مامان اۆياتسيا سالاسىنداعى قاۋىپسىزدىك كەشەندى قيمىلدى تالاپ ەتەتىنىن ايتادى. ءار اپاتتىڭ ءوز سەبەبى بولعانىمەن، سالاعا ورتاق ەرەجەلەردى بۇلجىتپاي ورىنداۋ – قاتەردى ازايتاتىن فاكتور.
سوڭعى ۋاقىتتا اۋە اپاتتارىنىڭ سانى كۇرت ءوستى. Azerbaijan Airlines (AZAL) اۋە كومپانياسىنا تيەسىلى Embraer 190 ۇشاعى قازاقستاننىڭ اقتاۋ قالاسى ماڭىندا اپاتقا ۇشىراعاننان كەيىن بۇل ماسەلە قوعامدا بۇرىنعىدان دا وزەكتى بولا ءتۇستى. الايدا وسى اپاتتان كەيىن تاعى ءۇش اۋە اپاتى – وڭتۇستىك كورەيادا, كانادادا جانە نورۆەگيادا ورىن الدى.
31 قاڭتار مەن 1 اقپاندا اقش-تىڭ ۆاشينگتون جانە فيلادەلفيا قالالارىندا دا ەكى اۋە اپاتى بولىپ، ونداعان ادام قازا تاۋىپ، جاراقات الدى.
اپاتتىڭ الدىن-الۋ
تۇرىك ۇشقىشى، نۇسقاۋشى، پولكوۆنيك مۇستافا تەكيندوردىڭ ايتۋىنشا، اۋە اپاتتارىنا قاتىستى ەڭ ءجيى تالقىلاناتىن ماسەلە – ولاردىڭ الدىن الۋ مۇمكىندىگى.
«ەگەر اۋە اپاتتارىنىڭ الدىن الۋعا بولسا، وندا ولار نەگە ورىن الادى؟» دەگەن سۇراق تۋىندايدى. زەرتتەۋلەر كورسەتكەندەي، اپاتتاردىڭ 80 پايىزى ادام فاكتورىنىڭ اسەرىنەن بولادى جانە ولاردىڭ كوبىن بولدىرماۋعا مۇمكىندىك بار. ءاربىر اۋە رەيسىنىڭ قاۋىپسىزدىگى – ۇشاقتى دايىندايتىن تەحنيكالىق مامانداردان باستاپ، ونى باسقاراتىن ۇشقىشتار مەن اۋە كەڭىستىگىن باقىلايتىن ديسپەتچەرلەرگە دەيىنگى بارلىق مامانداردىڭ دۇرىس شەشىم قابىلداۋىنا بايلانىستى»، - دەپ ءتۇسىندىردى ول.
انىق كورىنۋ
ماماننىڭ ايتۋىنشا، اۆياتسيادا كورىنۋ دەڭگەيى وتە ماڭىزدى.
«تەحنولوگيا دامىعان سايىن اۋە قوزعالىسى دا ارتىپ كەلەدى. اۋە كەمەلەرىندە باسقا ۇشاقتاردى انىق كورۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ارنايى جابدىقتار مەن جارىقتاندىرۋ جۇيەلەرى بار. مىسالى، اپاتتىڭ الدىن الۋعا ارنالعان جارىقتار ءاربىر ۇشاقتا ورناتىلادى. ولار قوزعالتقىش ىسكە قوسىلعاندا جانىپ، رەيس اياقتالعان سوڭ سونەدى. وسىنداي جۇيەلەردىڭ كومەگىمەن اۋە كەڭىستىگىندەگى باسقا ۇشاقتاردى ۆيزۋالدى تۇردە باقىلاۋعا بولادى»،- دەيدى تەكيندور.
جارىقتاندىرۋ جۇيەلەرىنەن بولەك، زاماناۋي ۇشاقتار اۋە قوزعالىسىن باقىلاۋ جانە سوقتىعىسۋدىڭ الدىن الاتىن TCAS (Traffic Alert and Collision Avoidance System) جۇيەسىمەن جابدىقتالعان. بۇل جۇيە جاقىن ماڭداعى ەكىنشىلىك راديولوكاتسيالىق SSR (Secondary Surveillance Radar) جۇيەسىنەن سيگنالدار قابىلداپ، باسقا ۇشاقتارمەن سوقتىعىسۋ قاۋپى تۋرالى ەسكەرتەدى. سونداي-اق، ەكيپاجعا دىبىستىق جانە ۆيزۋالدى بەلگى بەرىپ، قاۋىپتەن قۇتىلۋ ءۇشىن بيىكتىكتى وزگەرتۋ بويىنشا نۇسقاۋلىق ۇسىنادى.
دۇرىس ەستۋ
ۇشقىشتىڭ ايتۋىنشا، اۆياتسيادا باسقا ۇشاقتاردى كورۋمەن قاتار، ەستۋ دە ماڭىزدى.
«اۋە كەڭىستىگىندە ۇشۋ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ، قوزعالىستى ۇيلەستىرۋ جانە قىزمەت كورسەتۋ ءۇشىن بىرىڭعاي ءتىل – اۆياتسيالىق فرازەولوگيا قولدانىلادى. مىسالى، اۋەدەگى ۇشاقتىڭ ۇشقىشىنا «ءسىز اۋەدەگى باسقا ۇشاقتى كورىپ تۇرسىز با؟» دەگەن سۇراق قويىلسا، ۇشقىشتىڭ دۇرىس جاۋابى «قاي ۇشاق؟» بولۋى كەرەك. سەبەبى تۇندە ۇشقاندا كورۋ مۇمكىندىگى كۇندىزگىگە قاراعاندا از بولادى. سوندىقتان ۇشقىشتىڭ «كورىپ تۇرمىن» دەپ جاۋاپ بەرۋى اسا ءدال بولماۋى مۇمكىن. ديسپەتچەرلەر ۇشاقتاردى ۇنەمى باقىلاپ، توتەنشە جاعدايلار تۋرالى ۇشقىشتارعا ەسكەرتىپ وتىرادى. مۇنداي جاعدايدا ولار ۇشاقتىڭ باعىتى مەن قاشىقتىعى تۋرالى مالىمەت بەرەدى»، - دەدى ۇشقىش.
«ءبىر سوزبەن ايتقاندا، اپاتتار – اۆياتسيا سالاسىنىڭ اجىراماس بولىگى. جەر ءۇستى، تەڭىز جانە تەمىرجول كولىكتەرى سياقتى، اۋە كولىگىندە دە اپاتتار بولۋى مۇمكىن. زەرتتەۋلەرگە سايكەس، الەم بويىنشا كۇن سايىن مىڭداعان رەيستەر ۇشاتىنىن ەسكەرسەك، اۋە كولىگىندە ءولىم قاۋپى ميلليونعا ون جاعدايدى قۇرايدى. سوندىقتان ۇشاقتار ءالى دە الەمدەگى ەڭ قاۋىپسىز كولىك بولىپ تابىلادى»، - دەپ قورىتىندىلادى مۇستافا تەكيندور.
