بۇگىن “قاسىرەتتى قاڭتار وقيعاسىنا” ءبىر جىل تولدى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا نە وزگەردى؟ بيلىك قانداي ساباق الدى؟ الدا نە ىستەۋىمىز كەرەك؟ وسى سۇراقتارعا قوعام بەلسەندىسى، رەجيسسەر ەركىن راقىشەۆ “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالىنا بەرگەن سۇحباتىندا جاۋاپ بەردى.
قوعام بەلسەندىسىنىڭ ايتۋىنشا، “قاڭتار وقيعاسىنان” كەيىن بيلىك حالىقتىڭ سوزىنە ازداپ قۇلاق اساتىن بولعان.
“بۇرىنعىعا قاراعاندا بۇگىنگى بيلىك حالىقتىڭ سوزىنە، قوعام بەلسەندىلەرىنىڭ سوزىنە ازداپ بولسا دا، قۇلاق اساتىن بولعان. ونى بىلتىرعى قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن ءوزىمىز دە بايقادىق. سول كەزدە مىڭداعان تۇرمەگە قامالعان ازاماتتاردى، ونىڭ كوپشىلىگى جازىقسىز قامالعان ەدى، سولاردى، ونىڭ ىشىندە ازىن-اۋلاق زاڭ بۇزعانداردى دا بيلىك بوساتتى. ودان بولەك، قينالىپ، كرەديتىن جابا الماي جۇرگەن جانداردىڭ “نەسيەسىن جاۋىپ بەرەمىز” دەپ تە ءتۇرلى وسى باعىتتا جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر. بۇل ەندى قۇپتارلىق ءىس.
الايدا بيلىككە ۇسىنىستارىمىز كوپ. مەن “قاڭتار كوميسسياسىنىڭ” مۇشەسى بولعاندىقتان ايتىپ كەتەيىن. ءالى دە تۇرمەدە جازىقسىز وتىرعان ازاماتتار بار، ساياسي كوزقاراستارى ءۇشىن وتىرعان ساياسي تۇتقىندار بار. بيلىك حالىققا جاقىندايمىز دەسە، ولاردى بوساتۋ كەرەك.
قايتىس بولعان ازاماتتاردىڭ تۋىستارىنا بيلىك از دا بولسا كومەكتەرىن بەرىپ جاتىر. بىراق ونىڭ ىشىندە بالا شاعالارى ءالى كىشكەنتاي، اسىراۋشىسىنان ايىرىلعان، تۇرمىسى وتە تومەن جاندار كوپ. پاتەر جاعالاپ جۇرگەن جاندارعا بيلىك ءۇي الىپ بەرۋگە جاعداي جاساۋ كەرەك. ويتكەنى، ولار وتباسىن اسىراپ وتىرعان ازاماتتاردان ايىرىلىپ وتىر. وعان بيلىك كىنالى”، - دەدى ەركىن راقىشەۆ.
سونىمەن قاتار، رەجيسسەر بيلىككە حالىققا جاقىن بولىپ، قوعام بەلسەندىلەرىمەن پىكىرتالاس ۇيىمداستىرۋ كەرەگىن ايتىپ، تالاپ قويدى.
“ساياسي رەفورما جالاڭ ۇرانعا نەگىزدەلمەي، شىنايى جاسالۋ كەرەك. بۇرىنعىداي “حالىقتى الداپ قويا سالامىز” دەگەندى قويۋ كەرەك. “وتىرىكتىڭ ارتى ءبىر تۇتام” دەگەن ماقالدىڭ شىندىققا اينالعانىن ءبىلىپ ءجۇرمىز. سوندىقتان ساياسي رەفورما جاساي ما، جاساسىن. ءادىل سايلاۋ وتكىزە مە، وتكىزسىن. حالىقتى بۇرىنعىداي الداي المايدى، ونى قويۋ كەرەك. ەگەر بيلىك حالىققا شىنايى بەت بۇرماسا، ونىڭ ارتى تاعى قاڭتارعا ۇلاساتىنىن وزدەرى ءبىلىپ وتىر.
بيلىك بۇدان ساباق الۋ ءۇشىن “قاڭتار قاسىرەتى” نەدەن شىقتى؟ ونى ءبىلۋ كەرەك؟ ونىڭ شىققان سەبەبى، بيلىكتىڭ 30 جىل جۇرگىزگەن ساياسي-ساۋاتسىز ەكونوميكالىق ساياساتى كوزبوياۋشىلىققا، جالاڭ ۇرانعا نەگىزدەلگەن ساياسات كىنالى. حالىقتى الداپ، بار قازبا بايلىقتى ۇرلاعانى كىنالى. ناتيجەسىندە حالىق جۇمىسسىز، كەدەيشىلىك پەن قىمباتشىلىق بەلەڭ الدى. وسىنىڭ ارتى حالىقتىڭ نارازىللىعىنا، كوتەرلىسىنە الىپ كەلدى. قازىرگى تاڭدا بيلىك “قاڭتار وقيعاسىنان” ساباق الامىز دەسە، بۇل قايتالانباسىن دەسە، حالىقتىڭ جاعدايىن جاساسىن. ادىلەتتى قوعام ورناتامىز دەپ جاي ايتا سالماي، ونى شىنايى ورناتاتىن نيەتتەرىن حالىققا كورسەتسىن. قوعام بەلسەندىلەرىمەن جيىلىپ، پىكىرتالاستار ۇيىمداستىرسىن. ولار ۇيىمداستىرۋعا قورقادى. سەبەبى، ءبىز بەتپەردەسىن اشىپ بەرەمىز. سوندىقتان بيلىك شىنايى رەفورما جاسايمىن دەسە، قوعام بەلسەندىلەرىمەن ءبىر ستولدا وتىرۋ كەرەك. ولاردىڭ تالاپتارىنا قۇلاق اسىپ، سولاردى ورىنداۋ كەرەك! بۇدان باسقا قوعام بەلسەندىلەرىنە ەشتەڭە كەرەك جوق. ءبىز حالىقتىڭ ءسوزىن بيلىككە جەتكىزىپ ءجۇرمىز جانە ونىڭ ورىندالۋىنا ىقپال ەتىپ ءجۇرمىز.
حالىقتىڭ بيلىككە دەگەن سەنىمى بولماي، مىنا بيلىكتىڭ كۇيبەن تىرشىلىگىنەن ەشتەڭە شىقپايدى. حالىق پەن بيلىك ءبىر جۇدىرىق بولىپ العا جىلجۋى كەرەك. سوندىقتان دا مىنا بيلىك بۇگىنگى كۇنى حالىتىڭ كوڭىلىن تابۋ كەرەك. حالىقتىڭ كوڭىلىن تابۋ ءۇشىن ءبىرىنشى اشىقتىق كەرەك. ءاربىر جاساعان جۇمىستى، جوسپارلارىن حالىققا ءتۇسىندىرىپ ايتىپ، اقىلداسىپ وتىرۋ كەرەك. ەلدىڭ اراسىنداعى ءبىلىمدى، وزىق ويلى، العىر ازاماتتاردى وزىنە تارتۋ كەرەك. مىنە، مينيسترلەردى الماستىرىپ جاتىر، نەگە ونى حالىققا ءتۇسىندىرىپ ايتپايدى؟ حالىق ونى بىلمەيدى. حالىقتى مەنسىنبەگەندى، حالىق تا مەنسىنبەيدى. ەگەر “جاڭا قازاقستان”قۇرامىز، باعدارلامامىز ورىندالادى” دەگەن نيەتتەرى شىن بولسا، شىنايى رەفورما جاساپ، حالىققا بەت بۇرۋ كەرەك”، - دەدى ەركىن راقىشەۆ.
