2023 جىلى 3,5 ملن قازاقستاندىق وقۋشى مەكتەپكە باردى. ءبىرىنشى سىنىپقا بارعان وقۋشىلار سانى – 380 مىڭ. بىلتىر وقۋ جىلىن 3,7 ميلليوننان استام وقۋشى اياقتادى، 172 مىڭ وقۋشى 11-سىنىپتى ءتامامداپ، ۇلكەن ومىرگە قادام باسقان.
بالا ءبىلىم الاتىن ورىننىڭ ساپالى تۇرعىزىلۋى، قاۋىپسىز بولۋى اسا ماڭىزدى. ايتكەنمەن، ەلىمىزدە زاماناۋي ستاندارتقا ساي كەلمەيتىن ءبىلىم وشاقتارى ءالى دە بار. قر ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ مالىمەتىنشە، ەلىمىزدە 7687 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ جۇمىس ىستەيدى. ونىڭ 52-ءسى – اپاتتى جاعدايداعى مەكتەپ. ودان بولەك 300-دەن استام مەكتەپ اعاشتان جانە وزگە دە ساپاسىز ماتەريالداردان تۇرعىزىلعان. بۇلار ەندى كەڭەستىك زاماننىڭ سارقىنشاقتارى.
ۇكىمەتتىڭ مالىمەتىنشە، جاڭا وقۋ جىلىندا وتاندىق مەكتەپتەردە وقۋشى ورىندارىنىڭ تاپشىلىعى 270 مىڭنان اسادى. ەڭ كوپ ورىن تاپشىلىعى حالقى تىعىز ورنالاسقان تۇركىستان جانە الماتى وبلىستارىندا، سونداي-اق استانا، الماتى جانە شىمكەن قالالارىندا بايقالادى. بۇل وڭىرلەر مەن قالالار جالپى كورسەتكىشتەن وقۋشى ورىندارىنىڭ تاپشىلىعىنىڭ 60%-ن قۇراپ وتىر.
ورىن تاپشىلىعى جاقىندا عانا پايدا بولعان پروبلەما ەمەس. بيىل 143 مەكتەپ ءۇش اۋىسىمدا جۇمىس ىستەپ جاتىر ەكەن. 2021-2022 وقۋ جىلىندا قازاقستاندا 169 ءۇش اۋىسىمدى مەكتەپ بولىپتى. ەلورداسى استانا قالاسىندا دا 26 مىڭنان استام وقۋشىعا ورنى جەتىسپەيدى ەكەن. جىل سايىن تۇرعىندار سانى ارتىپ وتىرعان مەگاپوليس حالقى امالسىزدان بالالارىن جەكەمەنشىك مەكتەپتەرگە جەتەلەۋگە ءماجبۇر.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم جومارت توقاەۆ وقۋشىلاردىڭ لايىقتى ءبىلىم الۋى ءۇشىن بارىنشا جاقسى جاعداي جاساۋدى تاپسىردى. الدىمەن، ءۇش اۋىسىمدىق مەكتەپتەر بولماۋى قاجەت. سەبەبى ول ءبىلىم ساپاسىنا كەرى اسەر ەتەدى. وسى تۇستا «جايلى مەكتەپ» ۇلتتىق جوباسى جۇزەگە اساتىن بولادى. «جايلى مەكتەپ» – جاي مەكتەپ ەمەس. اتى ايتىپ تۇرعانداي بالا ءۇشىن جايلى جاعداي جاسالۋى شارت. سپورتزالدارى ۇلكەن، اسحانالارى دا كەڭ، بولەك، باستاۋىش سىنىپ پەن جوعارى ورتا جانە جوعارى سىنىپ وقۋشىلارى بولەك وقيدى، وعان قوسا زاماناۋي ۇلگىدە جابدىقتالعان سىنىپتاردا ءبىلىم الادى.
پرەزيدەنت تاپسىرماسى بويىنشا مەملەكەتتىك باعدارلامالار ۇلتتىق جوبالار فورماتىنا كوشىرىلەدى. «ءبىلىمدى ۇلت» ساپالى ءبىلىم بەرۋ» ۇلتتىق جوباسى وسى ماقساتتا جاڭا جوسپارلاردى جۇزەگە اسىرادى. ءتورت باعىتتان تۇراتىن ۇلتتىق جوبا اۋىل مەن قالا مەكتەپتەرىندەگى اراقاشىقتىقتى ازايتۋ، ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ، تەحنيكالىق، كاسىپتىك ءبىلىم الۋشىلارعا قولداۋ كورسەتۋ، وڭىرلىك جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتالعان.
قازىرگى تاڭدا اتالعان جوبا قارقىندى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. مىسالى، مەكتەپتەردەگى قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى جولعا قويىلدى. بارلىق ءبىلىم وشاقتارىنا بەينەباقىلاۋ كامەرالارى ورناتىلدى. ءتىپتى كەيبىر مەكتەپتەردە Face ID-ءسىز ىشكە كىرۋ مۇمكىن ەمەس. ياعني، بەت-بەينەسى جۇيەگە ەنگىزىلگەن وقۋشى مەن ۇستاز عانا مەكتەپكە كىرە الادى. بۇل بوگدە ادامداردان قورعانۋعا ارنالعان.
سوڭعى جىلدارى مۇعالىم مارتەبەسىنىڭ ارتىپ، مەرەيى كوتەرىلۋى ءۇشىن بارىنشا يگى ىستەر جۇزەگە استى. سونىڭ ەڭ ماڭىزدىسى «پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى» زاڭ. جاڭا زاڭنىڭ مۇمكىندىكتەرى مۇعالىمنىڭ جەكە دامۋىنا جانە وقۋ ۇدەرىسىن جەتىلدىرىپ، ونىڭ الاڭسىز ءبىلىم بەرۋىنە وراي قاراستىرىلعان. وسىنىڭ ارقاسىندا پەداگوگتىڭ وقىتۋ مەن تاربيەلەۋدىڭ اۆتورلىق ادىستەرىن ازىرلەۋ جانە قولدانۋ، وقۋ قۇرالدارىن تاڭداۋ، اقپاراتتىق رەسۋرستاردى تەگىن پايدالانۋ، بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ جانە تاعىلىمدامادان ءوتۋ فورمالارىن تاڭداۋ بويىنشا كاسىبي قۇقىقتارى كەڭەيتىلدى. قاعازباستىلىق ازايدى. پەداگوگ مىندەتىنە كىرمەيتىن ءىس-شارالاردان بوساتىلدى. اتالعان نورمالار بۇزىلعان جاعدايدا قۇقىق بۇزۋشىلىق سۋبەكتىسىنە بايلانىستى 20-دان 120 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشكە (اەك) دەيىن ايىپپۇل سالىنادى.
ۇستاز اينۇر ءتۇسىپوۆا «پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى» زاڭ مۇعالىمدەر ءۇشىن دەر كەزىندە قابىلدانعانىن ايتتى.
«مەن حيميا پانىنەن ساباق بەرەمىن. «پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى» زاڭ اياسىندا ۇستازداردىڭ قۇقىعى قورعالاتىن بولدى. پەداگوگ تولتىرۋعا مىندەتتى قۇجاتتار سانى ازايدى. ساپالى ءبىلىم بەرۋدى ۇيىمداستىرۋ جولعا قويىلدى. پەداگوگ مامانداردىڭ بالالارىن بالاباقشاعا ورنالاستىرۋدا باسىمدىق بەرۋ، ىنتالاندىرۋ شارالارىنىڭ ءبىر جۇيەگە كەلتىرىلۋى ۇلكەن جاڭالىق بولدى. ۇستازدار ەندى ءوز ساناتتارىن قورعاپ، وزىندىك ءبىلىم دەڭگەيى كورسەتكىشىنە قاراي جالاقى الاتىن بولدى. بۇل ۇستازداردىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرادى. ءادىل ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى قالىپتاستى. سول ءۇشىن مەملەكەت باسشىسى مەن مينيسترلىككە العىس ايتامىن»، – دەيدى ول.
