2024 جىلدىڭ 22 قاڭتارىندا قازاقستاندىق «نۇر-شاح» ءسان ءۇيى فرانتسيادا، پاريج جوعارى ءسان اپتالىعىندا ءوز توپتاماسىن ۇسىنۋ مارتەبەسىنە بولەندى. ءبىزدىڭ وتاندىق سانگەرلەر تەك وسىدان 16 جىل بۇرىن عانا مۇنداي جوعارى قۇرمەتكە يە بولعان ەدى. الەمدىك ءسان شاھارىندا ءوز توپتاماسىن كورسەتۋ ءار ديزاينەردىڭ ارمانى بولسا كەرەك. ۇلتتىق ديزاينەرگە وسىنداي ايتۋلى سىننان ابىرويمەن وتۋگە جاناشىرلىق تانىتىپ, شارانى ۇيىمداستىرۋعا مۇرىندىق بولعان قازاق ونەرىنىڭ جاناشىرى، قولونەر مەن ءسان ءداستۇرىنىڭ ناسيحاتشىسى، پاريجدە تۇراتىن وتانداسىمىز بايان جانباۋوۆا حانىمنان وسى جاعىمدى جاڭالىق تۋرالى جەدەل سۇحبات العان ەدىك.
– قۇرمەتتى بايان حانىم، پاريجدە ءداستۇرلى تۇردە وتەتىن ءسان اپتالىعىندا قازاق ەلىنە ۇلتتىق ستيلدەگى ەرەكشە كيىم ۇلگىلەرىمەن تانىمال “نۇر-شاح” ءسان ءۇيى قاتىسىپ، جوعارى باعاعا يە بولىپ جاتىر. سول الەمدىك ءىس-شاراعا تۋعان ەل وكىلىن قاتىستىرۋعا ءسىز مۇرىندىق بولىپسىز. وسى قۋانىشتى جاڭالىق تۋرالى كەڭىرەك ايتىپ بەرسەڭىز.
بايان جانباۋوۆا: جۋىردا، ناقتىراق ايتار بولساق، 22 قاڭتار كۇنى كاسىبي تىگىنشىلىك تاجىربيەسى شيرەك عاسىرعا تاياعان, ماڭعىستاۋلىق نۇرجامال نۇرپەيىسوۆا نەگىزىن قالاعان, ۇلتتىق كيىمدەردىڭ زاماناۋي ۇلگىسىن پاش ەتىپ جۇرگەن «نۇر-شاح» ءسان ءۇيى ءوز توپتاماسىن 2024 جىلدىڭ كوكتەم/جاز ماۋسىمىنا ارناپ، پاريج جوعارى ءسان اپتالىعىندا ۇسىندى. بۇل ءىس-شاراعا ءوتۋ وتە قيىن، كەز كەلگەن ديزاينەر قاتىسا المايدى. بىرنەشە دەڭگەيلى قازىلار تالقىلاۋىنان وتكەن ەڭ ساپالى، كۋتيۋرەنىڭ قولىنان شىققان، جاپپاي تىگىن ماشيناسىمەن تىگىلە قويمايتىن كيىم ۇلگىلەرىنە عانا جول اشىق. ۇجىمدىق كورسەتىلىم جانە جەكە كورسەتىلىم دەپ ءبولىنەدى. ءبىزدىڭ «نۇر-شاح» جەكە كورسەتىلىم جاساۋ مارتەبەسىنە يە بولدى. فرانتسيا استاناسىنىڭ قاق ورتاسىنداعى تريۋمف اركاسىنىڭ جانىندا ورنالاسقان يسپان كورولدىك وتباسىنىڭ بۇرىنعى پاريج رەزيدەنتسياسىندا – Galerie Boubon جەكە سارايىندا پاريج ءسان اپتالىعىنىڭ ءبىرىنشى كۇنى ءوتتى. قازاق ءسان ءۇيىءنىڭ كورسەتىلىمى سول عيماراتتابولدى. بۇل جەردەن فرانتسۋزدىڭ اتاقتى جازۋشىسى انتۋان دە سەنت-ەكزيۋپەري كەزىندە ءوزىنىڭ ايگىلى «كىشكەنتاي حانزادا» تۋىندىسىنا شابىت العان دەسەدى. «نۇر-شاح» ءوز توپتاماسىن «التىن اي» دەپ اتادى. ولار حالىق اۋىز ادەبيەتءى شىعارماشىعىنان شابىتتانعانىن ايتتى.
«ەرتەدە ءبىر حانشايىم بولىپتى. اسپان جاراتۋشىنىڭ كەنجە قىزى التىن-ايدىڭ سۇلۋلىعى ايمەن تالاسا نۇرلانىپتى. ال جۇلدىزداردىڭ جارقىراۋى ونىڭ كىرپىگىمەن شاعىلىسىپتى...» دەپ باستالاتىن اسەم ەرتەگىمەن جينالعان جۇرتشىلىقتى باۋراپ العان نۇرشاحتىقتار، قازاقتىڭ ءتول ناقىشىمەن كەستەلەپ بەزەندىرىلگەن، شىعىستىڭ تاڭعالارلىق تىنىسىمەن كومكەرىلگەن سيقىرلى توپتاماسىن جاريالادى. نۇرجامال حانىم توپتاما دايىنداۋ بارىسىندا ەۋروپا مادەنيەتى مەن قازاق ءداستۇرءىن استاستىرىپ، ەرەكشە سيمبيوز جاساعانىن، سول ارقىلى ءاربىر ايەل ءوزىن ناعىز پاتشايىم رەتىندە سەزىنە الاتىن كيىمدەر تىگۋگە تالپىنعانىن اتاپ ايتتى.
– بارەكەلدى! جالپى ءسان اپتالىعى جىلىنا نەشە رەت وتەدى؟ “نۇر-شاح”ونىڭ قانداي تۇرىنە قاتىستى؟ ءدال وسى شاراعا بۇعان دەيىن وتاندىق سانگەرلەردەن كىمدەر قاتىسقان ەدى؟
بايان جانباۋوۆا: ءسان اپتالىقتارى پاريجدە جىلىنا 4 رەت وتكىزىلەدى. جىلدىڭ باسى مەن ورتاسىنداعى اپتالىقتار جوعارى ءسان سالتاناتى دەپ، كوكتەم جانە كۇز ايلارىندا وتەتىن اپتالىقتار كۇندەلىكتى كيىم بويىنشا ءسان كورسەتۋ شارالارى بولىپ سانالادى. پاريج – دۇنيەءجۇزىءنىڭ ءسان ورداسى. ءاءربىر تىگىن اتەلەءسىنىڭ يەسى، ءوز ءىسىنىڭ مايتالمانى پاريجگە ءسان كورسەتىلىمىن وتكىزۋدى ارماندايدى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدەن دە قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگىءسان ۇيلەرى لوندون، پاريج، ميلان جانە نيۋ-يوركتەگى ءسان شەرۋلەرىنە قاتىسىپ ءجۇر. جالپى جاھاندانۋ ءۇردىسى كوپ مۇمكىندىك اشقان قازىرگى تاڭدا قازاقستاننىڭ ءسان يندۋسترياسى دامىپ كەلەدى. ءسان ءىس-شارالارىنىڭ، ديزاينەرلەر مەن دۇكەندەردىڭ كوبەيۋى, قازاقستانداعى ءساننىڭ ەكونوميكاعا ىقپالى جانە ءسان ارقىلى ەلدى تانىتۋ ۇلەسىنىڭ ارتقانى قۋانتادى.
وسى ۋاقىتقا دەيىن قازاقستاندا پاريج جوعارى سءان اپتالىعىندا تەك ءبىر رەت، 2008 جىلى كوشپەندى ءسان ۇلگىسىن كورسەتۋ ءۇشىن حالىقارالىق مۇمكىندىكتى پايدالانعان ديزاينەر كەنجە دەۆياتكو (كەنجە) عانا بولدى. سودان بەرى قازاقستاندىق ديزاينەرلەر اراسىندا رەسمي جوعارى ءسان اپتالىعىندا پاريجدە جەكە كورسەتىلىممەن شىققان ول – وسى «نۇر-شاح». بۇل – ۇلتتىق شىعارماشىلىقتىڭ، جەكە برەندتىڭجاھاندىق باسەكەلەستىككە, ترەندتەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىنە جانە ساپا تالابىنا سايكەس كەلۋگە شاماسى بار دەگەنءدى بىلدىرەتىن جوعارى كورسەتكىش. ويتكەنى «نۇر-شاح» ءسان ءۇيى رەسمي تالاپتاردان (تىگىس جاتىقتىعى، ماتا ساپاسى، قولونەر، كەستە) ءوتىپ، جوعارى ءسان ساراپشىلارىنىڭ جانە ءسان سالاسىندا مايتالمان سانالاتىن بۇقارالىق اقپارات وكىلدەرىنىڭ وتە جوعارى باعاسىن الدى.
– ەلدەن جىراقتا جۇرسەڭىز دە، ەل بەدەلىن كوتەرەر مادەني-قوعامدىق شارالاردىڭ قاسىنان تابىلاسىز. بۇل ايتۋلى ءىس-شاراعا “نۇر-شاحتى” ءسىز ۇسىندىڭىز با؟ ىرىكتەۋدەن ءوتۋ قيىن بولمادى ما؟
بايان جانباۋوۆا: ءوزىم اقتوبە ءوڭىرىنىڭ قىزىمىن، ەلدە مۇناي-گاز سالاسىندا، حالىقارالىق ۇيىمداردا زاڭگەر بولىپ جۇمىس ىستەدىم. فرانتسياعا كەزىندە ءبىلىم قۋىپ كەلگەنمىن. ماگيستر ديپلومىمەن ساقتاندىرۋ جانە قارجى سالاسىندا قىزمەت اتقارىپ ءجۇرىپ، ءسان سالاسىمەن حوببي رەتىندا اينالىسا باستادىم. 2017 جىلى پاريجدە KazFashionParis اتتى اسسوتسياتسيانى تىركەگەءنمىن. ماقساتى – قازاق ونەرىن، ءسان سالاسىن، قولونەرىن شەتەلدە ناسيحاتتاۋ. ودان بەرى ءبىراز ءسان كورسەتىلىمدەرءى وتكىزىلدى. مىندەتىمىز – فرانتسۋز جۇرتشىلىعىنا قازاق ءداستۇرلى كيىم مادەنيەتىن تانىستىرۋ، قازاقتىڭ جاس ديزاينەرلەرىنە جول اشۋ، باعىت كورسەتۋ, فرانتسۋز ساراپشىلارىمەن ماستەر-كلاسس ۇيىمداستىرۋ, فرانتسۋز ءسان ۇيلەرىنمەن جاقىن تانىستىرۋ, پاريجدەگى ءسان اپتالىقتارىنا قاتىسۋعا ورتادا دانەكەر بولۋ جانە ت.س.س. بىراز شارالاردا فرانتسياداعى قازاقستان ەلشىلىگى ۇجىمىنىڭ جانە توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشى گۇلسارا ارىستانقۇلوۆا حانىمنىڭ جەكە قولداۋىن اتاپ ايتقىم كەلەدى. ولارعا ريزاشىلىعىم مول. قازىر اسسوتسياتسيامىز قارقىندى دامىپ كەلەدى. بىرنەشە قازاقستاندىق ديزاينەرلەر، ءسان ۇيلەرى – وسى فرانتسۋز قاۋىمداستىعىنىڭ مۇشەلەرى.
“نۇر-شاح” ءسان ءۇيى ەلىمىزدە وتە تانىمال، پاريجدەن دە بۇرىن ۇسىنىستار دا ءتۇسىپتى، بىراق باسشىسى نۇرجامال حانىم بايىپپەن ويلانىپ، جاقسى دايىندىقپەن كەلۋدى ۇيعارىپ، بىلتىر جىل اياعىندا ءوءزى مەنىمەن حابارلاستى. قۋانىشىمدا شەك بولمادى, ويتكەنى وسى ءسان ءۇيىن پاريجگە اكەلۋ ارمانىم ەدى. ءۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكءتى دە سەزىندىم, ارينە. ءبارى جاقسى ساتىمەن ءوتتى، ءبىراز دايىندىق اپتالارىن وتكەردىك. سەنىمى ءۇشىن “نۇر-شاحتىڭ” ۇجىمىنا العىسىم شەكسىز.
– قازاقستاننىڭ ءيميدجىن قالىپتاستىرۋدا تاعى قانداي جوبالارعا اتسالىسىپ ءجۇرسىز؟ جالپى ومىرلىك ۇستانىمىڭىز حاقىندا نە ايتاسىز؟
بايان جانباۋوۆا: ءوز جەكە كاسىبىمنەن باسقا، وسى پاريجدەگى بارلىق قازاق قاۋىمداستىقتارىنىڭ مۇشەسءىمىن. ەلشىلىك اياسىنداعى «قورقىت-اباي» مادەني ورتالىعىندا دومبىرا ۇيرەتۋ، قازاق تىلىنەن ءدارىس بەرۋ ساباقتارىن جۇرگىزگەءنمىن. ەۋروپا قازاقتارىمەن بىرلەسىپ، جىل سايىن ناۋرىز مەيرامىن وتكىزۋگە اتسالىسىپ كەلەمءىن. ءبارىمىزدىڭ يلەپ جۇرگەنءىمىز ءبىر تەرىنىڭ پۇشپاعى عوي، قازاقستاننىڭ جاقسى اتاعىن جاھاندا قالىپتاستىرۋدى كوزدەيمىز.
قازاق بولىپ تۋعاسىن, جۇرگەن جەرىمدە شىققان تەگىمدى, مادەنيەتىمدى تانىستىرىپ ءجۇرۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. سىرتتا جۇرگەن ءاربىر قازاق – ەلدىڭ ەلشىسى، سوندىقتان دياسپورا اراسىندا اۋىزبىرشىلىكءتىڭ ماڭىزى زور. ەل ابىرويىن بيىك ۇستاۋ، قازاق ەلىنىڭ ۇل-قىزى رەتىندە اتامەكەنگە ادال بولۋ دەگەن جوعارى ۇستانىمىم بار. سول ۇدەدەن شىعا الىپ جاتساق باقىتتىمىز دەپ ويلايمىن.
– سۇحبات بەرگەنىڭىزگە كوپ راقمەت. ىستەرىڭىزگە بەرەكە بەرسىن. ماقسات-نيەتىڭىزگە امان-ەسەن جەتە بەرىڭىز!
سۇحباتتاسقان
الما سايلاۋقىزى
