Ukraina Amerika Qūrama Ştattary rūqsat bere sala ATACMS zymyrandarymen Resei aumaǧyn atqylady. Būl şeşım Resei men Soltüstık Koreia arasyndaǧy äskeri yntymaqtastyqty tejeu jäne Ukraina Qaruly Küşterıne jaŋa strategiialyq artyqşylyq beru maqsatynda qabyldanǧan boluy mümkın. Qazaqstannan qaraǧandaǧy äskeri sarapşynyŋ pıkırı qandai?
19 qaraşaǧa qaraǧan tünı Ukraina Briansk oblysynyŋ Karachev qalasyndaǧy äskeri nysandarǧa soqqy jasady dep habarlandy. Karachevtegı GRAU-nyŋ 67-arsenaly men 1046-arsenal nysanaǧa alynǧan. Jarylystardyŋ videolary äleumettık jelıde keŋınen talqylanuda. Resei tarapy äue şabuylyna qarsy qorǧanys jüielerınıŋ tört ūşqyşsyz ūşaqty atyp tüsırgenın mälımdese de, zymyran soqqylary turaly aqparatty rastaǧan joq.
Būl oqiǧalar Baiden äkımşılıgınıŋ Ukrainaǧa qaru jetkızu mäselesındegı saiasatyna bailanysty qyzu pıkırtalas tudyruda. Būǧan deiın Donald Tramp Baidendı Ukrainaǧa körsetken qoldauy üşın synǧa alǧan bolatyn.
Sarapşylardyŋ pıkırınşe, Ukraina ATACMS arqyly Reseidıŋ logistikalyq jelılerıne aitarlyqtai soqqy jasai alady. Būl öz kezegınde Reseidıŋ äskeri äreketterın bäseŋdetuge yqpal etuı mümkın. Osyǧan bailanysty zapastaǧy polkovnik, ardager ūşqyş, äskeri sarapşy Ermek Seiıtbattalovtyŋ pıkırın sūradyq.
- Ukrainaǧa zymyran qaruy paidalanuǧa berılgelı bıraz boldy. Endı rūqsat etılgennen keiın Ukraina ony qanşalyqty qoldana alady?
- Bır aita ketetın jaǧdai bar. «AQŞ-tyŋ ATACMS atty, alystan soqqy beretın zymyrandaryn Resei territoriiasyna qoldanuǧa Ukrainaǧa rūqsat berıldı», - dep resmi türde AQŞ äkımşılıgı habarlaǧan joq. Degenmen būl aqparat BAQ betıne jaiylyp kettı. Alǧaşqy derek The New York Times betınde paida boldy. Olar bilıktıŋ jauapty qyzmetkerınıŋ mälımetıne jügıngen. Odan keiın Reuters agenttıgı jauapty qyzmetkerlermen bailanysy bar özınıŋ üş aqparat közıne süienıp, osy mälımettı rastady. Britandyq BBC korporasiiasy jäne basqa da būqaralyq aqparat qūraldary osyny habarlady. Qalai bolǧanda da, «osyndai rūqsat bar» dep sanauǧa bolady.
Būl mälımetter turaly Ukraina prezidentı Vladimir Zelenskii: «Jauǧa soqqyny sözben bermeidı, ony kezınde zymyrandar özı aitady», - dep pıkır bıldırdı. Aitqandai, Ukraina 19 qaraşada atalǧan zymyrandarmen Briansk oblysynda ornalasqan 67-şı Zymyran-artilleriianyŋ Bas basqarmasynyŋ qoimasyna soqqy jasady. Būl ūrys Resei äskerı üşın jaisyz nätije äkeldı. Vladimir Zelenskii aitqandai, zymyrandar osy sūraqqa özderı jauap berdı.
Degenmen, AQŞ äkımşılıgınıŋ būl şeşımı öte keş qabyldandy. Eger jaŋa AQŞ bilıgı Ukrainaǧa naqty ärı jüielı kömek körsetse, Ukraina qajettı nätijege qol jetkıze alady.
AQŞ äkımşılıgınıŋ şeşımı jeŋıl qabyldanǧan joq. Būl mäsele bırneşe aspektıde qarastyryluy kerek: geosaiasat, ışkı saiasat, äskeri-saiasi, äskeri-strategiialyq jäne äskeri-tehnikalyq faktorlar.
Geosaiasat jaǧy. «Reseidı iadrolyq soqqy beruge mäjbürledıŋder, üşınşı düniejüzılık soǧysqa jol aştyŋdar», – dep Reseidı jaqtauşylary AQŞ äkımşılıgın kınälauǧa mümkındık aldy.
Işkı saiasat jaǧynan. Būl jaǧdai Donald Trampqa jaŋa şabuyl alaŋyn syilady. Ol Ukrainadaǧy soǧysqa mındettı türde tyǧyz aralasuy mümkın.
Äskeri faktorlar. Ukraina jerı tehnikalyq tūrǧydan qiyn jaǧdaida. Qystyŋ qara topyraǧy ezılıp, tehnika batpaqqa tūryp qaluy yqtimal. Būl manevr jasau mümkındıgın şekteidı. Qaru qoldanu üşın radioelektrondy qarsy äreket qūraldarynyŋ sai boluy jäne aspannyŋ baqylauşy drondar men ūşqyşsyz apparattardan taza boluy talap etıledı. Sonymen qatar, Ukrainada M270 MLRS jäne M142 HIMARS jüielerınıŋ qanşasy saqtalǧanyn jäne olar tehnikalyq tūrǧydan jaramdy ma, osyny anyqtau qajet.
- Ukrain äskerı ony qoldanuǧa daiyn ba?
- Ärine, Ukraina äskeri mamandary batys elderınde arnaiy daiarlyqtan öttı. Daiyndyǧy joq elge mūndai qaru-jaraq berılmeidı. Būl – halyqaralyq äskeri zaŋ talaptarynyŋ bırı.
- Būl AQŞ-tyŋ da soǧysqa kırgenı bolyp eseptelmei me, qalai oilaisyz? Älem osy oqiǧadan keiın qalai özgeredı?
- Amerika mamandary Ukrainaǧa barmai-aq, qajettı kömektı körsete alady. Sebebı būl üşın AQŞ Kongresınen arnaiy rūqsat alu kerek. Jaralanǧan, qaitys bolǧan jauyngerlerdıŋ qūqyqtary Kongreste qarastyrylyp, rūqsat berılmeiınşe, mūndai jaǧdai bolmaidy.
Al «AQŞ-tyŋ soǧysqa kırgenı bolyp esepteledı» degen – Reseidıŋ propagandasy. Būl AQŞ-ty kınälau üşın qoldanylǧan ädıs. Özınıŋ qabyldaǧan şaralaryn aqtau üşın jasalǧan qadam.
Sız «Älem osy oqiǧadan keiın qalai özgeredı?» dep sūradyŋyz. Būl oqiǧa älemdı iadrolyq soǧys nemese üşınşı düniejüzılık soǧys bolu qaupıne bır qadam bolsa da jaqyndatty. Bıraq geosaiasi jaǧdai onsyz da uşyǧyp tūr.
- Ukraina qarudy qoldandy, Resei endı qandai jauap beredı?
- Ukraina qarudy qoldandy. Endıgı qadam Reseiden. Reseidıŋ iadrolyq qarumen qorqytuy nemese ony qoldanuy yqtimal. Bıraq basqa jauap qaitaru mümkındıkterı şekteulı bolyp otyr.
Reseidıŋ adami resurstary azaidy. Endı mobilizasiia jariialasa, halyqtyŋ şydamy tausylyp, qoǧamdaǧy narazylyq örşi tüsuı mümkın. Qaru-jaraqtan da tapşylyq körıp otyr. Sol sebeptı Soltüstık Koreiadan Keŋes Odaǧynan qalǧan qarulardy satyp aluda.
- Sūhbatyŋyzǧa raqmet!
Symbat Nauhan
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
