بۇرىن مەن تۇرعان اۋىل سۋى سىرتقا شىعىپ جاتاتىن سور بولعان ەكەن. (جامبىل وبىسى، جۋالى اۋدانى). “قازاقتار “جاڭاتالاپ” دەپ اتالاتىن كورشى اۋىلدا تۇرعان. سەبەبى، ءبىزدىڭ اۋىلدا ادام بالاسىنا تۇرۋ مۇمكىن ەمەس ەدى” دەپ ەدى مارقۇم اناشىم.
سوسىن سور باسقان اۋىلعا جەر اۋدارىلعان نەمىستەر كوشىپ كەلىپتى. اۋىل اتاۋىن كەڭەس ۇكىمەتى “وكتيابر” دەپ قويىپ بەرەدى. “سول نەمىستەر از جىلدا اۋىلدى گۇل-گۇل جايناتتى” دەپ ەدى انام.
سوندا ەڭ ءبىرىنشى ولاردىڭ جاساعانى - تەرەڭ ارىقتار، كانالدار ەدى. ول كانالدار ءار جەرلەردە سۋ جينالاتىن كولشىكتەرمەن تۇيىندەلىپ وتىرادى. ءشوبى شۇيگىن، تابيعاتى تاماشا. وسى كۇندەرى سۋ باسىپ جاتقان اۋىلدارعا قاراپ، نەمىستەردىڭ سول كەزدەگى تەحنولوگيالىق جانە ءبىلىم جەتىستىگىنە ءالى كۇنگە جەتە الماي كەلەدى ەكەنبىز عوي.
ءتىپتى اۋىل ىشىندە دە سۋ جينالاتىن سايلار، تەرەڭ ارىقتار، كولشىكتەر بولدى. ال اۋىلدىڭ شەتىندە تەرەڭ كانال بولاتىن. ول كانال اۋىلعا سىرتتان كەلەتىن سۋدى بوگەپ تۇرادى ەكەن. بالا كەزىمدە بۇل كانالداردىڭ قىزمەتىن مۇلدە تۇسىنبەگەن دە ەكەنبىز.
الگى نەمىستەردىڭ ارتىنشا جايلى، جايقالعان اۋىلعا ورىستار لەك-لەگىمەن كوشىپ كەلە باستايدى. 1990 جىلدارى ءبىزدىڭ ءۇي العاشقى قازاق وتباسىلاردىڭ ءبىرى بولىپ اۋىلعا قونىستانعان ەكەن. اكە-شەشەمنەن بولەك ەكى-ءۇش قاراقالپاقستاننان كەلگەن قازاق وتباسى عانا بولىپ ەدى.
سول تەرەڭ كانالداردىڭ ارقاسىندا ەش جاقتان سۋ كۇتپەستەن ەگىستىكتەردى جەرگىلىكتى حالىق سۋارا بەرەتىن. بالالىق شاعىمدا سۋ تاسقىنى بولعانى جايلى مۇلدە ەستىمەدىم. ايتپەسە، قىستا قارى قالىڭ تۇسەدى. كەي جىلدارى ءتىپتى ۇيلەردى دە قالىڭ قار باسىپ قالىپ جۇت بولعان ەدى (2004-2005 جىلدارى).
تاۋعا جاقىنداۋ اۋىل بولعان سەبەپتى جاۋىن-شاشىن دا ءجيى-ءجيى جاۋاتىن.
سودان-اق الگى كانالدار مەن كولشىكتەردىڭ كەرەمەتىن سەزىنە بەرىڭىز.
قۇرمەتتى بيلىك وكىلدەرى، قۇرمەتتى كاسىپكەرلەر! الگىندەي كانالدار مەن جاساندى كولشىكتەردى تەك ەگىستىك القاپتارىنا عانا ەمەس، بارلىق جايىلىمدى جەرلەرگە سالۋ كەرەك. يزرايل ەلى الاقانداي سۋسىز، جايسىز قۇم دالاسىن ەگىستىكتەرگە اينالدىرىپ، كوكونىس ەكسپورتىندا كوشباسشى بولىپ وتىرعان جوق پا؟
كوكتەم كەزىندەگى سۋدى سوراتىن كانالدار مەن ساقتايتىن كولشىكتەر دايىنداۋعا جەدەل كىرىسۋىمىز كەرەك. كولشىكتەردى ەمىن-ەركىن بالىق شارۋاشىلىعىنا دا قولدانا الار ەدىك. سوندا جازداعى قۇرعاقشىلىقتا قينالمايمىز. بولاشاقتا بۇكىل الەم سۋ تاپشىلىعىنان زارداپ شەككەلى وتىر. ول تابيعي اپاتتىڭ باسى باستالىپ تا كەتتى.
ەندەشە، بىزدىكى نە تۇرىس؟ نە جاتىس؟
كاسىپكەرلەر بيلىكپەن بىرلەسە وتىرىپ بۇل سۋ ماسەلەسىن جەدەل قولعا الۋ كەرەك.
مەشىت سالعىش كاسىپكەرلەر وسىنداي يگلىلىكتى ىسكە جۇمىلسا، قۇدايدىڭ الدىندا ساۋاپتى، قاراپايىم حالىقتىڭ الدىندا دا وتە ابرويلى ءىس بولار ەدى.
