قازىرگى قوعام كىتاپ وقۋعا ءزارۋ مە؟

175
Adyrna.kz Telegram

ءسىز كىتاپ وقيسىز با؟ بالالارىڭىز شە؟ وقىساڭىز قاندايىن؟  نەلىكتەن قازىرگى قوعام نەگىزگى ماسەلەدەن تىسقارى بەيتاراپ قالۋعا بەيىم؟ وسىناۋ ساۋالدار الدىنى وراعان سايىن كوزىقاراقتى ءاربىر ازامات بەي-ءجاي وتىرا الماسى انىق.

"كىتاپ-ءبىلىم بۇلاعى، ءبىلىم- ءومىر شىراعى" ، "كىتاپسىز ءبىلىم جوق،ءبىلىمىز كۇنىڭ جوق". وسى ءبىر ۇرانعا اينالعان، ءتىپتى كەشەگى كەڭەستىك ءومىرىمىزدىڭ اجىراماس بولشەگى ىسپەتتەس  قاناتتى سوزدەر سول كەزەڭنىڭ جاستارى ساناسىندا ءالى كۇنگە  جاڭعىرىپ تۇر.

حح عاسىر ادامزاتىنىڭ  العا ۇمتىلىپ، عىلىم مەن ءبىلىم بيىگىن باعىندىرىپ، تانىم كوكجيەگىنە ءىز قالدىرۋى، عالامات  جاڭالىقتار اشۋى، كىتاپ كەمىرىپ، كوز مايىن تاۋىسىپ ىزدەنۋى ارقىلى ۇلى بەتبۇرىس جاساعانىن  ايعاقتايدى. بۇگىنگى جاڭا ينوۆاتسيالىق-تەحنولوگيا زامانى جاڭا ۇرپاق، جاڭا قوعام يگىلىگى ءۇشىن اسا پايدالى بولعانىمەن، الەمدە ينتەرنەتتىك باسىبايلىلىق، عالامتورلىق قۇلدىق ءداۋىرىن تۋدىردى. الىسقا بارماساق تا ءوز جاستارىمىز بۇگىن شىققان جاڭا ۇلگىدەگى ايفون بايلانىس قۇرالىن بىلگەنىمەن، جاڭا جارىق كورگەن ۇلى جازۋشى شىعارماسىن بىلمەيدى.  ءتىپتى تانىمايتىنى تاڭعالدىرۋدان قالىپ بارادى. جاسىراتىنى جوق،  جاستاردىڭ باسىم بولىگى كىتاپ مادەنيەتىن، سونداي-اق، ۇلتتىق فولكلوردى تانۋ، الەم ادەبيەتىن وقۋدان مۇلدەم ماحرۇم دەسەدە بولادى. سول ولقىلىقتىڭ ورنىن قالاي تولتىرۋعا بولادى؟

بۇگىنگى تاڭدا قوعام ومىرىندە الدىڭعى ورىندى باق قۇرالدارى سونىڭ ىشىندە تەلەديدار الاتىنى بەلگىلى. ەلەكتروندى، بەينەلى مادەنيەت قارقىندى دامىپ، ونىڭ كولەڭكەسىندە كىتاپحانا، ارحيۆتىك ماتەريالدار قورى  قالىپ وتىرعانى انىق. شىنتۋايتىندا، جاستار كىتاپتان باس تارتقان جوق. ونى ناسيحاتتاۋ قۇرالدارى بۇل تۇرعىدا ءۇنسىز قالۋدا. نەلىكتەن تەلە-راديو ارقىلى ءتۇرلى ادەبيەتتەردى ناسيحاتتاۋ، وقىتۋ، قىزىقتىرۋعا بولماسقا؟  قازاق حالقىنىڭ اۋىز ادەبيەتى، جازبا مادەنيەتى وكىلدەرىنىڭ وزىق شىعارمالارى مەن الەم كلاسسيكتەرىن ەتەنە تانىستىرۋ ارقىلى ءبىز بۇگىنگى وسكەلەڭ ۇرپاقتى وركەنيەتتىڭ تۇماندى سوقپاعىنان امان الىپ شىعامىز.

كىتاپ ادام بالاسىنىڭ كوزىن اشىپ قارىپ تانىعانىنان باستاپ قارتتىق كەزەڭىنە دەيىن رۋحاني بايىتىپ قانا قويماي، ونىڭ وزىندىك ءپرينتسپىن ۇشتاپ، ابىزدىق دەڭگەيگە دەيىن جەتكەرۋىنە سەبەپشى بولادى. بۇل حاقىندا تالاي وقىمىستى عالىمدار مەن مەملەكەت قوعام قايراتكەرلەرى ءوز پىكىرلەرىن ءبىلدىرىپ كەتكەنى ايان. اباي دانىشپان ءوز قاراسوزدەرىندە ادام بالاسىنىڭ بىلسەم كورسەم دەگەن ىنتىزارلىعى اشقاراقتىعى ناپسىمەن شەكتەلمەي، عىلىم-بىلىمگە ۇمتىلىپ، تاعىدا وقىسام تانىسام بىلسەم دەسە ول ادامنىڭ حاكىمى، بايلىقتى مالمەن عانا ولشەپ، ءوز قاراقان باسىنىڭ مۇڭىنان اسا الماسا، ول پەندەنىڭ بەيشاراسى دەگەن پالساپالىق ءتۇيىن جاساۋى تەگىن ەمەس. وتكەن عاسىردىڭ 80-جىلدارى باتىس ەلدەرى رۋحاني داعدارىس كەزەڭى دەپ اتاعان مەزگىلدە كەرىسىنشە كەڭەس وداعى ەڭ كىتاپقۇمار ەل ساناتىندا اتالاتىن. بۇگىنگى ۋاقىت يىنىندە كوپتەگەن الپاۋىت ەلدەر وزدەرىنىڭ جىبەرگەن ورنى تولماس ولقىلىقتارىن تولتىرۋ ءۇشىن بارىن سالىپ، جوعىن جوقتاپ، تاپقانىن  تۇگەندەۋگە كىرىستى. ولار ەلەكتروندى دۇنيەتانىمىنىڭ ورنىنا وتباسىلىق كىتاپحانالار، قوعامدىق كىتاپ كورمەلەرىن قايتا جانداندىرۋعا بەت تۇزەدى. بۇل ادامزاتتىڭ  ءوز جىبەرگەن كەمشىلىگىن تۇزەۋگە دەگەن بەتالىسى دەپ تۇسىنگەن ابزال. ءتىپتى ازۋى التى قارىس امەريكانىڭ وزىندە ميلليونداعان تيراجبەن پارسى اقىنى جالالاددين ءرۋميدىڭ شىعارمالارىن قايتا باسىپ شىعارۋ قولعا الىنعان. وزگەلەردەن وق بويى وزىقپىز دەيتىن امەريكاندىقتاردىڭ كىتاپ وقۋعا وتىرۋى  وركەنيەتتىڭ قاتەلىگىن تاعى ءبىر مويىنداۋى دەپ قابىلداساقتا بولادى.

ءبىزدىڭ ۇلتىمىزدىڭ رۋحاني يگىلىگىنە قىزمەت ەتەتىن وسكەلەڭ ۇرپاق رۋحاني دىمكاس كۇي كەشپەس ءۇشىن بۇگىنگى ۇلتتىق كىتاپحانادان باستاپ مەكتەپ كىتاپحانالارىنا دەيىن كىتاپ قورلارىن بايىتىپ، ۇستازداردان باستاپ قوعامنىڭ بەتكە ۇستار ازاماتتارىنا دەيىن كىتاپحانادان تابىلۋى مىندەت. ولار ولاي ەتپەيىنشە ءبىز جاس جەتكىنشەكتەردى دۇرەلەپ كىتاپقا باس قويدىرا المايمىز. اسىرەسە كونە ادەبيەتتەر قورىن، سونىڭ ىشىندە ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق كىتاپحاناداعى سيرەك ادەبيەتتەردى ساقتاپ قالۋدىڭ ماسەلەسى كۇن تارتىبىنەن تۇسپەۋى ءتيىس. تامىرى تەرەڭ تاريحى 100  جىلعا جۋىق ۇلتتىق كىتاپحانا ءوز باسىنان وتكەرگەن سۇراپىل جىلدار تەزىنەن امان ءوتىپ، ءوز قازىنا قورىن سول قالپى ساقتاپ قالا الدى. ۇلتتىق كىتاپحانا باسىندا بولعان بەلگىلى ۇلت قايماقتارى رەپرەسسيا قۇربانىنا اينالدى. سوعان قاراماستان ولار ۇلتقا قىزمەت ەتەتىن باي كىتاپحانا قورىن شاشاۋ شىعارماي بىزدەرگە اماناتتادى. بۇگىندەرى سيرەك كىتاپتار قورىن امان الىپ قالۋ ءۇشىن ەلىمىزدىڭ فيزيكا-حيميا سالاسىنىڭ بىلىكتى ماماندارىنان قۇرالعان عالىمدار كىتاپحانا قورىنداعى وتە كونە كىتاپتاردى ساقتاپ قالۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن قاراستىرۋدا. ول مۇمكىن بولدى دا. كونە قۇران جازبالارىنىڭ جىرىمدالعان پاراقتارىنداعى جازۋلاردى اينا-قاتەسىز كوشىرىپ، حيميالىق ەرتىندىلەر كومەگىمەن زەرتحانالاردا قالپىنا كەلتىرە ءبىلدى. بۇل ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى عىلىمنىڭ تاماشا تابىستارىنىڭ ءبىرى. كەلەشەكتەدە ارحەولوگيالىق قازبا ورىندارىنان تابىلعان كونە ۇلتتىق جادىگەرلەرىمىز بەن جازبالاردى وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ پايدالانۋىنا كەڭ جول اشا بەرەر دەگەن ۇمىتتەمىز. سونداي ءبىر يگىلىكتى شارانىڭ  ايعاعى الماتىداعى كىتاپ مۇراجايىندا ساقتالىپ كەلگەن 50 مىڭ سيرەك كىتاپتار قورىنىڭ استاناداعى ۇلتتىق مۇراجايعا تاپسىرىلۋى دەسەك بولادى.

بارىمىزدى باعالاپ، جوعىمىزدى تۇگەندەپ، قۇندى جادىگەرلەرىمىزدى ساقتاپ قالۋدىڭ بار امالىن قاراستىرۋ كەلەشەك ۇرپاق قامى ءۇشىن جاسالاتىن يگى قادامدار. ال وسىنى ۇعىناتىن  تۇيسىك، سەزىنەتىن  سانا كەرەك. ونىڭ جولى تەك بولاشاقتى بۇگىننەن قايتا كىتاپ وقۋعا وتىرعىزۋ ارقىلى جۇزەگە اساتىن قادام. حالقىمىزدىڭ قايراتكەر ۇلى ولجاس سۇلەيمەنوۆ: "باستىسى ءبىزدىڭ بالالاردىڭ  كىتاپ وقىعانى كەرەك. ماڭىزدىسى ءبىزدىڭ حالىق كىتاپقا قايتا باس قويعانى قاجەت. سەبەبى كىتاپ ادامزاتتىڭ رۋحاني-جان دۇنيەسىنە وراسان زور پايدا اكەلەدى." دەيدى (س.ابدۋللو. ء"سوز سيقىرى-ماگيا سلوۆو" 117 بەت). شىنايى وقىمىستى كوزى اشىق ادام ەشقاشان اشۋعا، جەڭىلتەكتىككە بوي الدىرمايدى. ۇلى ادەبيەتتى وقۋ ارقىلى ادام ءوزىن تاربيەلەيدى. كلاسسيكا باسبۇزارلىق پەن قىلمىسقا قارسى قارۋ. قازىرگى زامان تىنىسىندا باسپالىق ادەبيەتتەر مەن گازەتتەرگە باسەكەلەس عالامتور بولىپ وتىرعانى اششى دا بولسا شىندىق. عالامتور جەلىسى ءبىر جاعىنان وتە قولايلى زامانۋاي اقپاراتتىق جەتىستىك بولعانىمەن، ەكىنشى تۇرعىدان ادامداردىڭ قاسىرەتىنە اينالىپ بارادى. قانشاما قازىنالى سوزدەر مەن قۇندى دۇنيەلەردى كىتاپ ارقىلى تاباسىز. ال عالامتور جىلدام حابار العىزۋ قۇرالى بولعانىمەن قاجەتسىز قاتىگەز كورىنىستەر مەن جەڭىل ءۇردىس لايىن ۇرپاق ساناسىنا توعىتىپ جاتىر. بارلىق كوزىقاراقتى عالىمدار مەن وقىمىستىلار وسىعان قارسى باس كوتەرۋى ءتيىس. قاجەتسىز مونوگرافيالار مەن ماقالالاردى جازۋعا ۋاقىت كەتىرگەنشە، ۇرپاقتىڭ  قايتا كىتاپحاناعا ورالتۋدىڭ جولىن  جول ىزدەسكەندەرى كەرەك.

كەشەگى الەم ادەبيەتىنىڭ جاۋھارلارىن دۇنيەگە اكەلگەن اباي،  ناۋاي، دوستاەۆسكي، تولستوي، چەحوۆ، و،گەنري، موپاسسان، ونەرو دە بالزاك، ومار حايام، فيرودۋسي، شىعارمالارىن بىلمەيتىن، حح عاسىردىڭ عالامات ادەبيەت وكىلدەرى  ەسەنين، بۋلگاكوۆ،  بلوك، تسۆەتاەۆا، جۇماباەۆ، مايلين، جانسۇگىروۆ جاساعان كەرەمەت وبرازدار مەن ليريكالارىمەن تانىسپاعان ۇرپاق ەرتەڭگى عاجايىپ ءومىردىڭ ىرگەتاسىن قالايدى دەۋگە كوڭىل سەنبەيدى. مول ءبىلىمى مەن جوعارى ينتەللەكتۋالدىق كوزقاراسى، وتە شىمىر ەرۋدديتسياسى تاماشا تالعامى بولعان جەتكىنشەك تاۋەلسىز ەلدىڭ تىرەگى بولىپ قانا قويماي، ۇلت كوشباسشىسى دەڭگەيىنە دەيىن جەتۋى عاجاپ ەمەس. ءۇش تۇعىرلى ءتىلدى وقىتۋ باعدارلاماسىن باستاماس بۇرىن وقۋشى ەڭ الدىمەن ءوز تىلىڭدە كىتاپتى شەبەر وقىپ، ءسوز قورىن جەتىك مەڭگەرۋى ءتيىس. ءوز تىلىندە كەرەمەت سويلەيتىن ادام وزگە تىلدە ناشار سويلەمەسە كەرەك. جاپوندىقتار ءوز بالالارىن ەڭ الدىمەن انا تىلىندە وقىتىپ،ەس ءبىلىپ ەتەك جيناعاننان سوڭ عانا وزگە تىلدەردى وقۋىنا جول اشادى. بۇل ۇلت ساۋلىعى ۇرپاق بايلىعى ءۇشىن ماڭىزدى دەپ تۇسىنسەك بولعانى.

ءبىزدىڭ تاريحشىلار عالىمدار، فيلولوگتارىمىز ورحون جازبالارىن تانىپ زەرتتەۋ ارقىلى  ارعى عۇن داۋىرىنەن بەرگى  اتا-بابالارىمىزدا جازۋ-سىزۋ بولعاندىعىن، قىش كىتاپ وقۋ دامىعانىن دالەلدەدى. بەرتىنگى مىڭجىلدىقتاردان ساقتالعان قولجازبالاردى تياناقتى زەرتتەپ وقۋ ارقىلى ءبىز وزىمىزگە كومەسكى بەلگىسىز بولىپ كەلگەن تالاي ساۋالدارعا جاۋاپتار تابا بىلدىك.

وسىدان 1000 جىل بۇرىن ۇلى وقىمىستى شەجىرەشى ءابۋ-رايحان بيرۋني : "حاتقا تۇسكەن حابار وزگە حابار ءتۇرىنىڭ ەڭ  قاجەت ءارى ءتيىمدىسى. البەتتە ءبىز حالىقتىڭ قازىنالى ويىن ماڭگىلىك قالام ىزىنەن تۇسكەن ەسكەرتكىشتەر بولماسا قايدان بىلدىك؟" دەۋى وسىنىڭ ايعاعى.

جازۋشى-جۋرناليست تىلەۋجان ەسىلباەۆتىڭ ولجاس سۇلەيمەنوۆپەن "ەكسپرەسس-ك" گازەتىندە بولعان سۇحباتىندا (2013ج.16 ناۋرىز) اقىننىڭ: "قازاقستان كەزىندە  وقىمىستى ۇلى ەلدىڭ بولشەگى بولاتىن. ءبىر كەزدەرگى وسى دارداي اتاعىمىزدى قايتارىپ الۋىمىز كەرەك. بۇل ءتامسىل 2050 جىلدان ەرتەرەك بولارىنا سەنىمىم مول. ەگەر ءبىز ۇرپاعىمىز  يتەلەكتۋالدى جان دۇنيەسى باي ەلدەردىڭ وزىق وتىزدىعىنا كىرسىن دەسەك كىتاپ وقۋدى قايتا ورىستەتۋىمىز قاجەت. كىتاپتارى سيرەك  دۇكەن سورەلەرىندە سىرتى جىلتىراق  كىتاپتاردى، گازەت كيوسكىلەرىندەگى تەكستىنەن گورى باتتيعان سۋرەتى كوپ ساۋاتسىز باسىلىمداردى تەك ساۋاتى تومەندەر عانا قاراۋى مۇمكىن. مەن مۇنداي كورىنىستى افريكا مەن ازيانىڭ كەيبىر كەدەي اۋداندارىنان كوپ كوزىم شالعان" دەگەنى ەرىكسىز ەسكە تۇسەدى. سونداي-اق، قايراتكەر اقىن ءوز سوزىندە تولستوي مەن اۋەزوۆ رومانىمەن ەكى ساعات ىشىندە تانىسۋ ءۇشىن  ەكرانعا سۇيرەلەپ شىعارماي، كىتاپتى اسىقپاي باياۋ وقۋعا شاقىرادى. وقىرمان ءوزىن كلاسسيكتەر شىعارماسىنداعى كەيىپكەرلەرىمەن  اپتالاپ تانىسۋعا، ونىڭ مۇڭىن ءبولىسىپ جان دۇنيەسىنە ۇڭىلۋگە بەيىم تۇرۋى ءتيىس. ولار كينو رەجيسسەرلارى قىناپ جونعان وبرازدارمەن شەكتەلمەۋى ءتيىس ەكەنىن، مەملەكەتتىك ءتىل دامىماي وتىر دەپ بايبالام سالۋىمىزدىڭ توركىنى كەز كەلگەن ورتادا مارتەبەلى ۇلى ادەبيەتتىڭ قولداۋىنسىز  الىسقا بارمايتىنىمىزدى تاعىدا ەسكە سالىپ وتىر.

كەڭەستىك قازاقستان تۇسىندا 1935 جىلعى "كازاحستانسكايا پراۆدا" باسىلىمى بەتتەرىندە: "جىلدان جىلعا كىتاپ قورى مولايىپ، الماتىداعى  قازاقستاننىڭ كوپشىلىك كىتاپحاناسىنا كەلۋشىلەر قاتارى ارتىپ وتىر. 1932 جىلى وقىرماندارعا 29000 مىڭ كىتاپ بەرىلسە، بىلتىر 48627 كىتاپ تاراتىلعان، ءتىپتى كىتاپحانانىڭ وقۋ زالىنىڭ تارلىق ەتۋىنە بايلانىستى الماتى ستانساسىنىڭ كلۋبى، كرايسويۋز اۆتوبازاسى مەن تۇركسىب كلۋبتارىنا جىلجىمالى كىتاپحانا  ۇيىمداستىرىلعان. مۇنىمەن قاتار كوپتەگەن كىتاپ كورمەلەرى مەن فوتو كورمە بۇرىشى اسكەرگە شاقىرتۋ پۋنكتتەرى مەن گوركي اتىنداعى دەمالىس ساياباعىندا قولعا الىندى..." ("ۇلتتىق كىتاپحانا" جۋرنالى.№1,2011) دەگەن جولدار كوزگە شالىندى. قىلىشىنان قان تامعان كەڭەستىك  قاساڭ جۇيە تۇسىندا كىتاپ وقۋ ۇردىسىنەن جاڭىلماعان ەلدىڭ جاڭا ءداۋىردىڭ راۋانداپ اتقان تاڭى شاپاعىنا شومىلماستان ءتول ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنەن جاڭىلۋى، كىتاپ وقۋ داستۇرىنەن باس تارتۋى كەشىرلمەس كۇنا. جوعارىدا تاريحي دالەلدەمەلەر مەن تانىمدىق  تۇرعىدان دا اقيقات اۋىلىنان الىستاماي، شىنايى ۇلتتىق بولمىسىمىزدى قالىپتاستىرىپ وتىرعان ادەبيەت پەن مادەنيەتتى ناسيحاتتاۋ كەزەك كۇتتىرمەس پروبلەما ەكەنىن اشىق ايتتىق. ءبىر ولجاس قانا ەمەس كوپتەگەن ۇلت جاناشىرلارى مەن قالامگەرلەرى كوتەرىپ وتىرعان كىتاپقا ورالتۋ ماسەلەسى بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ ساناسىن ءدۇر سىلكىندىرەتىن، جۇرەگىن شىمىرلاتاتىن،ويىنا  قوزعاۋ سالاتىن ماسەلە ەكەنىن قايتا-قايتا قوعام ەسىنە سالۋ. ءبىر ناشاقور ءوزىنىڭ جالعىز جاپا شەكپەۋى ءۇشىن ماڭايىنا ءۇش-ءتورت سىبايلاسىن تارتادى. ال ءبىر وقىرمان ءوز جانىنا بەس-التى ادامدى كىتاپ وقۋعا تارتسا قىزىقتىرسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولماس پا؟ قوعام ءومىرىنىڭ  نەگىزگى اتريبۋتتارى باق پەن جارناما روليكتەرىن پايدالانۋ ارقىلى مايتالمان مامانداردى تارتۋ  جولىمەن ناسيحات جۇمىستارى قولعا الىنسا، الىنبايتىن قامال اسپايتىن اسۋ بولماس . "سەن سالار دا، مەن سالار، اتقا جەمدى كىم سالار؟" دەمەكشى قوعامدىق ينستيتۋتتار ءبىر-بىرىنە ءجون سىلتەپ بولعانشا ۋاقىت دوڭعالاعى الىسقا ۇزاپ، قىسقا ءجىپ كۇرمەۋگە كەلمەستىڭ كەبىن كيمەسەك بولعانى. كىتاپ وقۋدى جاپپاي ناسيحاتتاۋ قوعامدىق ورتانىڭ باستى نازارىندا بولعانى كەرەك. قازاق كلاسسيكاسىنىڭ باسىنداعى م.اۋەزوۆ، ب.مايلين، س.مۇقانوۆ شىعارمالارىمەن سۋسىنداعان ۇرپاققا  50--70 جىلدارداعى ادەبيەتتىڭ دۇركىرەپ كوتەرلىپ، كۇركىرەپ  جەتكەن  الدىڭعى بۋىنى ق.امانجولوۆ،  ءا.كەكىلباەۆ، ش.مۇرتازا، س.ءجۇنىسوۆ، و.بوكەي، ب.مۇقاي، م.ماقاتاەۆ، ت.ايبەرگەنوۆ، ج.ناجىمەدەنوۆ، ق.مىرزاليەۆ، ت.مولداعاليەۆ، ر.توقتاروۆ، س.مۇراتبەكوۆ، و.اۋباكىروۆ سىندى مايتالمان وكىلدەرىنىڭ عاجايىپ تۋىندىلارىمەن تانىسۋعا مۇمكىندىك اشىلماق. بۇگىندە نارىق زامانى كەزىندە ادەبيەت مايدانىنا ەرتە ارالساقان ايگۇل كەمەلباەۆا، اقبەرەن ەلگەزەك، ەرلان ءجۇنىس، سەرىك ساعىنتاي، مارالتاي، باقىت بەدەلحان، الىبەك شەگەباي، باقىتجان الديار ءتارىزدى جاس قالامگەرلەر دۇنيەسىن تۇششىنىپ وقۋعا ءورىس كەڭ. ءمولدىر تۇما بۇلاقتاي تازا ادەبي  شىعارما ادام بالاسىنىڭ جان دۇنيەسىن بايىتۋمەن قاتار ادامي قاداۋ-قاداۋ قاسيەتتەرىن وياتىپ، قوعامدىق ورتادا وزگەشە مىنەز، ادامي-مورالدىق قاتىناس ورناتۋعا سەپتىگىن تيگىزىپ قانا قويماي، كەلەر ۇرپاق تاربيەسىنە جول اشادى. بۇگىنگىدەي تەك ەكونوميكالىق قانا ەمەس، رۋحاني داعدارىس كەزەڭى تۋىنداعان الماعايىپ شاقتا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا اسىرەسە سونىڭ ىشىندە ءبىر سارىندى تەلەحابارلار، جالعان بوياۋمەن ارلەنگەن جاساندى جوبالار، رۋحاني بەرەرى جوق ءجونسىز جەڭىل باعدارلامالاردى شەكتەپ، ماتەريالدىق جەتىستىكتەن گورى مورالدىق قۇندىلىقتاردى باعالاۋ باستى نازاردا بولعانى  كەرەك.

كىتاپ مادەنيەتىن قالىپتاستىرا بىلگەن قوعامنىڭ ەرتەڭگى وركەنيەت ەسىگىن يمەنبەي اشارىنا سەنىمىمىز مول.

 

                                                             ارمان جۋسانباي

                                                             

پىكىرلەر