ۋكراينا امەريكا قۇراما شتاتتارى رۇقسات بەرە سالا ATACMS زىمىراندارىمەن رەسەي اۋماعىن اتقىلادى. بۇل شەشىم رەسەي مەن سولتۇستىك كورەيا اراسىنداعى اسكەري ىنتىماقتاستىقتى تەجەۋ جانە ۋكراينا قارۋلى كۇشتەرىنە جاڭا ستراتەگيالىق ارتىقشىلىق بەرۋ ماقساتىندا قابىلدانعان بولۋى مۇمكىن. قازاقستاننان قاراعانداعى اسكەري ساراپشىنىڭ پىكىرى قانداي؟
19 قاراشاعا قاراعان ءتۇنى ۋكراينا بريانسك وبلىسىنىڭ كاراچەۆ قالاسىنداعى اسكەري نىساندارعا سوققى جاسادى دەپ حابارلاندى. كاراچەۆتەگى گراۋ-نىڭ 67-ارسەنالى مەن 1046-ارسەنال نىساناعا الىنعان. جارىلىستاردىڭ ۆيدەولارى الەۋمەتتىك جەلىدە كەڭىنەن تالقىلانۋدا. رەسەي تاراپى اۋە شابۋىلىنا قارسى قورعانىس جۇيەلەرىنىڭ ءتورت ۇشقىشسىز ۇشاقتى اتىپ تۇسىرگەنىن مالىمدەسە دە، زىمىران سوققىلارى تۋرالى اقپاراتتى راستاعان جوق.
بۇل وقيعالار بايدەن اكىمشىلىگىنىڭ ۋكرايناعا قارۋ جەتكىزۋ ماسەلەسىندەگى ساياساتىنا بايلانىستى قىزۋ پىكىرتالاس تۋدىرۋدا. بۇعان دەيىن دونالد ترامپ بايدەندى ۋكرايناعا كورسەتكەن قولداۋى ءۇشىن سىنعا العان بولاتىن.
ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، ۋكراينا ATACMS ارقىلى رەسەيدىڭ لوگيستيكالىق جەلىلەرىنە ايتارلىقتاي سوققى جاساي الادى. بۇل ءوز كەزەگىندە رەسەيدىڭ اسكەري ارەكەتتەرىن باسەڭدەتۋگە ىقپال ەتۋى مۇمكىن. وسىعان بايلانىستى زاپاستاعى پولكوۆنيك، ارداگەر ۇشقىش، اسكەري ساراپشى ەرمەك سەيىتباتتالوۆتىڭ پىكىرىن سۇرادىق.
- ۋكرايناعا زىمىران قارۋى پايدالانۋعا بەرىلگەلى ءبىراز بولدى. ەندى رۇقسات ەتىلگەننەن كەيىن ۋكراينا ونى قانشالىقتى قولدانا الادى؟
- ءبىر ايتا كەتەتىن جاعداي بار. «اقش-تىڭ ATACMS اتتى، الىستان سوققى بەرەتىن زىمىراندارىن رەسەي تەرريتورياسىنا قولدانۋعا ۋكرايناعا رۇقسات بەرىلدى»، - دەپ رەسمي تۇردە اقش اكىمشىلىگى حابارلاعان جوق. دەگەنمەن بۇل اقپارات باق بەتىنە جايىلىپ كەتتى. العاشقى دەرەك The New York Times بەتىندە پايدا بولدى. ولار بيلىكتىڭ جاۋاپتى قىزمەتكەرىنىڭ مالىمەتىنە جۇگىنگەن. ودان كەيىن Reuters اگەنتتىگى جاۋاپتى قىزمەتكەرلەرمەن بايلانىسى بار ءوزىنىڭ ءۇش اقپارات كوزىنە سۇيەنىپ، وسى مالىمەتتى راستادى. بريتاندىق BBC كورپوراتسياسى جانە باسقا دا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى وسىنى حابارلادى. قالاي بولعاندا دا، «وسىنداي رۇقسات بار» دەپ ساناۋعا بولادى.
بۇل مالىمەتتەر تۋرالى ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي: «جاۋعا سوققىنى سوزبەن بەرمەيدى، ونى كەزىندە زىمىراندار ءوزى ايتادى»، - دەپ پىكىر ءبىلدىردى. ايتقانداي، ۋكراينا 19 قاراشادا اتالعان زىمىراندارمەن بريانسك وبلىسىندا ورنالاسقان 67-ءشى زىمىران-ارتيللەريانىڭ باس باسقارماسىنىڭ قويماسىنا سوققى جاسادى. بۇل ۇرىس رەسەي اسكەرى ءۇشىن جايسىز ناتيجە اكەلدى. ۆلاديمير زەلەنسكي ايتقانداي، زىمىراندار وسى سۇراققا وزدەرى جاۋاپ بەردى.
دەگەنمەن، اقش اكىمشىلىگىنىڭ بۇل شەشىمى وتە كەش قابىلداندى. ەگەر جاڭا اقش بيلىگى ۋكرايناعا ناقتى ءارى جۇيەلى كومەك كورسەتسە، ۋكراينا قاجەتتى ناتيجەگە قول جەتكىزە الادى.
اقش اكىمشىلىگىنىڭ شەشىمى جەڭىل قابىلدانعان جوق. بۇل ماسەلە بىرنەشە اسپەكتىدە قاراستىرىلۋى كەرەك: گەوساياسات، ىشكى ساياسات، اسكەري-ساياسي، اسكەري-ستراتەگيالىق جانە اسكەري-تەحنيكالىق فاكتورلار.
گەوساياسات جاعى. «رەسەيدى يادرولىق سوققى بەرۋگە ماجبۇرلەدىڭدەر، ءۇشىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا جول اشتىڭدار»، – دەپ رەسەيدى جاقتاۋشىلارى اقش اكىمشىلىگىن كىنالاۋعا مۇمكىندىك الدى.
ىشكى ساياسات جاعىنان. بۇل جاعداي دونالد ترامپقا جاڭا شابۋىل الاڭىن سىيلادى. ول ۋكرايناداعى سوعىسقا مىندەتتى تۇردە تىعىز ارالاسۋى مۇمكىن.
اسكەري فاكتورلار. ۋكراينا جەرى تەحنيكالىق تۇرعىدان قيىن جاعدايدا. قىستىڭ قارا توپىراعى ەزىلىپ، تەحنيكا باتپاققا تۇرىپ قالۋى ىقتيمال. بۇل مانەۆر جاساۋ مۇمكىندىگىن شەكتەيدى. قارۋ قولدانۋ ءۇشىن راديوەلەكتروندى قارسى ارەكەت قۇرالدارىنىڭ ساي بولۋى جانە اسپاننىڭ باقىلاۋشى دروندار مەن ۇشقىشسىز اپپاراتتاردان تازا بولۋى تالاپ ەتىلەدى. سونىمەن قاتار، ۋكراينادا M270 MLRS جانە M142 HIMARS جۇيەلەرىنىڭ قانشاسى ساقتالعانىن جانە ولار تەحنيكالىق تۇرعىدان جارامدى ما، وسىنى انىقتاۋ قاجەت.
- ۋكراين اسكەرى ونى قولدانۋعا دايىن با؟
- ارينە، ۋكراينا اسكەري ماماندارى باتىس ەلدەرىندە ارنايى دايارلىقتان ءوتتى. دايىندىعى جوق ەلگە مۇنداي قارۋ-جاراق بەرىلمەيدى. بۇل – حالىقارالىق اسكەري زاڭ تالاپتارىنىڭ ءبىرى.
- بۇل اقش-تىڭ دا سوعىسقا كىرگەنى بولىپ ەسەپتەلمەي مە، قالاي ويلايسىز؟ الەم وسى وقيعادان كەيىن قالاي وزگەرەدى؟
- امەريكا ماماندارى ۋكرايناعا بارماي-اق، قاجەتتى كومەكتى كورسەتە الادى. سەبەبى بۇل ءۇشىن اقش كونگرەسىنەن ارنايى رۇقسات الۋ كەرەك. جارالانعان، قايتىس بولعان جاۋىنگەرلەردىڭ قۇقىقتارى كونگرەستە قاراستىرىلىپ، رۇقسات بەرىلمەيىنشە، مۇنداي جاعداي بولمايدى.
ال «اقش-تىڭ سوعىسقا كىرگەنى بولىپ ەسەپتەلەدى» دەگەن – رەسەيدىڭ پروپاگانداسى. بۇل اقش-تى كىنالاۋ ءۇشىن قولدانىلعان ءادىس. ءوزىنىڭ قابىلداعان شارالارىن اقتاۋ ءۇشىن جاسالعان قادام.
ءسىز «الەم وسى وقيعادان كەيىن قالاي وزگەرەدى؟» دەپ سۇرادىڭىز. بۇل وقيعا الەمدى يادرولىق سوعىس نەمەسە ءۇشىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس بولۋ قاۋپىنە ءبىر قادام بولسا دا جاقىنداتتى. بىراق گەوساياسي جاعداي ونسىز دا ۋشىعىپ تۇر.
- ۋكراينا قارۋدى قولداندى, رەسەي ەندى قانداي جاۋاپ بەرەدى؟
- ۋكراينا قارۋدى قولداندى. ەندىگى قادام رەسەيدەن. رەسەيدىڭ يادرولىق قارۋمەن قورقىتۋى نەمەسە ونى قولدانۋى ىقتيمال. بىراق باسقا جاۋاپ قايتارۋ مۇمكىندىكتەرى شەكتەۋلى بولىپ وتىر.
رەسەيدىڭ ادامي رەسۋرستارى ازايدى. ەندى موبيليزاتسيا جاريالاسا، حالىقتىڭ شىدامى تاۋسىلىپ، قوعامداعى نارازىلىق ءورشي ءتۇسۋى مۇمكىن. قارۋ-جاراقتان دا تاپشىلىق كورىپ وتىر. سول سەبەپتى سولتۇستىك كورەيادان كەڭەس وداعىنان قالعان قارۋلاردى ساتىپ الۋدا.
- سۇحباتىڭىزعا راقمەت!
سىمبات ناۋحان
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
