ءومىر جۇپارى (نوۆەللا)

9139
Adyrna.kz Telegram

ءتۇنى بويى ءتۇرلى-ءتۇرلى ويعا باتىپ، ءتاتتى-ءتاتتى قيالدار كەشىپ كوز ىلمەگەن شەرالىنىڭ تۇسكە دەيىن ۇيىقتايتىن ءجونى بار-اق ەدى. سەنبى مەن جەكسەنبى – دەمالاتىن كۇندەر بولعان سوڭ، ۇيقىسى قانعانشا جاتىپ الاتىنى ادەتكە اينالىپ كەتكەن. ال بۇگىن... كۇن جارىعى ۇيگە تۇسىسىمەن ورنىنان اتىپ تۇردى. ۇيقتاسا، ەكى-ءۇش ساعاتتاي عانا ۇيقتاعان شىعار. سوندا دا بويى سەپ-سەرگەك، ساناسى تاپ-تازا. توسەگىنەن تۇرا سالىپ كۇندە جاساپ جۇرگەن جاتتىعۋلارىن دا ۇمىتپاي، اياق-قولىن سەرمەلەپ، ءيىلىپ-بۇگىلىپ ءبىراز اۋرەلەنگەن سوڭ، ۆانناعا كىرىپ، دۋش قابىلدادى. ءتىسىن تازالاپ، ساقالىن قىردى. مۇرتىن وڭدەدى. كۇندەلىكتى قالىپتاسقان وسىنداي شارۋالارىن تىندىرىپ بولعان سوڭ، ادەتتەن تىس، اينا الدىندا ءوزىن-ءوزى قىزىقتاپ ۇزا-ا-ق ۋاقىت تۇرىپ قالعان.

قاراپ تۇرسا، ءوڭى جاپ-جاس – جيىرما بەستەگى جىگىتتەي. وتىز بەستە دەپ ەشكىم ايتا الماس. قاپ-قارا مۇرتى اققۇبا وڭىنە قانداي جاراسىپ تۇر. مۇنىڭ ۇستىنە قيىلىپ تۇرعان قاسى مەن بۇيرالاۋ  كەلگەن شاشىن قوس. كەڭ ماڭدايى مەن جۇلدىزداي جانعان ەكى كوزدىڭ اراسىنان تىك تۇسكەن ءتۇپ-ءتۇزۋ قىر مۇرىنى دا بەت سۇلۋلىعىن ۇستەپ تۇرعانداي. اناۋ جىلى قوسىلامىز دەپ جۇرگەندە اياق استىنان ءوزىن ۇناتپاي قالعان بيعايشا ايتىپ ەدى عوي – «لەرمونتوۆتان اۋمايسىڭ» دەپ. مۇنىڭ ءوزى ادەبيەت جاعىنان دىمسەزبەس بولعان سوڭ، ءسوزدى ارى قاراي سوزبايىن دەپ، باسىن يزەپ، كۇلە سالعان.

جانى-تانىمەن جاقسى كورەتىن سۇلۋ عاشىعىنىڭ ادەبيەتتى وتە سۇيەتىنىن بىلگەن سوڭ، ءوزىنىڭ دە بۇل تاراپتان قاراجاياۋ ەمەس ەكەنىن وتىرىك تە بولسا سەزدىرىپ قويۋ ءۇشىن، سول كۇننىڭ ەرتەڭىندە ءومىر باقي ەسىگىن اشپاعان كىتاپحاناعا بارعانى دا ەسىندە. كىتاپحاناشى  قىزعا لەرمونتوۆ تۋرالى بىلگىسى كەلەتىنىن ايتىپ ەدى، ول بۇعان ەنتسيكلوپەديا اكەلىپ، اقىننىڭ سۋرەتىن شۇقىپ كورسەتتى.

سوندا ميحايل يۋرەۆيچ لەرمونتوۆ دەگەن ۇلى اقىننىڭ سۋرەتىنە قادالا قاراپ ۇزاق وتىرعان. كورگىسى كەلگەنى – وزىنە ۇقساستىعى. ءيا، شىندىعىندا دا ازداپ كەلىڭكىرەيدى. ءوزى ورىس اقىنى بولعانىمەن، ورىسقا ونشا ۇقسامايدى ەكەن. قازاققا دا. ال، شەرالى قازاق قوي... اقىرىندا باسىن شايقاپ-شايقاپ الدى دا، اقىن تۋرالى سوزدەردى وقىپ شىقتى. جاتتاپ الۋ ءۇشىن ارنايى الىپ كەلگەن قاعازىنا قاجەتتى تۇستارىن جازىپ الۋدى دا ۇمىتپادى.

بيعايشامەن كەلەسى جولىققانىندا قولتىعىندا كەلە جاتقان وعان:

– سەن وتكەن جولى مەنى لەرمونتوۆقا ۇقساتتىڭ-اۋ، ءوزى! شىن ايتتىڭ با؟ – دەدى.

قىز بۇعان جابىسا ءتۇسىپ، سىقىلىقتاپ كۇلدى. كۇلىپ الدى دا:

– شىن ايتپاعاندا... مەن ول اقىننىڭ سۋرەتىن بالا كۇنىمنەن كورىپ كەلە جاتىرمىن. لەرمونتوۆ مەنىڭ ەڭ سۇيىكتى اقىنىم! – دەدى.

– ءا – ءا! سۇيىكتى اقىنىم دە. مەنى جاقسى كورىپ جۇرگەنىڭ دە سودان ەكەن عوي. بىراق... ول... دۋراك!

– دۋراك؟ قالاي؟

– دۋراك بولماسا وزىنە زيان ولەڭ جازىپ، جاپ-جاس باسىمەن كاۆكازعا جەر اۋدارىلا ما؟ وندا دا تىپ-تىنىش جۇرمەي، اناۋ ءبىر مارتىنوۆ دەگەن وفيتسەرمەن اتىسا ما؟ انە، ءولدى دە قالدى. وتىز جەتى-اق جاسىندا. قاي جەردە ەدى؟.. پياتيگورسكىدە. وزىنە دە وبال جوق.

بيعايشا «وسى شىن ايتىپ كەلە مە، الدە، قالجىڭداعانى ما؟» دەگەندەي، جىگىتتىڭ جۇزىنە بارلاي قارادى. ونىڭ باپ-بايسالدى ءتۇرى مەن تۇيىلىڭكىرەي تۇسكەن قاباعىنان شىن ويىن ايتىپ كەلە جاتقانىن بايقاعانداي بولدى.

– راس ايتىپ كەلەسىڭ بە؟ – دەدى جىگىتكە شىتىناي قاراپ.

– راس. مەن ونداي ەسەرسوقتىقتى ۇناتپايمىن، – دەپ، شەرالى سىرت جاعىنا شىرت ەتكىزىپ تۇكىرىپ جىبەردى.

بيعايشا شەرالىنىڭ قولتىعىنان بىلەگىن اقىرىن سۋىرىپ الدى دا، ەكى قولىن الدىنا ۇستاعان كۇيىندە سۇلق قالدى. ازدان كەيىن باسىن كوتەرىپ، تىك قارادى.

– مەن پوەزيانى سۇيمەيتىن، اقىنداردى جەك كورەتىن ادامداردى تۇسىنبەيمىن، – دەدى سونسوڭ.

– وندا مەنى دە تۇسىنبەيسىڭ عوي؟

– ءيا. ءتىپتى، تۇسىنگىم دە كەلمەيدى.

– قوي. اشۋلانبا. جوقتان وزگەگە بۇيتە بەرسەڭ، نە بولامىز، جانىم-اۋ! – دەگەن شەرالى اشۋلى قىزدى باۋىرىنا تارتقان بولدى.

سول ءتۇنى قىز سالقىن قوشتاسقان. كەزدەسۋلەرى دە سيرەي بەردى. اقىرىندا، كەتىسىپ تىندى...

ايناعا قاراپ موليە قالعان شەرالىنىڭ كوزى كەنەتتەن جاي وتىنداي بولىپ جارق ەتە ءتۇستى. «مەن سول نەمەنى نەگە ويلاپ تۇرمىن؟ كەتسىن ءارى!» دەپ اشۋلانا كۇبىرلەگەنىن ءوزى دە سەزبەي قالدى.

وسى ساتتەن باستاپ-اق باعاناعى شادىمان شاعى بىرتە-بىرتە الىستاپ بارا جاتقانداي بولىپ، كەرىسىنشە، ءوزىنىڭ وتكەن ءومىرىنىڭ سۇرقاي مەزەتتەرى مىسىق تابانداپ كوز الدىنا جاقىنداپ كەلە جاتقان سياقتى. كەشكى كەزدەسۋگە كيەتىن كيىمدەرىن دايىنداپ قويسام دەگەن ويى بار ەدى، وعان دا زاۋقى سوقپاي، ادەمىلەپ جيناپ قويعان توسەگىنىڭ ۇستىنە سۇلاي كەتتى.

ويلاپ قاراسا، وسىعان وقۋ دەگەن نارسە قونباق تۇگىلى، ماڭىنا جولاماپتى عوي. سەگىزىنشى سىنىپتى سۇيرەتىلىپ ءجۇرىپ زورعا ءبىتىرىپتى. ودان كەيىن اۋىلدان قالاعا كەلىپ، كاسىپتىك-تەحنيكالىق ۋچيليششەنىڭ تىگىنشىلەر دايارلايتىن بولىمىنە ءتۇسىپتى. ونىڭ دا سەبەبى بار. اينالايىن اناسى ۇلىنىڭ ءتۇز جۇمىسىنا ەبى بولماسا دا، ءۇي شارۋاسىنا يكەمدى ەكەنىن بايقاپ، بۇعان اس ءپىسىرۋدى، نان يلەۋدى، ءتىپتى، كيىم تىگۋدى دە ۇيرەتتى عوي. اسپازدىقتان گورى تىگىنشىلىككە جاقىن ەكەنىن بايقاعان سوڭ سول وقۋعا دا باعىتتاعان – اناسى بايقۇس. كاسىپ قىلسىن، نانىن تاۋىپ جەسىن دەيدى عوي، ارينە.

ەندى، مىنە، سول وقۋدان جاقسىلىقتان باسقا، نە جاماندىق كوردى؟! قۇدايعا شۇكىر، جۇرتتان وزباسا دا، كوشتەن قالعان جوق. تەك قانا وتىز بەس جاسقا كەلگەنشە ۇيلەنبەي، سوقا باسىنىڭ سوپيىپ جۇرگەنى بولماسا. ۇيلەنبەيىن دەگەن جوق، وزىنە لايىق قىز كەزدەسپەي قويدى ەمەس پە؟! الگى تىگىنشىلىكتى ءتورت جىل وقىعاندا، سامساعان سارى قولداي قاپتاعان قالىڭ قىزدىڭ اراسىندا قازداي قالقىپ ءجۇردى. «ارپا ىشىندە – ءبىر بيداي» دەگەندەي، بۇلاردىڭ توبىنداعى جالعىز ەركەك ءوزى ەدى عوي. ءاي، سوندا... سول قىزداردىڭ بۇعان سۇيكەنبەگەنى جوق شىعار. بۇل ەشقايسىسىمەن جۇرمەسە دە، جۇرمەك تۇرماق، ەشكىمگە قاراماسا دا، وسى جالعىز بوزبالانى بىرىنەن-ءبىرى قىزعاناتىن ەدى-اۋ سول قىزدار!

دەگەنمەن، بۇل ءتورتىنشى كۋرستا وقىپ جۇرگەندە ونىنشى سىنىپتى ءبىتىرىپ كەلگەن اناۋ ءبىر ارۋ... بايان... مۇنى وزىنە قاتتى عاشىق ەتكەنى راس قوي. قۇداي-اۋ، سول قىز نە «ءيا» دەمەي، نە «جوق» دەمەي، وسى شەرالىنى ءتورت جىل بويى ارتىنان سالپاڭداتتى عوي. بۇل كەزدەسۋگە شاقىرسا، كەلەدى. ساۋساقتارىنان ۇستاتادى، ءبىراز ۋاقىت بىرگە قىدىرادى. سىيلىق ۇسىنسا، ونى دا كەرى قايتارمايدى. سويتە تۇرا، ءتىپتى، مۇنىڭ بەتىن بەتىنە تاياتپايدى. يكەمدەلسە بولدى، ىتىرىنىپ، كەۋدەسىنەن كەرى يتەرىپ تۇرعانى. ءتورت جىل بويى سول قىز ءۇشىن قانشا ۋاقىتىن، شىدام-ءتوزىمىن، ەڭ باستىسى، قىرۋار اقشاسىن سارپ ەتىپ ءجۇرىپ، ەرنىنەن ءبىر سۇيە الماعانىن ويلاسا... جىلاپ جىبەرگىسى كەلەدى. ونىڭ شەرالىدەي سىمباتتى دا تۇلعالى جىگىتتى ەڭ قورلاعانى – ايىنا ەكى-ءۇش رەت بولسا دا بىرگە قىدىرىپ، كينو مەن تەاترعا دا بىرگە بارىپ ءجۇرىپ، بىرگە كافەلەردە وتىرىپ... ءبىر كۇنى «ءايت، شۋ» دەپ، كۇيەۋگە ءتيىپ كەتكەنى.

كەيىننەن ويلاسا، سول قىز مۇنىمەن باسقا قىزداردىڭ ءىشىن كۇيدىرۋ ءۇشىن عانا جۇرگەن بولۋ كەرەك...

بۇدان سوڭ كۇلتاي دەگەن قىزعا جولىقتى. ول كەزدە تىگىن اتەلەسىندە ورنالاسىپ، شارۋاسىنىڭ ءجۇرىپ تۇرعان كەزى ەدى. اقشا مول. بىراق مول ەكەن دەپ ونى قالاي بولسا سولاي شاشا بەرەتىن اقىماق ەمەس قوي. كەرەگىنە عانا جۇمساپ، ارتىعىن بانككە تىعىنداي بەرەدى. اناۋ بايان دەگەن سۇمىراي قىزدان اۋزى كۇيىپ قالعان ەكەن، كۇلتايمەن كۇلىپ-ويناعان بولىپ جۇرسە دە، وعان كوپ شىعىندالا بەرمەيتىن. ەكەۋى ءبىر كۇنى الدەقانداي كىشكەنە دۇڭگىرشەكتەن سامسا الىپ جەپ تۇرعاندا، بۇعان بايان قادالا قاراپ: – ايتشى، ومىردە نەنىڭ ءيىسى جاقسى؟ مىنا سامسانىڭ با، الدە... – دەدى ءسوزىن جۇتىپ.

– نەمەنە «الدە»؟ – دەپ بۇل دا قادالدى.

– الدە... الدە، اقشانىكى مە؟

– اقشانىڭ نەسى جامان؟ «اقشاڭ بولسا قالتاڭدا، تالتاڭداساڭ تالتاڭدا» دەمەۋشى مە ەدى.

– سەن نەگە تالتاڭداپ جۇرمەيسىڭ؟ الدە، قالتاڭدا اقشاڭ جوق پا؟ «تابىسىم كوپ» دەپ ماقتاناسىڭ عوي.

– بولاشاقتى ويلايمىن. ءبىزدىڭ بولاشاقتى. ەكەۋمىزدىڭ، – دەدى بۇل سۇق ساۋساعىمەن قىزدىڭ تاناۋىنان باسىپ. قىز ۇندەگەن جوق. ءبىر كۇرسىندى دە، بوساپ قالعان ماي-ماي قاعازدى قوقىس تاستايتىن جاشىككە لاقتىرا سالدى.

ەكەۋى سەگىز ايداي ءجۇرىپتى. جۇرگەن دەگەن اتى عانا. ءتىل مەن جاعىنا سۇيەنگەن قۋاقى قىز ونە بويى بۇنى كەكەتىپ-مۇقاتىپ، كەلەمەجدەۋمەن ءجۇردى. سونىسىنا ىزا بولىپ، نامىستانىپ، ءتىپتى، اياعىندا كەك تۇتا باستادى. بۇل دا كۇلتايمەن كەزدەسۋگە شىعار الدىندا ونىڭ جانىنا تيەتىن تىكەنەك سوزدەرىن سايلاۋداي سايلايدى-اۋ، بىراق، امال قانشا، الگى سوزدەر دەر كەزىندە اۋزىنا تۇسپەيتىنىن قايتەرسىڭ. ءوزىنىڭ ەزدىگى مە، الدە، قىزدىڭ مىسى باسا ما؟

ءبىر كەزدەسكەندەرىندە كۇلتاي ءيىسى كەرەمەت ءاتىر سەۋىپ كەلىپتى.

– ءتۇۋ، ءبىرتۇرلى مۇڭكىپ تۇرسىڭ عوي! – دەدى بۇل تاناۋىن تىرجيتىپ.

– فرانتسۋز ءاتىرى! – دەدى كۇلتاي پاڭدانا كەرىلىپ.

– سەنبەيمىن. وعان اقشاڭ جەتە قويماس.

– الىپ بەرەتىن ادامىم باردا، اقشا تۋرالى ويلامايمىن دا، – دەدى قىز بۇعان مۇسىركەي قاراپ.

قىز جىگىتتىڭ جانىنا تيەيىن دەپ ويلاپ ەدى، ونىسى ىسكە اسپاي قالدى. قايتا، شەرالى قۋانىپ كەتكەندەي بولىپ جادىراي كۇلىپ:

– ويباي-اۋ، ولاي بولسا مەنىڭ قاسىمدا نەگە تۇرسىڭ؟ سول ءاتىر الىپ بەرەتىن ادامىڭا بارمايسىڭ با؟ – دەپ سالدى.

كۇلتاي جاۋھارداي جارقىراعان وتتى كوزدەرىن شەرالىگە قانجارداي قاداپ از تۇردى دا:

– شىن ايتىپ تۇرسىڭ با؟ – دەگەن.

– ءيا، – دەدى جىگىت ءمىز باقپاي.

– سەن ءومىر ءمانىن مۇلدە تۇسىنبەيدى ەكەنسىڭ. سوندىقتان، ءتۇسىنىپ، ءبىلىپ، ال. جاقسى ءومىر، جامان ءومىر دەگەن بولادى. جاقسى كوڭىل، جامان كوڭىل دەگەن بولادى. جاقسى ءومىردىڭ جۇپارى پاك سەزىمنەن اڭقيدى. كوڭىلى كىر ادامنىڭ ءومىرى دە لاس. سەن سولاردىڭ قاتارىنانسىڭ. ال، امان ءجۇر. شا – و! – دەپ، وڭ قولىن كوتەرىپ، ساۋساقتارىن جىبىرلاتتى دا، ءوز بەتىمەن كەتە باردى. جابىرلەنگەن بالاداي بوپ جەرگە قاراعان كۇيىندە بۇل قالدى...

توسەگىندە ەكى قولىن باسىنا جاستانىپ جاتقان شەرالى ءوزىن تاستاپ كەتكەن وپاسىز قىزداردى ەسىنە الىپ، وپىنىپ، وكىنگەندەي بولعانىنا نامىستانىپ، تەز باسىن كوتەرىپ الدى. ءسال دۇردىكتەۋ ەرىندەرىن ءشۇيىرىپ وتىرىپ: «ەلەۋلى شارۋانىڭ قارساڭىندا تۇرعاندا مۇنىم دۇرىس ەمەس. ىرىمعا جامان» دەپ ويلادى.

شەرالىنىڭ «ەلەۋلى شارۋاسى» – كەيىنگى كەزدە ءجۇرىپ جۇرگەن قىزى گاۋھارمەن بۇگىن كەشكە كەزدەسۋگە بارادى. كەشە قىزدىڭ ءوزى حابارلاسىپ، «شاراپات» كافەسىنە شاقىرىپ تۇرمىن» دەگەنىن ايتساڭشى! نە دەگەن عاجاپ ءسوز!

سول ساتتە قىزدىڭ بۇل ۇسىنىسىنا كوڭىلى شالقىپ، سۇيەگى بالقىپ كەتكەن شەرالى: «وح، گاۋھار! گاۋھار دەسە، گاۋھارسىڭ عوي!» دەپ، ەكى قولىن ارتىنا ۇستاپ الىپ، ءۇيدىڭ ءىشىن كەزىپ كەتكەن. ايتار ءسوزى نە ەكەن سونشالىق؟ ادەيىلەپ كافەگە شاقىرىپ... ءجيى-ءجيى كەزدەسىپ ءجۇر. شەرالىنىڭ تاياۋدا عانا ساتىپ العان مىنا پاتەرلەرىندە دە تالاي بولدى. ءتىپتى، ەكى-ءۇش رەت قونىپ كەتتى. ءيا... قونىپ كەتتى. باتىر-اۋ، العاش رەت قونعان ءتۇنى تاڭ اتا ءبىر قىزىق ءسوز ايتىپ ەدى عوي. «شەرالى، تىڭداشى، مەنىڭ اياعىم اۋىر بولىپ قالسا قايتەمىن؟» دەپ. جىگىت سوندا قاسىندا جاتقان جالاڭاش قىزدى قاپسىرا قۇشاقتاپ، قارقىلداپ كۇلگەن. سودان سوڭ اق توسىنەن ايمالاپ جاتىپ: «قايتۋشى ەدىڭ؟ ۇيلەنەمىز. ونسىز دا ۇيلەنەيىك دەپ ءجۇر ەمەسپىز بە؟» دەپ، قىزدىڭ توسىنەن جوعارى تۇستارىن تۇگىن قالدىرماي سۇيە بەرگەن.

سالدەن سوڭ تەرەڭ تىنىس العان شەرالى بايسالدى تۇرگە ەنىپ، ەرەكشە ءبىر اڭگىمە باستادى.

– انەۋ كۇنى مەنىڭ نەگە وسى ۋاقىتقا دەيىن ۇيلەنبەي جۇرگەنىمدى سۇراعانىڭدا، سول ساتتە ايتۋعا ىڭعايىم بولماعاندىقتان، شولاق جاۋاپ بەرە سالىپ ەدىم. ەندى جايلاسىپ جاتىپ ايتايىن.

ءوزىڭ دە بايقاعان شىعارسىڭ، مەن – وتە تالعامپاز اداممىن. كيگەن كيىمىم، قولىمداعى ساعاتىم مەن جۇزىگىم دە سونى بايقاتادى. ال جىگىت بولىپ قىزعا قاراۋ جاعىنا كەلگەندە، مەنەن وتكەن كىنامشىل كىسى جوق. وسى جاسقا كەلگەنىمشە... ءيا... سوناۋ تويدا سەنى كورگەنىمشە، ءبىر قىزعا مويىن دا بۇرماپپىن عوي. مەن... جالپى... زاتىمنان ادامنىڭ قانداي ەكەنىن ءبىر كورگەننەن-اق سەزىپ قويامىن. بولاشاعىمدى دا بولجاي بىلەتىن سياقتىمىن. مىسالى، كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە ءوز كوڭىلىمنەن شىعاتىن ءبىر ارۋدىڭ الدىمنان كەزدەسەتىنىن بىلتىر سەزگەم. ءوزىمنىڭ بولجامىم ءمۇلت كەتپەيتىن بولعان سوڭ، ەرتەرەك قام جاسادىم. ەڭ ءبىرىنشى باسپانالى بولىپ الايىن دەپ ويلادىم. وسىدان ەكى-ءۇش جىل بۇرىن ءسان سالونىن اشىپ العانىم قانداي جاقسى بولعان – جاتپاي-تۇرماي شاپقىلاپ ءجۇرىپ، سونى جاڭا تەحنولوگيالارمەن جابدىقتاپ العام. ەندىگى ماسەلە تەك پاتەرگە عانا تىرەلىپ تۇر ەكەن. مىنا مەن ءبىر ءىستى باستاپ السام، توقتامايمىن عوي. دەرەۋ بانكتەگى اقشامدى ساناپ كەپ جىبەرسەم، ەكى بولمەلى پاتەرگە بەس ميلليونداي جەتپەي تۇر ەكەن. اتتىڭ باسىن اۋىلعا قاراي جىبەردىم. باردىم دا سونداعى تۋعان-تۋىستاردىڭ مالىنىڭ ىشىندە جۇرگەن جىلقىلارىم مەن سيىرلارىمدى جىپىرلاتىپ ساتتىم. بەس ميلليون تەڭگە تىكەسىنەن تىك تۇرا قالدى. وزىمنەن ۇلكەن ەكى اعام دا «الدىمەن وتاۋىڭدى سايلاساڭشى» دەپ جۇرگەن. سودان بولار، ولار دا مەنى قاتتى قوستاپ، قولدارىن شاپالاقتادى.

ءسويتىپ، بيىل، ناۋرىز مەرەكەسىنىڭ قارساڭىندا (ادەيى سولاي ىرىمداعام) وسى جاپ-جاڭا پاتەردى ساتىپ الدىم عوي. سودان كوپ وتپەستەن-اق ءوزىڭ كەزدەسە قالدىڭ. ەگەر سول ءبىر تويعا بارماي قالعانىمدا، سەنىمەن جولىعام با، جولىقپايمىن با، ءبىر قۇدايدىڭ ءوزى ءبىلسىن!

شەرالى ءسال ۇزاقتاۋ اڭگىمەسىن اياقتاپ بولعاندا، گاۋھار ەرەكشە ءسۇيسىنىپ كەتكەندەي بولىپ، جىگىتتىڭ موينىنان قاتتى قۇشاقتاپ، «جانىم، انشەيىن!» دەدى.

– سەن «اياعىم اۋىر بولىپ قالسا، قايتەمىن؟» دەيسىڭ. ەگەر سولاي بولا قالعان كۇندە، ودان وتكەن باقىت بار ما؟! سرازۋ ۇيلەنەمىز! – دەگەن شەرالى موينىن بوساتىپ الىپ، – گاۋھار، ءبىز وسى ۇيلەنىپ الماي نەعىپ ءجۇرمىز؟ كەدەرگى بوپ تۇرعان ەشتەڭە دە جوق. ۇزاتپايىقشى! – دەدى.

گاۋھار تەرەڭ ءبىر كۇرسىندى دە، ۇندەگەن جوق. ءۇيدىڭ توبەسىنە ويلانا قاراپ، كۇلىمسىرەگەندەي بولىپ جاتىر.

– ايتقانىم ءجون ەمەس پە؟ – دەدى شەرالى قىزدىڭ ماڭدايىنان سيپاپ.

– ويلانايىن، – دەدى گاۋھار...

...شەرالى ەرنىن ءشۇيىرىپ وتىرا بەرگەندى قويىپ، ورنىنان تۇردى دا، ءبىر-ەكى رەت كەرىلىپ سوزىلىپ الىپ: «ۋا، شەرالى! سەنىڭ گاۋھار جانىڭ ۇيلەنۋ تۋرالى ماسەلەنى شەشىپ تاستاماق! سول ءۇشىن شاقىرىپ وتىر!» دەدى وزىنە-ءوزى. داۋىسىنان سالتاناتتى لەپ بىلىنەدى.

 

***

گاۋھار بۇنى ءبىر بۇرىشتاعى وڭاشالاۋ ورىندا كۇتىپ وتىر ەكەن. كافەدە كىسى از. الدەكىمنەن قورققانداي بولىپ، قايداعى ءبىر قاراكولەڭكە پۇشپاققا تىعىلىپ العانى نەسى؟! ەگەر ورنىنان كوتەرىلىپ، داۋىستاپ، قولىن بۇلعاپ شاقىرماسا، ونى كورۋدىڭ ءوزى قيىن سياقتى.

«ە-ە، بەلگىلى بولدى، – دەپ ويلادى شەرالى قىزعا قاراي بەتتەپ كەلە جاتىپ، – ەڭ ەستە قالاتىن ۇمىتىلماس ءساتىمىزدى ەل كوزىنەن تاسالاۋ جەردە وتكىزەيىك دەگەن عوي».

عاشىق قىزى ءوزىن جارقىراپ، جايناپ قارسى الار دەپ ەدى، ول ورنىنان باياۋ كوتەرىلىپ، تۇرعان جەرىنەن اتتاپ باسپاي، ەرىن ۇشىمەن امانداستى. قولىن دا سەلقوس سوزعانداي. شەرالى قىزدىڭ بۇل قىلىعىنان تىكسىنىپ: «شاقىرعاندا «شاراپات، شاراپات» دەپ ەدى، شاراپاتى وسى ما؟» دەپ ويلادى.

گاۋھار وتە مۇڭايىڭقى ەكەن. قاشاندا كورگەن كىسىنىڭ جۇرەگىن ەلجىرەتىپ تۇراتىن قۋانىش پەن شاتتىققا تولى باداناداي ۇلكەن كوزدەرىنىڭ اعى قىزارىڭقىراپ كەتىپتى. جىلاعانعا ۇقسايدى. تۇيىلۋگە جارالماعان اشىق قاباعىنا دا كۇنگىرت كولەڭكە تۇسكەندەي.

شەرالىنىڭ جۇرەگى دۇرسىلدەپ كەتتى. بويىن الدەبىر بەلگىسىز ۇرەي بيلەگەن سياقتى.

– ساعان نە بولدى؟ ءوڭىن سىنىق قوي. اۋىرىپ تۇرعان جوقسىڭ با؟

– جوق. وتىر. اڭگىمە بار، – دەدى گاۋھار تىم اقىرىن داۋىسپەن.

– قايدان بىلەيىن. «شاراپاتتى بولسىن دەپ، «شاراپات» دەگەن كافەگە شاقىرىپ تۇرمىن» دەگەن سياقتى ەدىڭ.

– ءيا. مەن سول ءسوزدى ساعان ويلانىپ بارىپ ايتتىم.

– نەگە؟

– قازىر ءبارىن بىلەسىڭ. قارنىڭ اش ەمەس پە؟ زاكاز بەرەيىن.

– جوق. اش ەمەسپىن.

– سەن اراق-شاراپ ىشپەيسىڭ. وندا... ءتاۋىر شىرىن ىشەيىك، – دەپ، گاۋھار داياشىنى شاقىرىپ، تاپسىرىس بەردى.

شەرالى كەشكە كافەگە بارامىن عوي دەپ، كۇنى بويى ەكى جۇمىرتقادان باسقا ءنار تاتپاپ ەدى. وسىندا كەلە جاتقاندا كوزىنە الۋان ءتۇرلى تاعامدار ەلەستەپ، قايسىلارىنا تاپسىرىس بەرەتىندەرىن دە بەلگىلەپ قويعان. جاڭا گاۋھار «قارنىڭ اش ەمەس پە؟» دەگەندە «جوق» دەگەنى نەسى؟! نە دەگەن اقىماق؟!

– گاۋھار، – دەدى شەرالى، – وسىنداي ءاپ-ءايبات  كافەگە كەلىپ وتىرىپ، تاماق ىشپەگەنىمىز ۇيات بولادى. داياشىنى شاقىرىپ، مەن تاپسىرىس بەرەيىن... وفيتسيانت!

گاۋھار ۇندەگەن جوق. تەك داياشى كەلگەندە عانا:

– مەنىڭ تاماق ىشكىم كەلىپ وتىرعان جوق. باتپايدى. كوڭىلىمدى كوتەرەيىن – ەكى ءجۇز گرامم ءتاۋىر كونياك پەن شوكولاد الدىرساڭ بولدى، – دەدى.

داياشى تاپسىرىس الىپ كەتكەننەن كەيىن، گاۋھار شەرالىنىڭ سىمداي تارتىلعان سالالى، جىڭىشكە ساۋساقتارىن قىزىقتاعانداي بولىپ، ۇستىنەن سيپالاپ وتىرىپ: – شەرالى، – دەدى، – سەن مەنىڭ كونياك الدىرعانىما رەنجىپ وتىرعان جوقسىڭ با؟

– جوق. نەسىنە رەنجيمىن. شاراپ كوڭىل كوتەرەدى عوي. سەن وداندا ماعان جاعىدايىڭدى ايتشى.

گاۋھار تەرەڭ ءبىر كۇرسىندى دە، قوس الاقانىمەن بەتىن باسىپ وتىرىپ قالدى. يىعى ءدىر-ءدىر ەتەدى. جىلاپ وتىر.

– گاۋھار! گاۋھار! نە بولدى ساعان؟ – دەپ ەسى شىققان شەرالى قىزدىڭ بىلەگىنەن تارتقىلادى. قىز بەتىنەن قولىن العاندا بايقادى – كوزىنىڭ جاسى بۇرشاقتاپ كەتىپتى. ول قاسىندا تۇرعان سومكەسىنەن قولورامالىن الىپ، اسىقپاي سۇرتىنە باستادى. ەكى كوزى الاق-جۇلاق ەتىپ شەرالى وتىر.

– ەندى ايتشى. شىدامىم تاۋسىلىپ بارادى، – دەدى ءبىر كەزدە.

– جانىم! جۇرەگىم! – دەدى گاۋھار جىگىتتىڭ جۇزىنە زور سۇيىسپەنشىلىك تولى ۇلكەن كوزدەرىمەن ايالاي قاراپ، – ساعان جىلاماعاندا، كىمگە جىلايىن... مەنىڭ باسىما زور قايعى ءتۇستى.

– نە؟ نە دەپ وتىرسىڭ؟

گاۋھار ورامالىمەن كوزىن باسىپ، ەڭكىلدەي باستادى.

– قوي، گاۋھار! جىلاما! سەن مىقتى قىز ەمەسسىڭ بە، – دەپ، شەرالى تاعى دا ابىگەر بولىپ قالدى.

– قىز قولورامالىمەن كوزىن سۇرتكىشتەپ ءبىراز وتىردى دا، تەرەڭ ءبىر كۇرسىنىپ، بويىن تىكتەپ وتىردى.

وسى كەزدە داياشى كەلىپ، بەرگەن تاپسىرىستارىن الدارىنا قويدى. «استارىڭىز ءدامدى بولسىن!» دەدى كەتەرىندە.

– شەرالى! مەنىڭ اعام ماشيناسىمەن ادام قاعىپ كەتتى، – دەدى گاۋھار داۋىسىن قاتايتىپ.

– نە؟ قالاي؟

– ءبىزدىڭ ءۇي قىزىلوردادا عوي. قارتايعان اكە-شەشەم دە، جالعىز اعام دا بالالارىمەن سوندا. اعامنىڭ جۇمىسى جوق. تاكسي بولىپ، كىسى تاسۋمەن عانا اينالىسادى. كۇن كورىستەرى وتە تومەن. جالعىز باۋىرىم بولعان سوڭ... ءار جالاقىمنان جيناقتاپ... اندا-ساندا اقشا سالىپ تۇرامىن. جەڭگەم ەمشەكتەگى جاس بالاسىمەن وتىر. ايتەۋىر، كەمپىر-شالدىڭ پەنسياسى بار. جارىتىمسىز. مىنە، ەندى... كوردىڭ بە... قۇدايدىڭ بىزگە سالعانىن...

– قاققان ادامى ءتىرى مە؟ – دەدى شەرالى شىدامسىزدانىپ.

– ءتىرى. جاعىدايى وتە ناشار.

– اعاڭدى قاماپ قويدى ما؟

– انا... اعام قاققان كىسىنىڭ كوزى ناشار كورەدى ەكەن. قاراڭعىدا الدىنان شىعا كەلگەن عوي. اعام تورموزدى باسىپ ۇلگەرە الماي قالىپتى. دەرەۋ اۋرۋحاناعا الىپ بارعان...

– سودان.

– سودان، اعام مەن اكە-شەشەم الگى كىسىدەن جاتا جابىسىپ كەشىرىم سۇرايدى. ءتىپتى، ەكەۋى قوسىلا جىلاپتى. سول كىسىلەردى اياپ كەتكەن بولۋ كەرەك، ءبىر كەزدە الگى كىسى: «اپىر-اي، ۇلكەن ادام ەكەنسىزدەر، نە ىستەيىن؟» دەپ ءبىراز ويلانىپ جاتىپ: «مەنىڭ ەندى ورنىمنان تۇرىپ، ءجۇرىپ كەتۋىم ەكىتالاي. بالا-شاعام بار. قىرىق جاستان ەندى عانا استىم. ءبىلىپ وتىرسىزدار – قارجى-قاراجات جاعى دا جەتىسپەيدى» دەپتى. سول كەزدە مەنىڭ اكە-شەشەم قوسىلا جامىراپ: «اكەتاي، كوكەتاي، قانشا سۇراساڭ دا، تاۋىپ بەرەيىك. تەك بالامىزدى زاڭعا بەرە كورمەشى!» دەپ جالىنىپتى.

الگى كىسى تاعى دا ءبىراز ويلانىپ جاتىپ: «تۇسىنەم عوي. سىزدەرگە دە وڭاي ەمەس. ۇلدارىڭىز ءوتىنىپ بولماي قويعان سوڭ، پوليتسياعا دا حابار بەردىرگەن جوقپىن. دارىگەرلەرگە: «ءوزىم بىلمەيمىن. ەسىم اۋىپ قالىپتى. سانام كىرسىن دەدىم» دەگەندە، اكە-شەشەم: «قانشا سۇرايسىز؟ تاۋىپ بەرەمىز» دەگەن عوي. الگى كىسى «ون بەس ميلليون تەڭگە» دەپتى...

وسى تۇستا ارقا-باسى شىمىرلاپ كەتكەن شەرالى: – وي-بو-وي! كوپ اقشا عوي! – دەپ ورىندىعىنا شالقالاي وتىردى. قاباعى ءتۇيىلىپ، ەرىندەرى ءشۇيىرىلىپ كەتىپتى.

– مىنە، ماسەلە وسىندا بولىپ تۇر، – دەدى گاۋھار، – كرەديت الا قويايىن دەسەم دە، ايلىق تابىسىمنىڭ مولشەرى وعان سايكەسپەيدى ەكەن. «كەپىلگە قوياتىن زاتتارىڭ بولسا، بەرەمىز» دەيدى. نەمدى قويامىن؟! وسى حاباردى ەستىگەن ەكى كۇننەن بەرى نە قىلارىمدى بىلمەي باسىم قاتىپ كەتتى. ويلانىپ-ويلانىپ، كەشە ساعان زۆوندادىم. ارينە، تەلەفونمەن ايتا سالاتىن شارۋا ەمەس، كافە دۇرىس دەپ، وسى «شاراپاتتى» تاڭدادىم. ساعان دا ايتقانىم سول عوي. «شاراپاتتان» شاراپات بولا ما دەپ. ىرىمشىلدىق قوي باياعى... ايتشى، نە ىستەيمىز؟ سەنەن باسقا كىمىم بار؟ ەڭ جاقىن ادامىمسىڭ. بولاشاق كۇيەۋىمسىڭ.

شەرالى مەڭ-زەڭ بوپ، تۇعجيىپ وتىر. ءبىر كەزدە مۇرنىنىڭ استىنان مىڭگىرلەپ: – مەندە دە اقشا جوق. ءبارىن ۇيگە سالىپ جىبەردىم عوي، – دەدى.

– ا-ا-ا!.. – دەپ گاۋھار قۋانىپ كەتكەندەي بولدى، – ايتپاقشى، سەنىڭ ءۇيىڭ بار عوي. ءوزىم دە كورىپ ءجۇرمىن. ەكەۋمىز سونى زالوگقا قويساق قايتەدى؟ ءوزىمىز تاياۋدا ۇيلەنەيىك دەپ وتىرمىز. اماندىق بولسا، اي سايىن كرەديت تولەۋ ەكەۋمىزگە ءسوز بە!

مىنا ۇسىنىستى ەستىگەن شەرالى دە شاتتانىپ كەتتى.

– مىناۋىڭ اقىل عوي! – دەپ، ورنىنان ۇشىپ تۇرعانىن ءوزى دە بىلمەي قالدى، – ەرتەڭ-اق الامىز كرەديتتى! ون بەس ميلليون!.. جوق! ون التى ميلليون الايىق. سەنىڭ ءجۇرىس-تۇرىسىڭا.

شەرالى ەرتەڭىندە گاۋھاردى بانككە ەرتىپ بارىپ، پاتەرىن كەپىلدىككە قوياتىن بولدى. سول كۇنى بانكتەن ارنايى ادامدار كەلىپ، پاتەردىڭ جاعدايىمەن تانىسىپ، ءبارى دۇرىس بولعان سوڭ، كەلىسىمدەرىن بەردى.

اقشا تولى ديپلوماتتى ماڭعازدانا كوتەرىپ شەرالى بانكتەن شىققاندا، گاۋھار ءبىر كۇلدى، ءبىر جىلادى. بولاشاق جۇبايىنىڭ قولىنا ديپلوماتتى ۇستاتىپ، تاكسيگە وتىرعىزىپ جىبەرەردە شەرالى: – ال، گاۋھارىم! اسىلىم مەنىڭ! ساق بول! قىزىلورداعا امان جەت! – دەدى.

***

ارادا ەكى جىلدان استام ۋاقىت ءوتىپ كەتكەن.

مىنە، شەرالى قيىر شەتتەگى شاعىن قالاشىقتىڭ ەڭ شەتىندەگى جاڭادان سالىنعان ءوز ۇيىنە بۇگىن كىرىپ، ەسىك الدىندا ساماۋرىن جاعىپ وتىر. بارماقتاي-بارماقتاي عانا اعاش جوڭقالارىن ساماۋرىن وڭەشىنە ءبىر-بىرلەپ تاستايدى. ءوزىنىڭ ءتۇرى جايدارى. ارينە، جاڭا عانا سالىنىپ بىتكەن مەنشىك ۇيىنە كىرىپ وتىر عوي. كەي ساتتە بەت-ءجۇزى بالاشا قۇبىلىپ، جىميىپ كۇلگەندەي بولادى. ءسىرا، ءتاتتى قيالدارعا باتىپ وتىرعان بولۋ كەرەك. مۇمكىن، وتكەن ومىرىندەگى كۇلكىلى ساتتەرى ەسىنە تۇسكەن شىعار.

ءبىر كەزدە سىرتقى ەسىكتى اقىرىن اشىپ، جايىمەن جاۋىپ ءبىر كەلىنشەك ۇيدەن شىقتى. توپ-توق بالتىرى ءدىر-ءدىر ەتىپ، اياعىن ەپپەن باسادى. اقىرىن جىلجىپ، تەرىس قاراپ وتىرعان شەرالىگە جاقىنداي ءتۇستى دە، «اف» دەپ اڭداۋسىز وتىرعان ونىڭ موينىنان قۇشاقتاي الدى. سەلك ەتە تۇسكەن شەرالى كەلىنشەكتىڭ قوس بىلەگىنەن ۇستاپ: – بالامدى تۇسىرە جازدادىڭ عوي، – دەدى، – اللا-ا! ادامدى ايامايسىڭدار!

– ءوزىڭ قورقاق ەكەنسىڭ عوي. ءوي-ءبۇۋ! كوپ قورققاننان بولار، قىرىققا جەتپەي جاتىپ، شاشىڭ دا اعارا باستاپتى، – دەدى كەلىنشەك شەرالىنىڭ توبەسىنەن سيپاپ.

– ە-ە، اعاردى عوي، – دەدى شەرالى.

سودان سوڭ الدەبىر ويعا باتىپ كەتكەندەي بولىپ وتىرىپ: – ءساتى ءتۇسىپ تۇرعان سياقتى، مەن ساعان ءسال-ءپال اۋىرلاۋ ءبىر سىرىمدى ايتىپ بەرەيىن. وزىڭە ورىندىق اكەلشى، – دەدى.

كەلىنشەك جۇگىرىپ بارىپ ورىندىق اكەلدى. ول جايلاسىپ وتىرعان سوڭ شەرالى ساماۋرىننىڭ كومەيىنە اعاش جاڭقالارىن توعىتىپ-توعىتىپ جىبەردى.

– ەندى جانا بەرەدى، – دەدى سونسوڭ.

– ال، ايت سىرىڭدى، – دەدى كەلىنشەك. ءوزى شەرالىگە سۇعىنا قاراپ وتىر.

– ايتسام... بۇل سىرىما كۇلەر مە ەكەنسىڭ، جىلار ما ەكەنسىڭ، بىلمەي وتىرمىن.

– ايت ەندى! قۇداي جىلاعاننان ساقتاسىن! – دەگەن كەلىنشەك ەتەگىن تىزەسىنەن تومەن تۇسىرە تارتىپ-تارتىپ قويدى. كوزى كۇلمەڭدەپ، بەتىنە قان تەۋىپتى.

– ءماريام... مەن – اڭگىمە دە ايتا المايتىن، بىرەۋگە سىرىمدى دا اشا المايتىن اداممىن. ەكەۋمىزدىڭ ۇيلەنگەنىمىزگە دە كوپ بولعان جوق. سوندىقتان، مەن تۋرالى بىلە دە بەرمەيسىڭ... وتىز بەس جاسىما دەيىن ەكى-ءۇش قىزبەن عانا جۇرگەن بولىپپىن. ەشقايسىسىنان وپا تاپپادىم. اسىرەسە... ەڭ سوڭعىسى. گاۋھار دەگەن. ول مەنى توتيتىپ كەتتى.

– قالاي؟

– جالعىز اعام ماشينەسىمەن كىسى قاعىپ كەتتى دەدى. قاققان كىسىسى اۋىر جاعىدايدا دەدى. سوعان ون بەس ميلليون تەڭگە بەرمەسەك، اعام سوتتالىپ كەتەدى دەدى. تاياۋدا ۇيلەنەمىز عوي، سەنىڭ ءۇيىڭدى كەپىلگە قويىپ، ون بەس ميلليون كرەديت الايىق دەدى. مەن كەلىستىم. الىپ بەردىم...

شەرالى تىزەسىنە قويعان قولىمەن جاعىن تايانىپ، مۇڭدى ءبىر ويعا شومىپ كەتكەندەي بولدى.

– ءيا، سودان كەيىن نە بولدى؟ – دەدى ءماريام شىدامسىزدانىپ.

– نە بولسىن؟! اق بولدى، كوك بولدى. اقشا تۇرماق، گاۋھاردىڭ ءوزى جوق بولدى. ول مەنى الداپ سوعىپتى.

– سوندا... مۇلدە تاپتىرماي كەتتى مە؟

– ءيا. مەن نە دەگەن اقىماقپىن دەسەڭشى، سول قىزدىڭ اتىنان باسقا ەشتەڭەسىن بىلمەيدى ەكەنمىن عوي. فاميلياسىن دا ۇمىتىپ قالىپپىن. سونىسىن ايتتى ما، ايتپادى ما؟..

– قالاي كەزىگىپ جۇرسىڭدەر؟

– مەن ءبىر تويعا بارا قالىپ ەدىم، الگى جەردە ءبىر كەرەمەت سۇلۋ قىز ءجۇر. ءوزى ماعان قاراي بەرەدى. ءبىر كەزدە بيگە شاقىردىم. توي اياقتالعانشا، تويدان كەيىن دە بىرگە بولدىق.

– كادىمگىدەي مە؟

– ول نە ءسوز؟

– ەندى، «بىرگە بولدىق» دەپ وتىرسىڭ عوي.

– وي، سەن دە... ءجۇرىپ جۇردىك دەيمىن. شىنىمدى ايتايىن، مەنىڭ ۇيىمە دە قونىپ كەتىپ ءجۇردى.

– سوندا تىنىش جاتتىڭدار ما؟

– ءوزىڭ ءتۇسىنىپ وتىرسىڭ عوي، نەسىن سۇرايسىڭ. – ول، ءتىپتى، «اياعىم اۋىرلاپ قالماي ما؟» دەپ، ءوپ-وتىرىك قورىققانداي بولىپ ءجۇردى. مەن «ءالى-اق ۇيلەنەمىز عوي» دەپ، جۇباتىپ قويعام.

– سونىمەن... الگى كرەديتىڭ نە بولدى؟

– تولەپ تۇرۋعا شاشىم جەتپەدى. «تولە! تولە!» دەپ، بانكتەگىلەر كۇنىنە ون رەت زۆوندايدى. پروتسەنتى وسكەن ۇستىنە وسە بەرگەن سوڭ، كەپىلگە قويىلعان جاڭا پاتەرىمدى بانك ءبىر-اق كۇندە تارتىپ الدى. ءوزىم كوشەدە قاڭعىرىپ قالدىم. بۇكىل ارمان-مۇراتىم ادىرەم قالىپ، جۇمىس ىستەۋگە دە، جۇمىس تۇرماق، ءومىر سۇرۋگە دە نيەتىم بولماي جۇرگەنىمدە، وسى وسپان اۋىلداسىم جولىعىپ، ءولىم اۋزىنان امان الىپ قالدى عوي. ونىڭ وتە باي ادام بوپ كەتكەنىن بىلمەي ءجۇرىپپىن. ماعان: «ءسان سالونىن اشامىن. سوعان باسشىلىق جاسايسىڭ. ءجۇر بىزگە، ءبارىن ىستەيمىن» دەپ بولماي قويعان سوڭ، وسىندا كەلدىم.

ءيا، وسپانعا مىڭ دا ءبىر راقمەت! ونى قۇداي جارىلقاسىن! سەنىمەن تانىستىردى. سەن دە مەنى كۇتكەندەي بولىپ، تۇرمىسقا شىقپاي ءجۇر ەكەنسىڭ. «ىزدەگەنگە – سۇراعان» دەگەن – وسى! ءوزىڭ بىلەسىڭ، وسى ءۇيدى دە وسپان بەس-اق ايدىڭ ىشىندە سالدىرىپ بەردى. قازىر وتكەن ءومىرىمدى ويلاعىم دا كەلمەيدى. ساعان سىر قىلىپ ايتىپ وتىرعانىم عوي. ءبىلسىن دەپ. مەن قازىر مۇلدەم وزگەرگەن اداممىن. ومىرگە دەگەن كوزقاراسىم دا باسقا. جاڭا ساماۋرىننىڭ تۇتىنىنە قاراپ ويلاپ وتىرمىن – «مىنە، بۇل – مەنىڭ ءۇيىمنىڭ ءتۇتىنى، مەنىڭ ۇرپاعىمنىڭ ءتۇتىنى» دەپ. باعانادان بەرى وسى ارادان قوزعالماي نەگە وتىر دەيسىڭ. مىنا ساماۋرىن كەرنەيىنەن شىققان ءتۇتىن يىسىنە راحاتتانىپ وتىرمىن. وسى يىستە، ءومىردىڭ ءيىسى بار. ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدىڭ ءيىسى! جاي ءيىس ەمەس، جۇپار ءيىس!

شەرالىنىڭ اڭگىمەسىن دەن قويا تىڭداپ وتىرعان ءماريامنىڭ ەكى كوزىنە جاس تولىپ كەتىپتى.

– قانداي عاجاپ ادامسىڭ، شەرالى! – دەدى ول ورىننان تۇرەگەلىپ. سونسوڭ كۇيەۋىنىڭ كەلتە قيدىرعان بۇيرالاۋ قويۋ شاشىنان سيپاپ، ءيىلىپ ماڭدايىنان ءسۇيدى.

شەرالى جاعىن تايانعان كۇيى ءالى دە وي ۇستىندە. قالاشىق شەتىنەن ءارى قاراي باستالىپ كەتەتىن سايىن دالا كوكجيەكپەن شەكتەسىپ كەتەدى ەكەن. ول سوعان قاراپ وتىرىپ:

– ءمارياش، – دەدى ءبىر كەزدە، – ءبىزدىڭ جەرىمىز نە دەگەن كەڭ!

– ءيا-ءا!.. – دەپ، ءوزى دە كوكجيەككە قادالا قاراعان كەلىنشەكتىڭ ويىنا الدەنە ءتۇسىپ كەتكەندەي، شۇعىل شيراپ كەتتى. – ءاي، شەرالى! بىزدىكى نە؟! كەشكە كەلەتىن قوناقتارىمىز بار. دايىندالۋىمىز كەرەك. الدىمەن ءشايىمىزدى ءىشىپ الايىق. انە، قايناپ تا قالىپتى. ساماۋرىندى ءوزىڭ اكەلەرسىڭ.

كەلىنشەك تەز-تەز باسىپ ۇيگە قاراي جونەلدى. شەرالى ورنىنان تۇرىپ كەتەيىن دەسە، الدەبىر تەرەڭ ويدىڭ شىرماۋىنان شىعا الماعانداي، نەمەسە ءومىر جۇپارىمنىڭ يىسىنە ماسايىپ قالعانداي بولىپ ماناۋراپ وتىر.

وسى ساتتە باياعىدا ءوزى ولە عاشىق بولعان، ءبىراز ۋاقىت بىرگە جۇرگەن، سودان سوڭ تەز سۋىسىپ كەتكەن كۇلتاي قىزدىڭ ايىرىلساردا ايتقان ءسوزىن ەسىنە تۇسىرە قالدى. ول: «جاقسى ءومىردىڭ جۇپارى پاك سەزىمنەن شىعادى» دەپ ەدى-اۋ! ءاي، سول قىز... سول قىز جامان ەمەس ەدى. بىلجىراعان ءوزى عوي، ءوزى! «بارلىق باقىت –  بايلىقتا!» دەپ ويلاعان. ءوزى!..

شەرالى وتى ءسونىپ بولعان سارى ساماۋرىندى كوتەرىپ، قالتاڭ باسىپ ۇيگە قاراي جونەلدى.

ابۋباكىر قايران

"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى 

پىكىرلەر