىم. بۇل ۇسىنىستار حالىقپەن كەزدەسكەندە ايتىلعان، تۇجىرىمدالعان پىكىرلەر بولاتىن. قۇرىلتايدىڭ بارلىق سەكتسيالارىنا قاتىسۋعا قۇقىلىمىز. مەن قر اقپارات جانە مادەنيەت ءمينيسترى ايدا بالاەۆا باسقارعان «مادەنيەت. ونەر. رۋحانيات» سەكتسياسىنا قاتىستىم. بۇعان دەيىنگى قۇرىلتايدا دا ماسەلەلەر كوتەرگەن بولاتىنمىن. سولاردىڭ بىرقاتارىنا توقتالسام، كينوتەاترلاردا ءسۋيتسيدتى جارنامالايتىن، قازاقتىڭ مەنتاليتەتىنە قايشى كەلەتىن مۋلتفيلمدەر مەن فيلمدەر كورسەتىلەتىنى جونىندە ايتتىم. بۇل دۇرىس ەمەس دەپ ويلايمىن. وسى ماسەلەنى قاداعالايتىن ءتيىستى ادەبي كوميسسيا قۇرىپ، تەكسەرىستەن وتكىزۋدى جانە سودان كەيىن عانا كينوتەاترلار مەن تەلەديداردان كورسەتۋگە رۇقسات بەرۋدى ۇسىندىم. بۇل ۇسىنىس جۇزەگە استى. قازىرگى ۋاقىتتا اشىقتان-اشىق ءوز-وزىنە قول جۇمسايتىن فيلمدەر مەن كينوفيلمدەر جوقتىڭ قاسى.
ودان باسقا، قۇرىلتايدىڭ وزگە مۇشەلەرىمەن بىرگە قازاق تىلىندە بەرىلەتىن كينوفيلمدەردىڭ سانىن كوبەيتۋ تۋرالى پىكىر ۇسىنعان بولاتىنبىز. بۇل دا جۇزەگە اسىپ، كۇن سايىن مەملەكەتتىك تىلدە اۋدارىلعان شەتەلدىك كينولار كورسەتىلىپ جاتىر. ولاردىڭ سانى دا ارتىپ كەلەدى.
قازىرگى قۇرىلتاي سەكتسياسىندا مىناداي پىكىر ءبىلدىردىم. كەيىنگى كەزدە قالالاردا كولىك جوندەيتىن تجو ورتالىقتار مەن جەكە مەديتسينالىق ورتالىقتاردىڭ كوبەيىپ كەتكەنى بايقالادى. بۇل، ارينە، جاقسى، بىراق ولاردىڭ ساپاسىنا ءمان بەرۋ قاجەت. مىسالى، ەگەر جوندەلگەن كولىك ەرتەسىنە قايتا بۇزىلىپ قالسا، ونى قايتا تۇزەتەسىز. بىراق جەكە مەديتسينالىق ورتالىقتار ساپاسىز قىزمەت كورسەتسە، دۇرىس دياگنوز قويماسا، دەنساۋلىقتى قالپىنا كەلتىرۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان جەكە مەديتسينالىق ورتالىقتارداعى مامانداردى تەكسەرىستەن وتكىزۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. ورتالىقتاردىڭ قىزمەتىنە قارسى ەمەسپىن، تەك حالىققا شىن جاناشىرلىقپەن قىزمەت ەتەتىن مەكەمەلەر قاجەت دەپ سانايمىن. بۇل ءۇشىن دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەلەرى مەن جەكە مەديتسينالىق ورتالىقتارعا ليتسەنزيا بەرۋدەن بۇرىن تەكسەرىستى كۇشەيتۋ كەرەك. قازىرگى بار ورتالىقتاردى دا تەكسەرىستەن وتكىزۋ قاجەت. ليتسەنزيا تالاپتارىنا سايكەس كەلەدى مە، جوق پا، سوعان نازار اۋدارۋ كەرەك. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مەن جەرگىلىكتى جاۋاپتى ورگاندار، قۇزىرلى مەكەمەلەر ءبارى بىرىگىپ، ەلدەگى مەديتسينالىق ورتالىقتاردى اتتەستاتسيادان وتكىزۋى قاجەت. بۇل ماسەلەنى زاڭ تۇرعىسىنان قاراستىرۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. حالىقتىڭ دەنساۋلىعى – ەل بولاشاعىنىڭ ىرگەتاسى. سوندىقتان جەكە مەديتسينالىق ورتالىقتاردىڭ ساپاسى قاداعالانىپ، ءجىتى تەكسەرىلىپ، ليتسەنزيا بەرىلۋى قاجەت.
قىسقاسى، ءتورت قۇرىلتايدا جۇزدەگەن پىكىر ايتىلدى. بۇل پىكىرلەر نەگىزىندە جاڭا زاڭدار قابىلدانىپ، ولار جۇمىس ىستەپ كەلە جاتىر.
تۇركىستاندا وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتايدا جاستاردى قازاقستاندىق پاتريوتيزم رۋحىندا تاربيەلەۋگە ەرەكشە نازار اۋدارۋ قاجەتتىگىن ايتتىم. قازىر دە وسى باعىتتا جۇمىستار جۇرگىزىلىپ، قازاقستاندىق ءپاتريوتيزمدى دامىتۋ، نىعايتۋ ماسەلەلەرى كۇن تارتىبىندە تۇر.
ازاماتحان امىرتاەۆ، ۇلتتىق قۇرىلتاي مۇشەسى، «Baytaq» پارتياسىنىڭ توراعاسى:
بىرىنشىدەن، ۇلتتىق قۇرىلتاي وسى جولى وتە جاقسى ۇيىمداستىرىلدى. ءبىرىنشى كۇنى ءارتۇرلى سەكتسيالىق جيىندار ءوتتى. مەن ءوزىم ەكى باعىتقا قاتىستىم: ءبىرىنشىسى — ازاماتتىق قوعام، ەكىنشىسى — ەكونوميكالىق-الەۋمەتتىك ماسەلەلەر بويىنشا. ەكەۋىندە دە ءسوز سويلەدىم.
ءبىزدىڭ «بايتاق» جاسىلدار پارتياسى ەكولوگيالىق باعىتتا، جاسىل ەكونوميكانى دامىتۋعا جۇمىس جاساپ جاتقان پارتيا رەتىندە ەلىمىزدە جاسىل ەكونوميكانىڭ دامۋىن تەجەپ تۇرعان ماسەلەلەردى كوتەردىم. بىرىنشىدەن، ەكولوگيالىق جوبالارعا قارجىلاندىرۋ ءبولۋ قاجەت ەكەنىن ايتتىم. بۇل قارجىلاندىرۋ ەكولوگيالىق ەميسسيادان تۇسەتىن قاراجات ەسەبىنەن جۇزەگە اسىرىلۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار، قايتا وڭدەۋ ءۇشىن ۇلكەن وندىرىستىك قالدىقتاردىڭ قازىرگى ۋاقىتتا كوبىسى جەكەمەنشىككە الىنىپ قويعان. ولاردى مەملەكەتكە قايتارىپ، ينۆەستورلارعا بەرۋ، جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشۋ جانە سالىق تولەيتىن جاڭا كوزدەردى تابۋ قاجەت ەكەنىن جەتكىزدىم.
سونىمەن قاتار، پارلامەنتتىڭ كەيبىر دەپۋتاتتارى زاڭ جوبالارى باعىتىندا جەتكىلىكتى جۇمىس جاساماي جاتقانى تۋرالى دا ايتىلدى. پارلامەنتتە باي وليگارحتاردىڭ جانە ءىرى كومپانيالاردىڭ لوببيستەرى وتىرعانى جونىندە ماسەلە كوتەرىلدى. بۇل پىكىر كوپشىلىكتەن قولداۋ تاپتى. ونى شەشۋ جولدارى دا تالقىلاندى.
كەشە پرەزيدەنتتىڭ قاتىسۋىمەن ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ نەگىزگى جيىنى ءوتتى. وندا پرەزيدەنت كوپتەگەن ماسەلەلەردى كوتەردى. سونىڭ ءبىرى — «تازا قازاقستان» جوباسى. بۇل جوبا تەك اعاش وتىرعىزۋ مەن تازالىققا عانا ەمەس، جۇيەلى جوبالارعا اينالۋى كەرەك ەكەنىن ايتتى. ول يدەولوگيا مەن ەكونوميكالىق باعىتقا جۇمسالۋى ءتيىس دەدى.
سونىمەن قاتار، يادرولىق ەنەرگەتيكا بويىنشا ارنايى اگەنتتىك قۇرىلاتىنى حابارلاندى. بۇل — وتە ماڭىزدى قادام. ويتكەنى قازاقستان بولاشاقتى ويلاۋى كەرەك. مۇناي-گازدان تۇسەتىن قاراجات پەن ەنەرگيانى الماستىراتىن جاڭا ەنەرگيا كوزدەرىن قاراستىرۋ قاجەت. بۇل باعىتتا يادرولىق ەنەرگەتيكا اگەنتتىگى باستى ءرول اتقارادى. سوندىقتان بۇل — وتە قۋانىشتى جاڭالىق. ءبىزدىڭ پارتيامىز دا وسى باعىتتا جۇمىستار اتقارىپ جاتىر.
جاننا جومارت
